چگونه از انضباط پیشگیرانه در کلاس درس استفاده کنیم؟

یکی از وظایف اصلی معلم‌ها ایجاد محیطی است که دانش‌آموزان بتوانند در آن دانش بیاموزند. کلمه‌ی کلیدی در این جمله «ایجاد» است. کار یک معلم فقط آموزش محتوای درسی یا پاسخ دادن به سوالات دانش‌آموزان نیست. یک معلم باید فضایی «ایجاد» کند که شرایط مساعدی برای یادگیری فراهم آورد و یکی از راه‌های انجام این کار، استفاده از «انضباط پیشگیرانه» است.

نظم و انضباط پیشگیرانه شامل راهکارهایی است که در وهله‌ی اول مانع از وقوع رفتار نادرست می‌شوند. بدین‌ترتیب معلم به جای صرف زمان و انرژی زیاد برای واکنش نشان دادن به رفتارهای نادرست در کلاس درس، از بروز چنین رفتارهایی جلوگیری خواهد کرد. برای آشنایی با انضباط پیشگیرانه و راهکارهای آن، با ما در این مقاله همراه باشید.

انضباط پیشگیرانه چیست؟

انضباط پیشگیرانه روشی برای کنترل کردن دانش‌آموزان است که به معلم‌ها کمک می‌کند تا با استفاده از اقدامات پیشگیرانه از تنبیه دانش آموزان خودداری کنند. موقعیت‌هایی که ممکن است معلم‌ها با آن مواجه شوند می‌تواند هر چیزی ازجمله بی‌احترامی، سر و صدا یا حتی آسیب‌دیدگی دانش‌آموز باشد. نظم و انضباط پیشگیرانه ابزاری به معلم‌ها می‌دهد تا به آن‌ها کمک کند از مشکلات رفتاری دانش‌آموزان خود جلوگیری کنند.

نظم و انضباط پیشگیرانه اغلب در مدارس نادیده گرفته می‌شود، اما مهم است که معلم‌ها قبل از اینکه هر اتفاقی بیفتد، با دانش‌آموزان خود در مورد آنچه که در کلاس مجاز است یا نیست، صحبت کنند. داشتن یک رابطه‌ی مثبت با دانش‌آموزان برای اطمینان از اینکه همه تجربه‌ی یادگیری مفید و لذت‌بخشی دارند، یک امر کلیدی است.

انضباط پیشگیرانه روشی برای کنترل دانش‌آموزان است که به معلم‌ها کمک می‌کند با استفاده از اقدامات پیشگیرانه مجبور به تنبیه آن‌ها نشوند.

مصادیق انضباط پیشگیرانه کدامند؟

نظم و انضباط پیشگیرانه به دانش‌آموزان کمک می‌کند تا کلاس درس به محیط یادگیری ایمن و مثبتی برای آن‌ها تبدیل شود. این امر موفقیت آن‌ها را در مدرسه تضمین می‌کند. راه‌های زیادی برای اجرای چنین روشی وجود دارد. بیایید به چند نمونه از نظم و انضباط پیشگیرانه در کلاس نگاهی بیندازیم:

