تکنیک فاینمن: یک روش مطالعه کارآمد برای یادگیری سریع
تکنیک فاینمن، روش مطالعهی قابل‌توجهی است که یک دانشمند شگفت‌انگیز آن را ایجاد کرده است. این تکنیک، روشی قدرتمند است که میتوانید از آن برای یادگیری سریعتر و کارآمدتر هر موضوعی استفاده کنید. استفاده از تکنیک فاینمن از نظر ذهنی نسبتاً سخت است زیرا شما را وادار میکند تا به جای خواندن منفعلانه‌ی متن درس یا گوش دادن به صحبت‌های شخص دیگری، فعالانه دربارهی مسئله فکر کنید. اما، اگر زمان و انرژی لازم را برای تسلط به روش اختصاص دهید، به نتایج ارزشمندی می‌رسید.
ما در این مقاله یک راهنمای کامل برای استفاده از روش مطالعهی فاینمن ارائه داده‌ایم. با ما همراه باشید تا بدانید تکنیک فاینمن چیست، بهتر است برای یادگیری چه مباحثی به کار رود و چگونه میتوانید از آن برای تبدیل شدن به یک دانشآموز با پیشرفت عالی استفاده کنید.
ریچارد فاینمن که بود؟
ریچارد فیلیپس فاینمن، فیزیکدان برنده‌ی جایزه‌ی نوبل، مخترع نمودارهای فاینمن و نظریه‌ی پوزیترون‌ها و عضو کمیسیون راجرز، استادی آمریکایی بود که از طریق نگارش کتاب و سخنرانی‌های جذاب، فیزیک را به رشته‌ای محبوب مبدل کرده بود. او یک نابغه است که اغلب به‌عنوان «تبیین‌گر بزرگ» شناخته می‌شود و به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین معلمان علم در تاریخ مدرن معروف است.
فاینمن که در سال 1988 میلادی از دنیا رفته، یکی از برجسته‌ترین دانشمندان تاریخ است و تکنیک یا روش مطالعهی فاینمن، تنها بخش کوچکی از میراث او است. در سال ۱۹۹۹ در یک نظرسنجی از ۱۳۰ فیزیکدان از کشورهای مختلف، فاینمن به‌عنوان یکی از ده فیزیکدان برتر تمام اعصار برشمرده شد.
تکنیک فاینمن چیست؟
تکنیک فاینمن که ریچارد فیلیپس فاینمن آن را ایجاد کرده است، یک روش مطالعه برای تمام علم آموزان است تا از طریق عمل آموزش، یاد بگیرند. برای استفاده از این تکنیک، دانش‌آموزان موضوعی را انتخاب می‌کنند و سپس آن را به زبان خودشان، طوری توضیح می‌دهند که گویی به یک دانشآموز کلاس ششم آموزش می‌دهند. سپس، توضیحات خود را بهبود می‌بخشند و تا زمانی که به موضوع تسلط پیدا کنند، دوباره روند را طی می‌کنند.
طبیعتاً یک دانشآموز متوسط در کلاس ششم قرار نیست اصطلاحات پیچیده را درک کند، بنابراین فردی که از تکنیک فاینمن استفاده میکند باید از توضیحات ساده و مختصر استفاده کند. استفاده‌ی مؤثر از این روش مستلزم آن است که یادگیرنده تمام اصطلاحات نامشخص را تعریف کند. بنابراین تکنیک فاینمن به انرژی ذهنی بیشتری نسبت به روش‌های دیگر مطالعه نیاز دارد. عمل آموزش یک کار شناختی سخت است، اما به همین دلیل است که این تکنیک بسیار مؤثر است.
