راهنمای معلم‌ها: چگونه خشم خود را در کلاس درس مدیریت کنیم؟

خشم یکی از احساسات طبیعی در انسان است که در شرایط مختلف به وجود می‌آید. خشم می‌تواند نشانه‌ی تعارض، نارضایتی، ناامیدی، تحقیر، تهدید، ظلم، سوءاستفاده یا نقض حقوق باشد. احساس خشم اگر در حد مناسب و با روش‌های سالم بروز داده شود، می‌تواند منبع انگیزه، تغییر، رشد و پیشرفت باشد. اما اگر خشم در حد زیاد و با روش‌های ناسالم بروز داده شود، می‌تواند منبع آسیب، تخریب، تنش و ناراحتی باشد.

معلم‌ها به عنوان نقش‌آفرینان و الگوهای اصلی در محیط آموزشی، باید با احساس خشم خود به روش‌های سالم و مناسب برخورد کنند. خشم کنترل‌نشده‌ی معلم‌ها، می‌تواند روی رفتار، یادگیری، خلاقیت، اعتماد به نفس، رضایت و سلامت دانش‌آموزان تأثیر منفی بگذارد. همچنین می‌تواند روی رابطه‌ی معلم با دانش‌آموزان، همکاران، مدیر مدرسه و والدین اثر سوء داشته باشد.

کنترل خشم به چه معنا است؟

کنترل خشم به معنای فروخوردن یا سرکوب کردن خشم نیست. بلکه به معنای شناخت، قبول، بیان و تغییر خشم است. معلم‌ها برای کنترل خشم، نیاز به آگاهی از عوامل، علائم، پیامدها و راهکارهای کنترل خشم دارند.

معلم‌ها برای کنترل خشم خود، باید از تکنیک‌های مختلف استفاده کنند. برخی از این تکنیک‌ها عبارتند از:

تغییر دیدگاه: به جای تأکید بر نقص و عیب دانش‌آموزان یا شرایط، تلاش کنید بر قابلیت‌ها و فرصت‌های آن‌ها تأکید کنید. به جای فکر کردن به چیزهایی که موجب نارضایت شما شده‌اند، به امور ارزشمند بیندیشید.

تغییر رفتار: به جای استفاده از زبان و حرکات تحقیرآميز يا تهديد، سعي كنيد از زبان و حركاتى استفاده كنيد كه احترام و مهربانى را منعكس كنند. به جای اینکه با دانش‌آموزان جدل کنید یا آن‌ها را مجازات کنید، سعی کنید با آن‌ها گفت‌وگو کنید یا آن‌ها را تشویق کنید.

تغییر فیزیولوژیک: به جای اینکه خشم خود را در درون خود نگه دارید، سعی کنید با استفاده از روش‌های مختلف، خشم خود را تخلیه کنید. برخی از این روش‌ها عبارتند از: تنفس عمیق، ورزش، ماساژ، استراحت، خنده، گریه و نوشتن.

تغییر محیط: به جای اینکه در محیطی که خشم شما را تحریک می‌کند بمانید، سعی کنید از آن محیط دور شوید یا آن را تغییر دهید. برخی از این روش‌ها عبارتند از: ترک کلاس، تغییر جایگاه دانش‌آموزان، استفاده از موسیقی، نور، رنگ و عطر مناسب.

نقش خودآگاهی و خودپذیری در کنترل خشم

یکی از راه‌های موثر برای کنترل خشم، افزایش خودآگاهی و خودپذیری است. خودآگاهی به معنای شناخت دقیق و عمیق از خود، احساسات، افکار، نیازها، ارزش‌ها و هدف‌های خود است. خودپذیری به معنای قبول و دوست داشتن خود، با توجه به نقاط قوت و ضعف، بدون قضاوت یا انتقاد است.

خودآگاهی و خودپذیری، معلم‌ها را قادر می‌سازد که با خشم خود به روش‌های سالم و مناسب برخورد کنند. برخی از فواید این دو عامل عبارتند از:

• • کاهش حساسیت و واکنش‌پذیری نسبت به عوامل تحریک‌کننده‌ی خشم
  • شناسایی علت‌های واقعی و پنهان خشم
  • تفکر منطقی و منصفانه در مورد شرایط و دانش‌آموزان
  • تغيير ديدگاه نسبت به خشم از امری منفى به مثبت
  • تغيير هدف از ابراز خشم به حل مسئله‌ی منجر به خشم
  • تغيير استراتژی از بروز دادن خشم به تغيير دادن ساختار خشم
  • افزایش اعتماد به نفس و قابليت كنترل درونى
  • افزایش رضایت شغلى و زندگى

اگر علاقمند هستید درباره‌ی نقش معلم‌ها در ایجاد یک محیط کلاسی مثبت و شاد بیشتر بدانید، مطالعه‌ی مقالات: «راهکارهایی برای شاد کردن فضای کلاس»، «انواع دانش‌ آموزان و نحوه برقراری ارتباط موثر با آن‌ها» و «چرا معلم ها باید شنوندگان خوبی باشند؟»، مفید خواهند بود.