• استفاده از نمودارها برای نشان دادن اینکه چگونه در قبال رفتار خوب به دانش‌آموزان پاداش داده می‌شود.
• اعلام دقیق قوانین و سپس شناسایی قانون نقض شده و توبیخ شفاهی دانش آموز بر اساس آن.
• معلم می‌تواند در قبال هر رفتار نادرست، کسر امتیاز درنظر بگیرد. نتیجه‌ی کسر امتیاز می‌تواند مواردی مانند ماندن بعد از مدرسه برای یک دوره‌ی تعیین‌شده باشد.
• معلم‌ها می‌توانند دانش‌آموزان را در یک فضای مجزا از دیگر دانش‌آموزان قرار دهند تا با خودتأملی به رفتار صحیح تشویق شوند.
• معلم‌ها می‌توانند از انضباط پیشگیرانه با برقراری ارتباط با والدین در مورد مسائل رفتاری دانش‌آموزان استفاده کنند. هدف تشویق رفتار بهتر در خانه است تا در فرآیند یادگیری در مدرسه اختلال ایجاد نکند.
• معلم می‌تواند هنگام انتخاب پیامدهای رفتار نادرست، با کل کلاس در این باره صحبت و نظرخواهی کند. بدین‌ترتیب همه با عواقب آن رفتار به خوبی آشنا خواهند شد.
• استفاده از سیستم اقتصادی برای تشویق رفتار بهتر نیز گاهی می‌تواند مفید باشد. در این روش دانش‌آموزان با توجه به انتظارات رفتاری تعیین شده امتیاز کسب می‌کنند و بعداً می‌توانند آن امتیازها را به عنوان پاداش خرج کنند.
• کار دیگری که معلم‌ می‌تواند انجام دهند این است که وقفه‌هایی برای استراحت ذهن دانش‌آموزان ایجاد کند. فعالیت فیزیکی به دانش‌آموزان کمک می‌کند تمرکز کنند و یادگیری را تقویت می‌کند.
• معلم‌ها می‌توانند از تمرین‌های ذهن‌‌ آگاهی و مدیتیشن در کلاس درس استفاده کنند تا به دانش‌آموزان کمک کنند تا ضمن استراحت، تمرکز بیشتری داشته باشند.

چرا نظم و انضباط پیشگیرانه در کلاس مهم است؟

انضباط پیشگیرانه به روش معلم برای برخورد با رفتار نادرست و جلوگیری از آن قبل از وقوع، به جای تنبیه بعد از واقعیت (مثلاً تماس با والدین و تعلیق دانش آموزان) اشاره دارد. اگرچه چیزی به نام کودکی که هرگز بدرفتاری نمی‌کند، وجود ندارد، اما انضباط پیشگیرانه رویکردی انسانی‌تر است که به جای اینکه علیه دانش‌آموزان باشد، با آن‌ها کار می‌کند.

نظم و انضباط پیشگیرانه در کلاس به دلایل زیادی اهمیت دارد که برخی از این دلایل در ادامه ذکر شده‌اند:

(1) انضباط پیشگیرانه به دانش‌آموزان می‌آموزد که مسئولیت اعمال خود را بپذیرند و به آن‌ها کمک می‌کند تا خودکنترلی کنند. کودکی که بتواند خود را کنترل کند، احتمال موفقیت بیشتری در زندگی دارد.

(2) اگر دانش‌آموزی را بعد از رفتار نادرست تنبیه کنید، دیگر دیر شده است و آسیب وارد شده است. با نظم و انضباط پیشگیرانه، می‌توانید قبل از شروع یک مشکل، آن را متوقف کنید.

(3) تنبیه کردن دانش‌آموزان فقط به آن‌ها می‌آموزد که چگونه از گیر افتادن خودداری کنند: آن‌ها کاری را که شما به آن‌ها می گویید فقط زمانی انجام می‌دهند که شما تماشا می‌کنید. هنگامی که شما یک رویکرد انضباط پیشگیرانه را در پیش بگیرید، آن‌ها یاد می‌گیرند که چگونه رفتار کنند زیرا این کار درستی است، نه صرفاً به این دلیل که کسی تماشا می کند.

(4) اگر بچه‌ها به خاطر چیزی که می‌توانست با انضباط پیشگیرانه از آن جلوگیری شود، مجازات شوند، وقتی شیطنت می‌کنند، خودشان را «قربانی» می‌دانند. این نگرش می‌تواند به سرعت در سراسر کلاس گسترش یابد و به ذهنیت «ما در برابر آن‌ها» تبدیل شود که باعث رنجش دانش‌آموزان و معلم‌ها می‌شود.

