با احساس شکست بعد از آزمون چه کنیم؟

در طول سال‌های گذشته تعداد آزمون‌های رقابتی افزایش یافته است و دانش‌آموزان در رده‎‌های سنی مختلف در طول فصل تابستان در این آزمون‌ها شرکت می‌کنند. آزمون‌هایی مانند کنکور سراسری، آزمون ورود به مدارس خاص مانند تیزهوشان، نمونه‌دولتی یا برخی از مدارس غیرانتفاعی، دوران پر اضطرابی را برای دانش‌آموزان رقم زده‌ است.

ویژگی مشترک تمام آزمون‌هایی که ذکر شد، رقابت سنگین برای کسب تعداد محدودی صندلی است. آیا قرار است تمام دانش‌آموزهای پرتلاش در این آزمون‌ها موفق بشوند؟ قطعاً نه! آیا اینکه تعداد کمی در این آزمون‌ها پذیرش می‌شوند، به این معناست که دانش‌آموز پذیرفته نشده، توانایی لازم را نداشته است؟ آیا با شکست در رقابتی که به دلیل محدودیت‌های موجود، پذیرشی ناعادلانه دارد، باید احساس شکست بکنید؟ نباید این طور باشد، اما مواجه شدن با این شکست‌ها، کار راحتی نیست.

ما در این مقاله، شما را با راهکارهایی آشنا می‌کنیم که در زمان احساس شکست، بعد از عدم موفقیت در یک آزمون رقابتی، به شما کمک می‌کنند تا به زندگی عادی بازگردید و شرایط بهتری برای خودتان رقم بزنید.

چگونه با شکست در امتحانات رقابتی مواجه شویم؟

آزمون‌های رقابتی معیاری برای کسب پذیرش و دریافت فرصت‌های مختلف تحصیلی هستند. دانش‌آموزان اغلب در مواجهه با این آزمون‌ها، دچار تب امتحان می‌شوند و این تب با شکست خوردن در امتحان، بدتر هم می‌شود. گاهی اوقات، حتی اگر دانش‌آموزان به خوبی خود را برای آزمون آماده کرده باشند، ممکن است واجد شرایط نشوند و این موضوع آن‌ها را به‌شدت ناامید کند. این شرایط بر عملکرد آن‌ها در آینده نیز تأثیر می‌گذارد.

همیشه قبل از اعلام نتیجه‌ی آزمون‌هایی مانند کنکور، اضطراب غیرقابل مقاومتی وجود دارد. امتحانات ورودی به مدارس و دانشگاه‌ها باعث ایجاد استرس و اضطراب زیادی در بین دانش‌آموزان می‌شود. اما، اعلام نتایج می‌تواند فشار بیشتری هم ایجاد کند و باعث ایجاد مانع ذهنی شود. مواجهه با شکست پس از آزمون‌های رقابتی برای دانش‌آموزان و والدین آن‌ها دشوار است. از این رو، دانستن روش صحیح مقابله با چنین شرایطی بسیار حائز اهمیت است. این مقاله را بخوانید تا در مورد نکات مهم برای غلبه بر احساس شکست در آزمون‌های رقابتی، بیشتر بدانید:

به جای نتیجه‌، روی اشتباهات متمرکز شوید

در وهله‌ی اول باید سعی کنید آرام باشید و به خود فضایی بدهید تا اتفاقات رخ داده را هضم کنید. تا جایی که می‌توانید روی نتیجه‌ی بد متمرکز نشوید و در عوض اشتباهات خود را تجزیه و تحلیل کنید. البته فراموش نکنید رد شدن در یک امتحان، به معنای شکست شما نیست. می‌توان برای رسیدن به هدف بارها و بارها تلاش کرد. به جای اینکه از نتیجه ناراحت شوید، باید موقعیت را تجزیه و تحلیل کنید تا بدانید چه چیزهایی ممکن است اشتباه رخ داده باشد. و چطور می‌توان این اشتباهات را تصحیح کرد.

به جای احساس افسردگی، غم و اندوه، مهم‌ترین چیز این است که با دیدی تحلیلی به شکست نگاه کنید تا دلایل آن مشخص شود. چه چیزی می‌تواند دلیل این شکست باشد؟ با پرداختن به چه اموری، نتیجه‌ی بهتری خواهید گرفت؟ چه درسی می‌توانید از این تجربه بگیرید تا در آینده چنین مسئله‌ای اتفاق نیفتد؟ به دنبال پاسخ همه‌ی این سوالات باشید تا نتیجه را برای دفعه‌ی بعد، بهبود ببخشید.
تجزیه و تحلیل اشتباهات باید اولین چیزی باشد که در چنین شرایطی ذهن شما را به خود مشغول کند. تعیین دلایل شکست به شما کمک می کند تا روی آن‌ها کار کنید و احتمال بروز چنین وضعیتی را در آینده کاهش دهید.

روی اصلاح اشتباهات کار کنید

دومین اقدام ضروری بعدی از تجربه‌ی یک شکست در آزمون‌های رقابتی، کار کردن روی اصلاح اشتباهات است. پس از تجزیه و تحلیل اشتباهات، باید آستین‌هایتان را بالا بزنید و شروع به کار کنید. برای این کار بیشتر مطالعه کنید و تا جایی که امکان دارد یاد بگیرید. سپس به سوالات امتحانی تمرینی رو بیاورید. جدا از دانشی که با مطالعه به دست می‌آورید، باید روی اشتباهات امتحان قبلی هم کار کنید. خطاهای احتمالی می‌تواند به دلیل مدیریت ضعیف زمان، عدم اولویت‌بندی، انتخاب اشتباه مفاهیم/سوالات، استرس و فشار ناشی از احتمال رد شدن در امتحان و … باشد. پس اشتباهات را شناسایی کنید و رویکرد خود را تغییر دهید.