این روش مطالعه را می‌توان برای حفظ کردن، درک موضوعات دشوار و تکمیل سایر روش‌های مطالعه رایج مانند بازخوانی کتاب‌های درسی یا مرور جزوه‌ها استفاده کرد. با این حال، شایان ذکر است که بازخوانی کتاب‌های درسی و جزوات از نظر اندیشمندان حوزه‌ی آموزش و یادگیری مدرن، یک استراتژی مطالعهی ناکارآمد به حساب میآید. اگر علاقمند هستید که با روش‌های مطالعهی موثر و مفید بیشتری آشنا شوید، مطالعهی مقاله‌ی «7 روش مطالعه موثر برای تمام دانش‌آموزان» را از دست ندهید.
چرا روش مطالعهی فاینمن موثر است؟
این که چرا تکنیک فاینمن برای چندین دهه به‌عنوان یکی از موثرترین روش‌های مطالعه باقی مانده است، دلایل زیادی دارد. برای مثال، تکنیک فاینمن فرصتی برای بررسی و تجزیه و تحلیل مستمر فراهم میکند و این می‌تواند به شما این اطمینان را بدهد که درک‌تان از مباحث درسی در سطحی بالاتر از حفظ اطلاعات است.
علاوه بر این، روش فاینمن راهی برای دانش‌آموزان فراهم میکند تا از طریق ارتباط با تجربیات شخصی مرتبط و مفاهیم ساده، با اطلاعات به شیوه‌ای معنادار و به یاد ماندنی درگیر شوند. بعلاوه، تکنیک فاینمن به دلیل تأکید بر مشارکت فعال، اغلب از روش‌های مطالعهی سنتی مؤثرتر است. برخلاف بازخوانی کتاب‌های درسی یا مرور جزوات، که فعالیت‌های غیرفعال هستند، درگیر شدن با مطالب جدید از طریق توضیح و ساده‌سازی مداوم، یادگیرنده را مجبور میکند تا فعال‌تر درگیر شود.
در ادامه به چند دلیل دیگر دربارهی چرایی موثر بودن روش مطالعهی فاینمن اشاره شده است:
- اگر با شخص دیگری تمرین شود، دانش دربارهی موضوع و همچنین مهارت‌های سخنرانی در جمع افزایش می‌یابد.
- ساده کردن و توضیح یک مطلب پیچیده می‌تواند درک و به خاطر سپردن موضوع را بهبود ببخشد.
- استفاده از این تکنیک می‌تواند به دانش‌آموزان کمک کند تا در نحوه‌ی برخورد با موضوعات دشوار مانند علوم یا ریاضیات تجدیدنظر کنند.
- در بازبینی و تقویت آنچه دانش‌آموزان از پیش آموخته‌اند، اثرگذار است.
نحوه‌ی استفاده از تکنیک فاینمن: 5 مرحله
تکنیک فاینمن در اصل چهار مرحلهی اصلی دارد که شامل این موارد هستند: در وهله‌ی اول موضوعی را که میخواهید دربارهی آن بیاموزید، انتخاب کنید، در وهله‌ی دوم آن مطلب را برای یک نوجوان 12 ساله توضیح دهید، در وهله‌ی سوم بازخورد بگیرید و توضیحات خود را پالایش و ساده‌سازی کنید و در نهایت توضیحات خود را سازماندهی و بازبینی کنید.
اما اگر میخواهید از تکنیک فاینمن برای مطالعهی بهتر استفاده کنید، میتوانید این پنج مرحلهی ساده را که ما در این مقاله ذکر کرده‌ایم، دنبال کنید:
(1) موضوعی را که میخواهید یاد بگیرید مشخص کنید
برای شروع، موضوعی را که با تکنیک فاینمن مطالعه خواهید کرد، مشخص کنید. در حالی که میتوانید از این تکنیک برای هر موضوعی استفاده کنید، اما اغلب برای مطالعهی موضوعات مرتبط با علم استفاده می‌شود، زیرا مسلماً یادگیری آن‌ها بیشترین سود را از عمل ساده‌سازی میبرد.
با این حال، این تکنیک برای بسیاری از موضوعات دیگر به همان اندازه کاربرد دارد چون روش مطالعهی فاینمن یکی از انعطاف‌پذیرترین روش‌های مطالعه است. با این حال، هنوز مهم است که در هر جلسه‌ی مطالعه، مباحث و موضوعات فرعی‌ای را که میخواهید به آن‌ها تسلط پیدا کنید، مشخص کنید.