نقش همدلی و همفکری در کنترل خشم

یکی دیگر از راه‌های موثر برای کنترل خشم، افزایش همدلی و همفکری است. همدلی به معنای قرار گرفتن در جایگاه دیگران و تجربه کردن احساسات، افکار، نگرش‌ها و نیازهای آن‌ها است. همفکری به معنای تبادل نظر، اطلاعات، تجارب و دیدگاه‌ها با دیگران است.

همدلی و همفکری هم به معلم‌های این امکان را می‌دهد که با خشم خود به روش‌های سالم و مناسب برخورد کنند. برخی از فواید این دو عامل عبارتند از:

• • کاهش تعصب و قضاوت نسبت به دانش‌آموزان، همکاران، مدیران و والدین
  • افزایش درک و تحلیل عوامل منجر به خشم در خود و دیگران
  • تقويت رابطه‌ی مثبت و همكارى با دانش‌آموزان، همكاران، مديران و والدين
  • يادگيرى روش‌هاى جديد و كارآمد براى حل مسائل منجر به خشم
  • كسب حمايت عاطفى و روحى از ديگران
  • ايجاد فضاى آموزشى سالم، آرام و دوستانه

نتیجه‌گیری

خشم یکی از احساسات طبیعی اتسان است که اگر در حد مناسب و با روش‌های سالم بروز داده شود، می‌تواند منبع رشد و پیشرفت باشد، اما اگر خشم در حد زیاد و با روش‌های ناسالم بروز داده شود، می‌تواند منبع آسیب باشد. معلم‌ها به عنوان الگوهای اصلی در محیط آموزشی، باید خشم خود را به شکل سالم بروز بدهند. خشم کنترل‌نشده‌ی معلم‌ها می‌تواند روی رفتار، يادگيري، خلاقيت، اعتماد به نفس، رضایت و سلامت دانش‌آموزان تأثیر منفی بگذارد.

بنابراین معلم‌ها باید احساس خشم خود را بشناسند، آن را بپذیرند و سعی در تغییر ساختار آن داشته باشند. معلم‌ها برای ایجاد این تعییر نیاز به آگاهی از راهکارهای کنترل خشم دارند. ما در این مقاله به برخی از این راهکارها همچون تغییر نگرش، رفتار و محیط و در کنار آن‌ها، نقش خودآگاهی، خودپذیری، همدلی و همفکری در کنترل خشم معلم‌ها پرداختیم.

---

منابع:

Managing Anger: Recommendations for Teachers & Parents

Teacher Anger: What to do When You’re Reaching the Breaking Point

How Can Teachers Best Deal with Anger in the Classroom

سوال‌های متداول

چرا خشم در محیط آموزشی به وجود می‌آید و معلمان چگونه آن را بروز می‌دهند؟

خشم در محیط آموزشی می‌تواند به دلایل مختلفی به وجود بیاید، از جمله: تعارض با دانش‌آموزان، همکاران، مدیران یا والدین، فشار و استرس شغلی، نارضایتی از شرایط کاری، نقص در تجهیزات و منابع آموزشی، نقض حقوق و احترام شخصی، ناتوانی در رسیدن به اهداف تحصیلی یا حرفه‌ای و ... . خشم معلم‌ها می‌تواند با علائم فیزیولوژیک (مثل تپش قلب، تعرق، لرزش، سرگیجه)، رفتاری (مثل به کار بردن الفاظ زشت، تحقیر، تهدید، جدل، ضرب و شتم)، روان‌شناختی (مثل اضطراب، افسردگی، نارضایتی، ناامیدی) و اجتماعی (مثل انزوا، تنفر، بدبینی، قطع رابطه) بروز داده شود.

چرا کنترل خشم معلم‌ها در محیط آموزشی مهم است؟

کنترل خشم در محیط آموزشی مهم است چون خشم کنترل‌نشده و عدم بردباری معلم‌ها می‌تواند روی رفتار، یادگیری، خلاقیت، اعتماد به نفس، رضایت و سلامت دانش‌آموزان تأثیر منفی بگذارد. همچنین بر ارتباط معلمان با دانش‌آموزان، همکاران، مدیران و والدین اثر سوء داشته باشد. خشم کنترل‌نشده‌ی معلمان می‌تواند باعث بروز مشکلات حرفه‌ای، قضایی، اخلاقی و اجتماعی برای آن‌ها شود.

یک معلم چگونه می‌تواند خشم خود را در کلاس درس کنترل کند؟

برای تغییر خشم خود در کلاس درس، باید به علت‌های خشم خود پی ببرید و راه‌های جایگزین برای برخورد با آن‌ها را پیدا کنید. مثلاً نگرش خود را عوض کنید و به جای اینکه خشم خود را به عنوان امری منفی و نامطلوب ببینید، آن را به عنوان امری مثبت و مفید بپذیرید. خشم می‌تواند نشانه‌‌ی این باشد که به چیزی یا کسی اهمیت می‌دهید و مایل هستید آن را حفظ کنید و بهبود بخشید. پس به جای اینکه فقط به نتایج قصیر مدت فکر کنید، به نتایج بلند مدت هم بیندیشید و به جای اینکه با دانش‌آموزان جدل كنيد يا آن‌ها را مجازات كنيد، سعى كنيد با آن‌ها گفت‌وگو كنيد يا آن‌ها را تشويق كنيد.