(5) هنگامی که شما یک رویکرد انضباطی پیشگیرانه را در پیش می‌گیرید، نه تنها به کودکان آموزش می‌دهید که چگونه عمل کنند، بلکه ابزارهایی برای حل مشکلات در آینده به آن‌ها می‌دهید. اگر کودک بداند چگونه مشکلات خود را حل کند، برای حل مشکلاتی که با دوستان و خانواده در خارج از مدرسه ایجاد می‌شود نیز مجهزتر خواهد بود.

(6) جلوگیری از مشکلات آسان‌تر از رفع آن‌ها بعد از وقوع است. این در تمام جنبه‌های زندگی صادق است. معلم بودن نیز به همین صورت است: آرام نگه داشتن دانش‌آموزان با جلوگیری از رفتار نادرست آن‌ها بسیار آسان‌تر از تلاش برای حل مشکلات بعدی است.

(7) نظم و انضباط پیشگیرانه به معلم‌ها کمک می‌کند به دانش‌آموزان نشان دهند که قابل دسترس هستند و اگر مشکلی دارند یا فقط نیاز به حرف زدن با کسی دارند، اشکالی ندارد که با معلم صحبت کنند.

(8) معلم‌ها باید کلاس درسی ایجاد کنند که یادگیری و رشد را تقویت کند. دستیابی به این هدف بدون اعتماد و احترام امکان‌پذیر نیست. اگر کودکان به شما به عنوان یک معلم اعتماد ندارند یا به شما احترام نمی‌گذارند، هیچ چیز دیگری مهم نیست زیرا آنها نمی خواهند یاد بگیرند و خوب کار کنند. نظم و انضباط پیشگیرانه کلاسی ایجاد می‌کند که در آن همه احساس امنیت و راحتی کنند تا همه بتوانند بر یادگیری تمرکز کنند.

چگونه از انضباط پیشگیرانه در کلاس استفاده کنیم؟

برای جلوگیری از رفتار نادرست دانش‌آموزان در کلاس خود می‌توانید از این 20 مرحله پیروی کنید:

(1) در صورت امکان، سعی کنید علت رفتار مخرب دانش‌آموز را درک کنید.

(2) دستورالعمل‌های واضحی ارائه دهید و نمونه‌هایی از آنچه دوست دارید دانش آموزان انجام دهند ارائه دهید.

(3) فعالیت‌های متناسب با توانایی‌های دانش‌آموز خود را ارائه دهید.

(4) هنگامی که دانش‌آموز یک تکلیف یا تکلیف را به درستی انجام می‌دهد، بازخورد واضحی ارائه دهید.

(5) قبل از اینکه دانش‌آموزان شروع به فعالیت کنند، مطمئن شوید که همه‌ی تجهیزات سالم هستند. می‌توانید این کار را با آزمایش باتری‌ها، بررسی وجود اجسام تیز و/یا اطمینان از سالم بودن سیم‌ها انجام دهید.

(6) اگر دانش‌آموزی دچار مشکلات تحصیلی یا رفتاری است با والدین تماس بگیرید.

(7) اطمینان حاصل کنید که همه‌ی دانش‌آموزان کلاس خود را به خوبی می‌شناسید.

(8) محیطی ایجاد کنید که در آن اشتباه کنید بدون اینکه مورد تمسخر یا تحقیر قرار بگیرید.

(9) عواقبی برای رفتار مخرب نعیین کنید تا بتوانید در صورت بدرفتاری دانش‌آموز، پیامدهای از پیش اعلام شده را اعمال کنید.

(10) مطمئن شوید که توجه دانش‌آموز را قبل از صحبت با او، جلب کرده‌اید و هنگام صحبت، نام او را ذکر کنید.

(11) از تماس فیزیکی با دانش‌آموزانی که در این جلسه یا سایر جلسات کلاس اختلال ایجاد کرده‌اند، خودداری کنید.

(12) قبل از اینکه از دانش‌آموزان انتظار داشته باشید، خود الگوی مناسبی برای آن‌ها باشید.

