چگونه فرزندی با اعتماد به نفس تربیت کنیم (15 نکته برای والدین)
والدین اغلب نگران کمبود اعتماد به نفس فرزندانشان هستند. آنها به این موضوع میاندیشند که این کمبود چگونه آیندهی آنها را تحت تاثیر قرار میدهد. برای والدین سخت است که ببینند فرزندانشان با مصائب مربوط به کمبود اعتماد به نفس دست و پنجه نرم میکنند. این مصائب با توجه به سن فرزندان متفاوت است، اما دوری از چالشهای جدید، عدم علاقه به درس خواندن و نداشتن شجاعت لازم برای امتحان کردن امور جدید، ازجمله نشانههای کمبود اعتماد به نفس در کودکان و نوجوانان است.
والدین دوست دارند فرزندانشان شاد و موفق باشند، رویاهای خود را دنبال کنند و زندگی معنادار و کاملی داشته باشند. بنابراین، میبایست فرزندی با اعتماد به نفس تربیت کنند، اما باید از کجا شروع کرد؟ باید بدانید اعتماد به نفس یک مهارت است. پس مانند هر مهارت دیگری، راههایی برای ایجاد و تقویت آن وجود دارد. به علاوه، راههایی وجود دارد که شما به عنوان والدین میتوانید در این مسیر به آنها کمک کنید. در این مقاله، ما شما را با 15 راهکار برای کمک به رشد اعتماد به نفس فرزندتان آشنا میکنیم. با ما همراه باشید.
چه چیزی باعث کاهش اعتماد به نفس در کودکان میشود؟
قبل از اینکه دربارهی نحوهی تربیت فرزندانی با اعتماد به نفس صحبت کنیم، مهم است که دلایل بالقوهی اعتماد به نفس پایین را درک کنیم. بیشتر کودکان هر از گاهی دچار کاهش اعتماد به نفس میشوند. تحصیل در یک مدرسهی جدید یا نقل مکان به یک شهر تازه میتوانند از عوامل این کمبود اعتماد به نفس باشند.
هر بار که کودکان و نوجوانان تغییراتی را تجربه میکنند، اعتماد به نفس آنها مورد آزمایش قرار میگیرد. آنها باید یاد بگیرند که چگونه در شرایط دشوارتر رشد کنند. هنگامی که با موفقیت از این چالشها عبور میکنند، اعتماد به نفس آنها افزایش مییابد. با این حال، گاهی اوقات غلبه بر مشکلات و فشارهای بیرونی برای کودکان بیش از حد دشوار است و آنها مدام با پیامهای منفی مواجه میشوند. در چنین شرایطی مدیریت مسائل در خانه و مدرسه چالش برانگیزتر میشود.
در چنین شرایطی است که کودکان و نوجوانان با کاهش اعتماد به نفس روبرو میشوند. دانشآموزان باهوشی که پیشتر نمرات خوبی کسب میکردند، در مدرسه نمرات پایین میگیرند. ممکن است فرزند شما این باور را در ذهن خود بپروراند که «به اندازهی کافی خوب نیست». وقتی بدانیم چه چیزی باعث کاهش عزت نفس میشود، میتوانیم به فرزندانمان کمک کنیم تا بر آن غلبه کنند. در ادامه چند علت ارائه شده است:
(1) خود را با دیگران مقایسه میکنند
آیا فرزند شما، خودش را بیش از حد با دیگران مقایسه میکند؟ مقایسهی اجتماعی بیش از حد میتواند باعث شود کودکان احساس حقارت کنند – گویی آنها هرگز به خوبی اطرافیان خود نخواهند بود.
به علاوه، در عصر ما و با گستردگی شبکههای اجتماعی، کودکان و نوجوانان هر بار که به تلفنهای همراه خود نگاه میکنند با پیامهای بسیاری بمباران میشوند. افراد معمولاً تصویر بیعیب و نقصی از خود و شیوهی زندگیشان در شبکههای اجتماعی ارائه میدهند. کودکان و نوجوانان با مشاهدهی این تصاویر با طوفانی از عدم اعتماد به نفس مواجه میشوند.
(2) افزایش فشار برنامههای درسی
با پیشرفت کودکان در مدرسه، فشار فعالیتهای درسی نیز افزایش مییابد. هر سال آزمونهای بیشتر، فعالیتهای فوقبرنامهی بیشتر، پروژههای گروهی بیشتر و تکالیف بیشتری وجود دارد.
