انتخاب رشته دانشگاهی در دبیرستان | راهکارهایی برای انتخاب رشته صحیح

زمانی که هنوز در دبیرستان مشغول تحصیل هستید، انتخاب رشته برای ادامه‌ی تحصیل در دانشگاه می‌تواند یک موضوع دلهره‌آور باشد. با این حال، با انجام فعالیت‌هایی می‌توانید تا حدودی تشخیص دهید که انتخاب چه رشته یا رشته‌های برای شما مناسب‌تر خواهد بود.

در این مقاله چند راهکار ارائه شده است که با عملی کردن آن‌ها، می‌توانید قبل از فارغ التحصیلی از دبیرستان بفهمید که ادامه‌ی تحصیل در چه رشته‌ای در دانشگاه برای شما مناسب‌تر است.

نقاط قوت، ضعف و علایق خود را در نظر بگیرید

در وهله‌ی اول مهم است که نقاط قوت، ضعف و علایق خود را در نظر بگیرید. در چه موضوعاتی خوب عمل می‌کنید؟ چه موضوعات یا کلاس‌های خاصی بیشتر از دیگران توجه شما را جلب می‌کند؟ آیا درسی وجود دارد که فقط برای تمام شدن کلاس مربوط به آن لحظه شماری کنید؟ در مورد تمام کلاس‌های خود با دقت فکر کنید.

اهمیت دارد که قبل از تصمیم‌گیری در مورد رشته‌ی مورد نظر، خودتان را به خوبی بشناسید. اگر نقاط قوت، ضعف و علایق خود را با هم در نظر بگیرید، احتمالاً می‌توایند رشته و شغلی را در آینده پیدا کنید که شما را به خود جلب می‌کند.

آزمون رغبت و توانایی برای انتخاب رشته دبیرستان

پیش از اینکه بخواهید رشته‌ی دانشگاهی خود را انتخاب کنید، باید یکی از رشته‌های تحصیلی دبیرستان در چهار شاخه‌ی اصلی نظری (ریاضی، تجربی، انسانی)، علوم و معارف اسلامی، فنی حرفه‌ای و کار و دانش را برای تحصیل در مقطع دهم تا دوازدهم انتخاب کنید.

آموزش و پرورش در انتهای پایه‌ی نهم تحصیلی، طرحی با عنوان «هدایت تحصیلی» را برای انتخاب رشته‌ی مناسب برای هر دانش‌آموز به اجرا می‌گذارد تا علایق، توانمندی‌ها و مهارت‌های شما برای انتخاب رشته‌ی دبیرستان مشخص شود. در آزمون رغبت و توانایی طرح هدایت تحصیلی، سوالات زیادی وجود دارد که شما با پاسخ دادن به آن‌ها، شناخت بهتری نسبت به نقاط ضعف، قدرت و علایق خود پیدا می‌کنید.

برای اطلاعات بیشتر در مورد فرم‌های هدایت تحصیلی می‌توانید مقاله‌ی دانلود فرم‌های هدایت تحصیلی نهم را مطالعه کنید. در این مقاله شرایط لازم وضوابط انتخاب هر رشته‌ی دبیرستان نیز ذکر شده است.

در نهایت پس از انتخاب رشته در پایه‌ی نهم و آغاز تحصیل در مقطع متوسطه‌ی دوره‌ی دوم به یاد داشته باشید که کماکان امکان تغییر رشته‌ وجود دارد و چنانچه در طول مقاطع دهم و یازدهم تحصیلی، تصمیم خود را عوض کردید می‌توانید با شرکت در امتحان تغییر رشته در دبیرستان، مسیر تازه‌ای انتخاب کنید.

در تورهای بازدید دانش‌آموزی از دانشگاه‌ها شرکت کنید

برخی از دانشگاه‌ها برای آشنایی دقیق‌تر دانش‌آموزان با رشته‌های دانشگاهی، فضاهای آموزشی، پژوهشی، فرهنگی و رفاهی دانشگاه‌ها، تورهای بازدید دانش‌آموزی برگزار می‌کنند. در طی دو سال گذشته و با توجه به شیوع بیماری کرونا، برخی از این تورها به صورت مجازی برگزار شده‎‌اند که این موضوع بهره‌گیری از این تورها را برای دانش‌آموزان آسان‌تر کرده است.