اکنون که موضوع مورد نظر را شناسایی کرده‌اید، کمی وقت بگذارید و به مرحلهی دوم فکر کنید: اگر یک دانش آموز کلاس ششمی به شما گوش می‌داد، چگونه این موضوع را توضیح می‌دادید؟
(2) مطلب را طوری توضیح دهید که گویی به یک دانشآموز کلاس ششمی آموزش می‌دهید
در مرحلهی دوم تکنیک فاینمن، باید موضوع به اندازه‌ای ساده توضیح داده شود که یک دانشآموز کلاس ششم آن را درک کند. این امر مستلزم آن است که با استفاده از ساده‌ترین و مختصرترین زبان ممکن استفاده کنید.
این مرحله به تقسیم موضوعات پیچیده به ابتدایی‌ترین بخش‌ها کمک میکند. هدف نهایی شما همیشه باید ایجاد درک عمیقتر از یک موضوع باشد، اما مسیری که باید طی کنید، شامل توضیح آسان اما کامل است. توضیحات شما باید کوتاه و دقیق باشد و فقط آنچه را که برای دانشآموز کلاس ششم لازم است، ارائه دهید.
فرآیند توضیح دادن را می‌توان به روش‌های مختلفی انجام داد. برخی از افراد از حضور فیزیکی یک شخص استفاده می‌کنند، در حالی که برخی دیگر ترجیح می‌دهند به تنهایی کار کنند و توضیح موضوع خود را روی کاغذ بنویسند یا جلوی آینه تمرین کنند. این شما هستید که تصمیم می‌گیرید چگونه توضیح را ارائه دهید. آنچه از همه مهم‌تر است این است که توضیح برای دانشآموز دبستانی، ساده، مختصر و قابل درک باشد.
(3) موارد قابل بهبود را در توضیح خود شناسایی کنید
برای مرحله سوم، باید توضیحی را که در مرحلهی دوم ارائه کردید به طور انتقادی مرور کنید. برای انجام این کار، نگاهی انتقادی به توضیحات خود بیندازید و سعی کنید قسمت‌هایی که نمی‌توانید اطلاعات مربوطه را از حافظه‌ی خود بازیابی کنید، همراه با بخش‌هایی که احساس می‌کنید نمی‌توانید موضوع را به سادگی توضیح دهید، شناسایی کنید.
در صورت امکان، دریافت بازخورد از کسی که درکش شبیه درک مخاطبان شماست یعنی یک دانشآموز کلاس ششمی، می‌تواند بسیار مفید باشد. انجام این کار می‌تواند توضیحات شما را بهبود بخشد. با این حال، انجام این کار برای اجرای تکنیک فاینمن اجباری نیست. همانطور که در بالا ذکر شد، این تکنیک را می‌توان بسیار کارآمد و بدون کمک شخص ثالث استفاده کرد.
(4) توضیحات خود را بهبود بخشید و بهینه کنید
اساس اجرای مرحلهی چهار، اطلاعاتی است که در مرحلهی سوم به دست آورده‌اید. تمام انتقادات و سایر زمینه‌های بهبودی را که پیدا کردید، در نظر بگیرید و از آن‌ها برای اصلاح توضیحات خود استفاده کنید.
برای بهبود توضیحات خود به نکات زیر توجه کنید:
- از تمثیل‌هایی استفاده کنید که برای کسی که اطلاعات کمی در مورد موضوع دارد، منطقی باشد.
- فهرستی از کلماتی که فکر می‌کنید برای کودکان ناآشنا هستند را تهیه کنید و قبل از استفاده از آن‌ها در توضیح، از تعریف آن‌ها اطمینان حاصل کنید. برای بهینه سازی این فرآیند، همیشه یک فرهنگ لغت مرتبط با موضوع را باز نگه دارید.