نقش نمونه سوال در افزایش سطح یادگیری بر هیچ‌کس پوشیده نیست. روانشناسان حوزه‌ی آموزش در طی سال‌های گذشته انواع مختلفی از روش‌های مطالعه‌‌ی علمی را معرفی کرده‌‎اند. یکی از شناخته‌شده‌ترین این روش‎‌ها، «تمرین بازیابی» است. اما هنگامی می‌توان به بازیابی اطلاعات آموخته شده پرداخت که انواع سوالات در اختیار شما قرار بگیرند. این تمرین‌ها و سوالات را خودتان می‌توانید طرح کنید. همچنین می‌توانید از منابع موجود مانند کتب کمک آموزشی یا سرویس آموزش مبتنی بر تمرین «هم‌درس» بهره ببرید.

یک شروع دوباره داشته باشید

این چیزی است که می‌تواند به غلبه بر شرایط دردناک شکست، کمک کند. مدام به شکست فکر نکنید، بلکه به فراتر از آن فکر کنید. دوباره با یک رویکرد مثبت شروع کنید. این به شما امکان می‌دهد تا با دید وسیعی نسبت به موفقیت، به پیش برود. زمینه‌هایی که می‌توانید در آن‌ها بهبود داشته باشید را فهرست کنید. در شروع کار روی این نقاط ضعف کار کنید.
شکست را نقطه‌ی قوت خود بدانید و برای نتایج بهتر ثابت قدم باشید. یک رویکرد مثبت نه‌تنها احساس بهتری در شما ایجاد می‌کند، بلکه به شما قدرت می‌دهد تا کسب آمادگی را دوباره آغاز کنید.

یک برنامه‌ جایگزین داشته باشید

شروع به تهیه‌ی یک برنامه‌ی جایگزین کنید. چندین مسیر مختلف برای رسیدن به موفقیت وجود دارد. متوقف نشوید و به دلیل شکست خوردن برای خودتان متاسف نشوید. برخیزید و به دنبال یک برنامه‌ی جایگزین باشید. همیشه می توان با حفظ گزینه های جایگزین بر شکست غلبه کرد.

بهترین خود باشید

احساس بیهودگی بعد از کسب یک نمره‌ی پایین یا عدم پذیرش در آزمون‌هایی مثل تیزهوشان و .. باعث می‌شود در امتحان‌های بعدی استرس داشته باشید. به جای غمگین بودن یا نگرانی، خودتان را برای حضور در امتحان آماده کنید و با اعتماد به نفس باشید.
قطعاً خودتان بهتر می‌دانید که شکست پایان زندگی نیست. رد شدن در یک آزمون رقابتی نباید باعث شود که تصور کنید نسبت به رقبای خود، هوش و توانایی کمتری برای دستیابی به موفقیت در زندگی دارید. بدانید که شکست در آن امتحان، درنهایت برای شما فقط یک قدم دیگر به سمت موفقیت رقم خواهد زد. باید تلاش کنید که با شجاعت و قدرت بر این شکست غلبه کنید و به راه خود ادامه دهید. [منبع]

برای خودتان وقت بگذارید

در کنار تمام فعالیت‌هایی که برای پیشرفت درسی خود انجام می‌دهید، فراموش نکنید که برای خودتان و علایقتان وقت بگذارید. برخی از افراد پس از شکست در یک آزمون رقابتی ترجیح می‌دهند تنها باشند. برخی دیگر پس از چنین رخدادهایی دوست دارند در کنار دوستانشان باشند و با آن‌ها وقت بگذرانند.

اگر دوست دارید تنها باشید، بهتر است در انزوای مطلق نمانید. می‌توانید قدم بزنید، به باشگاه بروید و یا هنگام گوش سپردن به آهنگ‌های مورد علاقه‌تان، بدوید. اگر مدت‌هاست به خاطر درس خواندن، فیلم ندیدید یا کتاب نخوندید، بد نیست در این شرایط روحی به سراغ کتاب‌ها و فیلم‌های مورد علاقه‌ات بروید و به آن‌ها بپردازید.

اگر اهل آشپزی هستید، پختن شیرینی خانگی یا ورز دادن خمیر پیتزا می‌تواند روحیه‌ی بهتری در شما ایجاد کند. اگر اهل یوگا و مدیتیشن هستید، الان بهترین زمان برای تمرین‌ است.

هم‌صحبتی با خانواده و دوستان را فراموش نکنید

صحبت با اعضای خانواده یا دوستان نزدیک، پس از شکست در آزمون‌های رقابتی، می‌تواند مفید باشد. این هم‌صحبتی در شما احساس آرامش ایجاد می‌کند. صحبت با آن‌ها باعث می‌شود که به یاد بیاورید مسائل مهم‌تری نیز در زندگی وجود دارند که از یک آزمون مهم‌تر هستند.

هنگامی که احساس خود را با اعضای خانواده یا دوستانتان در میان می‌گذارید، متوجه می‌شوید که آن‌ها همواره به وجود شما و تلاش‌هایتان افتخار می‌کنند. و این موفقیت‌ها یا نتیجه‌ی امتحانات شما نیست که موجب احترام یا علاقه‌ی دیگران به شما می‌شود.

جمع‌بندی