معرفی قطب‌های علمی دانشگاه‌های مطرح برای جذب دانش‌آموزان برتر، معرفی چهره‌های ماندگار، دانشمندان جوان و دانشجویان موفق در هر دانشگاه و آشنایی با اهداف، ارزش‌ها و سبک زندگی در دانشگاه از اهداف برگزاری این تورهای دانش‌آموزی هستند.

این تورها در مورد علایق و نقاط قوت شما فراتر از دبیرستان، تجربیات ارزشمندی در اختیارتان می‌گذارند. در حالی که سایر دانشجویان، سال اول دانشگاه در حال گذراندن دوره‌های ابتدایی آشنایی با محیط هستند، اگر در دانشگاه دلخواه خود پذیرفته شوید، می‌توانید با آگاهی و علاقه در کلاس‌های درس شرکت کنید.

ما در وبلاگ تراز مجموعه‌ای از مقالات برای معرفی رشته‌های محبوب دانشگاهی، گرایش‌ها، بازار کار و رتبه‌ی لازم برای قبولی در آن‌ها ارائه کرده‌ایم. در این بخش، رشته‌هایی در گروه آزمایشی ریاضی فیزیک، ازجمله مهندسی عمران، مهندسی صنایع، مهندسی برق و مهندسی مکانیک معرفی شده‌اند. معرفی رشته‌ حقوق در گروه انسانی و گفتاردرمانی و تکنولوژی اتاق عمل در گروه تجربی، از دیگر مقالاتی هستند که رجوع به آن‌ها دید کامل‌تری درباره‌ی رشته‌های مختلف به شما می‌دهد.

از مراکز شغلی، کارخانه‌ها و شرکت‎‌ها بازدید کنید

برخی از مدارس تورهایی برای آشنایی با مراکز شغلی ارائه می‌دهند. کارخانه‌ها و شرکت‌های بزرگ در هر استان نیز گاهی تورهای ترویجی برای دانش‌آموزان برگزار می‌کنند. این تورها فرصتی برای دانش‌آموزان ایجاد می‎‌کند که با فرهنگ نوآوری، خلاقیت و کارآفرینی در صنایع بزرگ و کوچک آشنا شوند.

شرکت در کارگاه‌های این مراکز و آشنایی با فضاهای شغلی به شکل جدی، می‌تواند در ترسیم مسیر موفقیت و توسعه‌ی فردی به شما کمک کند.

با مشاور تحصیلی مدرسه صحبت کنید

اگر هنوز مطمئن نیستید که چه مسیرهایی برای شما بهتر است یا برای ثبت نام در تورهای بازدید از دانشگاه‌ها و آشنایی با رشته‌های تحصیلی مختلف دیر است، ممکن است وقت آن رسیده باشد که با مشاور تحصیلی خود صحبت کنید. به هر حال، آن‌ها در مدرسه در دسترس شما قرار دارند و می‌توانند برای تصمیم‌گیری در مورد برگزیدن یک رشته‌ی دانشگاهی به شما کمک کنند.

آن‌ها نقاط قوت، ضعف و علایقتان را با شما مرور خواهند کرد تا سعی کنند نقاط مشترکی پیدا کنند. توصیه‌ها و پیشنهادات آن‌ها ممکن است مسیرهایی را باز کند که قبلاً به آن‌ها فکر نمی‌کردید. اگر به شغل یا رشته‌ی خاصی علاقه دارید، از آن‌ها اطلاعات بیشتری بخواهید و پس از بازگشت به خانه شروع به تحقیق کنید. [منبع]

تحقیق و بررسی فردی را فراموش نکنید

گاهی دانش‌آموزان بدون تحقیق و بررسی تنها با تکیه بر توصیه‌های پدر و مادر یا افراد دیگر، دست به انتخاب رشته در دبیرستان می‌زنند و سپس با پذیرفته شدن در یک رشته‌ی دانشگاهی که به آن علاقه ندارند، بدون انگیزه به ادامه‌ی تحصیل می‌پردازند. بعید به نظر می‌رسد که چنین مسیری درنهایت به بالندگی و شکوفایی منجر شود.