- اطمینان حاصل کنید که توضیحات شما مبتنی بر شواهد و به پشتوانه‌ی منابع باشد. هر زمان که مشکلی دارشتید، به منبع مطلب برگردید و نقاط ضعف خود را مطالعه کنید تا زمانی که بتوانید از زبان ساده برای توضیح استفاده کنید.
بهبود و بهینه سازی توضیحات شما یک گام مهم در تکنیک فاینمن است و نباید از آن غافل شد. حتی اگر فکر می‌کنید که توضیحات شما در بار اول محکم و باکیفیت بود، احتمالاً هنوز زمینه‌های زیادی برای بهبود وجود دارد که میتوانید آن‌ها را هدف قرار دهید.
(5) مراحل را تا زمانی که بر موضوع تسلط پیدا نکرده‌اید، تکرار کنید
هر مرحله را تا زمانی که از توضیحات خود کاملاً راضی شوید، ادامه دهید. تکنیک فاینمن با تکرار بهترین کارکرد را خواهد داشت و به همین دلیل است که یکبار گذراندن تمام مراحل قبلی، معمولاً برای تسلط بر موضوع کافی نیست.
تسلط بر تکنیک فاینمن مستلزم این است که یک قدم به عقب بردارید و روی سادگی و قابل فهم بودن تمرکز کنید، و رسیدن به چنین وضعیتی در اولین تلاش بسیار دشوار است. به همین دلیل مهم است که به خودتان زمان زیادی برای تمرین تکنیک فاینمن بدهید. اغلب، شما باید هر مرحله از فرآیند را حداقل دو بار طی کنید تا روش موثر باشد. [منبع]
نتیجه‌گیری
تکنیک فاینمن یک روش یادگیری موثر با فرآیندی ساده است که برای درک سریع و موثر هر موضوع یا مفهومی کاربرد دارد. برخی آن را روشی برای یادگیری سریع هر چیزی می‌نامند و یکی از بهترین تکنیک‌های یادگیری است.
با استفاده از ترکیبی از تکنیک فاینمن و سایر روش‌های مطالعه، میتوانید به چشمگیرترین نتایج دست پیدا کنید. بدون شک ریچارد فاینمن یک نابغه بود و تکنیک او همچنان یکی از قوی‌ترین روش‌های مطالعهی موجود است. اما این بدان معنا نیست که این روش برای شما هم دقیقاً مفید فایده باشد. قدرت شما به عنوان یک یادگیرنده در توانایی شما برای آزمودن روش‌های کارآمد مطالعه و یافتن شیوه‌ای است که برای شما بهترین نتیجه را به ارمغان می‌آورد.
سوال‌های متداول
مرحله 1: موضوعی را انتخاب کنید که میخواهید دربارهی آن بیاموزید. مرحله 2: آن را برای یک نوجوان 12 ساله توضیح دهید. مرحله 3: بازتاب، پالایش و ساده سازی. مرحله 4: سازماندهی و بازبینی
تکنیک فاینمن یک راه عالی برای به دست آوردن درک عمیقتر از یک موضوع پیچیده است. این یکی از سریعترین راهها برای تبدیل یک موضوع پیچیده به موضوعی است که میتوانید به زبان ساده برای دیگران توضیح دهید. این روش به شما کمک میکند تا درک کاملی از آنچه یاد می‌گیرید به دست آورید، به شما کمک میکند تا معلم بهتری شوید، توانایی تفکر انتقادی شما را بهبود میبخشد. اعتماد به نفس و مهارت شما در سخنرانی را افزایش میدهد.
تکنیک فاینمن شامل توضیح آنچه یاد گرفتهاید برای یک دانشآموز کلاس ششمی خیالی است. انجام این کار در واقع به نوعی تمرین بر اساس روش یادآوری فعال نیز به حساب میآید. 4 مرحلهی اصلی تکنیک فاینمن چیست؟
تکنیک فاینمن چه مزایایی دارد؟
آیا تکنیک فاینمن همان روش مطالعهی «یادآوری فعال» است؟