(13) پیش از شروع یک فعالیت در کلاس، به دانش‌آموزان خود دلیلی برای فعالیت ارائه دهید و به آن‌ها نشان دهید که چه کاربردی دارد.

(14) به دانش‌آموزان بیاموزید که چگونه به جای فریاد زدن سوال بپرسند.

(15) در صورت لزوم به دانش‌آموزان حق انتخاب بدهید.

(16) به دانش‌آموزان کوچک‌تر اجازه بدهید در ازای کار خوبشان، برچسب مورد علاقه‌شان را انتخاب کنند.

(17) از درگیر شدن در گفت‌وگو با دانش‌آموزان مزاحم که می تواند باعث ایجاد اختلال در بین دانش‌آموزان دیگر شود، خودداری کنید.

(18) به همه‌ی دانش آموزان بگویید که می‌توانند در صورت لزوم خارج از زمان کلاس در مدرسه با شما صحبت کنند.

(19) هنگامی که دانش‌آموزی بدرفتاری می‌کند فوراً عواقب را بیان کنید. در صورت امکان، قبل از پایان فعالیت این کار را انجام دهید.

(20) هنگامی که فکر می‌کنید ممکن است مشکلی در کلاس شما ایجاد شود، از نظم و انضباط پیشگیرانه استفاده کنید. مانند زمانی که دانش‌آموزی با صدای زیاد در خارج از کلاس یا بی‌احترامی به شما یا همکلاسی دیگر. [منبع]

نتیجه‌گیری

بهترین راه برای جلوگیری از رفتار نادرست دانش‌آموزان در کلاس، فهم نحوه‌ی تفکر آن‌ها، انگیزه‌شان و شناسایی هدفی است که در پی آن هستند. این بدان معنی است که تجربیات دوران کودکی که رفتار آن‌ها را شکل داده است و همچنین فرهنگ مدرسه‌ای که در آن تدریس می‌کنید، درک کنید. همچنین مهم است که معلم‌ها محیطی ایجاد کنند که باعث تقویت یادگیری و رشد شود. این بدون اعتماد و احترام امکان‌پذیر نیست. نظم و انضباط پیشگیرانه فضای امنی ایجاد می‌کند که در آن همه احساس راحتی می‌کنند تا همه بتوانند به جای نگرانی در مورد اختلال یا بی‌احترامی، بر یادگیری تمرکز کنند.

---

سوالات متداول

استفاده از راهکار نظم و انضباط پیشگیرانه در کلاس درس به چه معنا است؟

نظم و انضباط پیشگیرانه به معنای بیان دقیق انتظارات، دستورالعمل‌ها و قوانین کلاس درس در مورد رفتار صحیح است. هدف از این کار ترویج فعالانه‌ی رفتار مثبت دانش‌آموزان و جلوگیری از ایجاد اختلال در کلاس است.

چگونه از انضباط پیشگیرانه در کلاس درس استفاده کنیم؟

نمونه‌هایی از اقدامات انضباطی پیشگیرانه که معلم‌ها در کلاس درس استفاده می‎کنند عبارتند از: قرار دادن قوانین کلاس در مکانی قابل مشاهده، بیان شفاهی پیامدهای رفتار منفی یا مخرب و ارائه‌ی بازخورد مثبت هنگام پیروی از قوانین.

ویژگی‌های نظم و انضباط پیشگیرانه چیست؟

انضباط پیشگیرانه را می‌توان به عنوان اقداماتی تعریف کرد که بسیاری از معلم‌ها برای جلوگیری از رفتار نادرست با درگیر نگه داشتن دانش‌آموزان انجام می‌دهند. بهترین راه برای جلوگیری از رفتار نادرست در کلاس، ارائه‌ی یک برنامه درسی محرک است که دانش‌آموزان را چنان درگیر کند که زمان کمی را صرف فکر کردن به بدرفتاری کنند.