در حال حاضر اطلاعات مربوط به فرصت‌های شغلی در هر رشته‌ی دبیرستانی و رشته‌های دانشگاهی موجود است و شما می‌توانید با یک جست‌وجوی ساده، اطلاعات دقیقی درباره‌ی رشته‌ها کسب کنید. دریافت این اطلاعات در کنار هم صحبتی با دانشجویان، اساتید دانشگاه و افراد شاغل در رشته‌های مورد علاقه‌ی شما می‌تواند ذهنتان را روشن‌تر و انتخابتان را صحیح‌تر کند.

نتیجه‌گیری

فرآیند انتخاب رشته برای هر دانش‌آموز از انتهای سال تحصیلی نهم آغاز می‌شود. در این سال دانش‌آموزان همراه با والدین، معلم‌ها و مشاورین خود فرم‌های هدایت تحصیلی را پر می‌کنند و سپس بر اساس اولویت‌بندی‌های خودشان و شرایط و ضوابط ثبت‌نام در هر رشته، در سال دهم وارد یکی از سه رشته‌ی نظری، کار و دانش، فنی‌ حرفه‌ای و معارف و علوم اسلامی می‌شوند.

با آغاز دوره‌ی دوم دبیرستان، اکثر دانش‌آموزان تمام وقت خود را به مطالعه برای شرکت در آزمون سرنوشت‌ساز کنکور اختصاص می‌دهند و توجه چندانی به انتخاب رشته‌ی دانشگاهی ندارند. اما اتکا به توصیه‌های اطرافیان و موکول کردن انتخاب رشته به بعد از دریافت رتبه در کنکور، عاقلانه به نظر نمی‌رسد. اگر دانش‌آموزان در دبیرستان با شناخت، تحقیق، دریافت مشاوره و فهم توانمندی‌ها و علایق خود دست به انتخاب رشته‌ی دانشگاهی بزنند، احتمالاً انگیزه‌ی آن‌ها برای مطالعه‌ی منابع کنکور نیز افزایش می‌یابد.

پس برای رسیدن به این هدف باید ابتدا به کشف علایق خود توجه کنید، فهرستی از نقاط قوت و ضعف خود تهیه کنید، به رشته‎‌ها و مشاغل بالقوه فکر کنید، با خانواده و دوستانتان صحبت کنید، از مشاور تحصیلی دبیرستان خود بپرسید و در نهایت با شرکت در تورهای دانشگاهی و تحقیق درباره‌ی فرصت‌های شغلی هر رشته‌ی دانشگاهی، دست به انتخاب بزنید.

سوالات متداول

چگونه بین چند رشته مورد علاقه، یکی را برای ادامه تحصیل انتخاب کنم؟

اگر نمی‌توانید بین رشته‌های مختلف تصمیم بگیرید، شاید این تصمیم خوبی باشد که با افرادی صحبت کنید که یا در رشته‌های مذکور تحصیل می‌کنند یا از آن فارغ‌التحصیل شده‌اند و در زمینه‌ی شغلی مورد علاقه‌ی شما کار می‌کنند. این شامل افراد اطراف خود و همچنین دوستان و خانواده نیز می‌شود.

بعد از شروع دانشگاه می‌توانید رشته خود را تغییر دهید؟

هرگز از تغییر نترسید. اگر واقعاً به آن نیاز داشته باشید، می‌توانید رشته‌ی خود را تغییر دهید. در واقع، بسیاری از دانشجویان در طول سال‌های اولیه، رشته‌ی خود را تغییر می‌دهند. بنابراین اگر بخواهید رشته‌ی خود را تغییر دهید، قطعاً تنها نخواهید بود و ضوابط و مقررات روشنی برای تغییر رشته در دانشگاه‌های سراسر کشور وجود دارد.

چرا انتخاب رشته مهم است؟

انتخاب رشته یکی از مهم‌ترین تصمیماتی است که یک فرد می‌تواند بگیرد. در حالت ایده‌آل، یک رشته‌ی دانشگاهی مناسب که با توجه به توانمندی‌ها و علایق یک شخص انتخاب شده است، می‌تواند به هموار کردن راه برای قرار گرفتن در یک موقعیت شغلی مناسب و همراه با رضایت، کمک کند. همانطور که در مورد تصمیمات مهم دیگر زندگی نیز صادق است، انتخاب رشته‌ی تحصیلی در دانشگاه را نیز نباید ساده گرفت.