اگر میخواهید کودکی با اعتماد به نفس تربیت کنید، به جای نتیجه، به فرآیند یادگیری اولویت بدهید. این یک موضوع بسیار مهم است و اثرگذاری بسیار زیادی دارد. مطالعهی مقالههای «افزایش اعتماد به نفس در دانش آموزان»، «چگونه برای انجام تکالیف درسی به نوجوانان انگیزه بدهیم؟» و «راهکارهای مقابله با احساس تنفر نوجوان از مدرسه» برای کسب اطلاعات بیشتر در این مورد مفید خواهد بود.
(3) تایید نشدن از سوی بزرگسالان
بیشتر کودکان و نوجوانان نمیخواهند والدین یا معلمان خود را ناامید کنند. شاید برای برخی والدین که فرزند نوجوان دارند، پذیرش چنین چیزی سخت باشد! اما حقیقت دارد.
حتی نوجوانان نیز به دنبال دریافت تایید از سوی والدین و دیگر بزرگسالان هستند. وقتی نوجوانان معتقد باشند که دائماً بزرگسالانی را که به آنها احترام میگذارند، ناامید میکنند، عزت نفس آنها آسیب میبیند.
اهمیت اعتماد به نفس در پرورش فرزندان
یادگیری نحوهی تربیت فرزندی با اعتماد به نفس بالا چقدر ضروری است؟ به گفتهی روانشناس کارل پیکهارت، این ممکن است یکی از بزرگترین هدایایی باشد که میتوانید به فرزند خود بدهید. وقتی کودکان اعتماد به نفس ندارند، تمایلی به امتحان چیزهای جدید ندارند. آنها از شکست خوردن و ناامید کردن دیگران میترسند.
پیکهارت میگوید: «دشمنان اعتماد به نفس، دلسردی و ترس هستند. بنابراین، بهعنوان والدین، وظیفهی شما این است که فرزندانتان را تشویق و حمایت کنید تا از پس کارهای دشوار برآیند.»
کودکان با اعتماد به نفس میدانند که شکست مشکلی ندارد، به شرطی که از اشتباهات خود درس بگیرند و دوباره تلاش کنند. آنها تابآوری بیشتری دارند و در نهایت به سمت اهداف تحصیلی خود و فراتر از آن گام برمیدارند.
اگر فرزندتان با کمبود اعتماد به نفس دست و پنجه نرم کند، اشکالی ندارد. ما سعی نمیکنیم مشکل نبود عزت نفس را «رفع» کنیم، بلکه ابزارهایی را ارائه میدهیم که به فرزند شما اجازه میدهد با چالشها و فرصتهای جدید روبرو شود.
15 نکته برای افزایش اعتماد به نفس در کودکان و نوجوانان
تا اینجا با برخی از علل کمبود اعتماد به نفس در کودکان و نوجوانان آشنا شدیم و چرایی اهمیت آن را مورد بحث قرار دادیم. در ادامه 15 نکته و راهکار برای تربیت فرزندی با اعتماد به نفس ارائه شده است:
(1) به فرزندتان مسئولیت بدهید
یکی از راههای آسان برای تقویت اعتماد به نفس در کودکان و نوجوانان، دادن مسئولیت به آنها است. کارهای ضروری اما ساده را امتحان کنید، کارهایی مانند کمک به پختن شام یا مراقبت از خواهر و برادر کوچکتر.
کودکان زمانی که نقشی برای ایفا کردن داشته باشند، یعنی زمانی که بدانند بخشی جداییناپذیر از خانواده هستند، شکوفا میشوند.
تحقیقات روانشناسان نشان میدهد که کودکانی که در کارهای خانه کمک میکنند، در مدرسه بهتر عمل میکنند و همدلتر و مراقب هستند. به فرزندانتان کارهایی بدهید که مرتباً و به صورت مداوم باید انجام دهند، بدین ترتیب آنها قابل اعتماد، وظیفهشناس و با اعتماد به نفس بار خواهند آمد.
(2) برخی چالشهای خود را با فرزندتان در میان بگذارید
هرکسی اشتباه میکند. به عنوان بزرگسالان، ما این را میدانیم. اما بچههای ما هنوز در حال یادگیری هستند. شما میتوانید با در میان گذاشتن برخی از مشکلات قابل بیان خود با آنها، به فرزندان خود کمک کنید تا بفهمند مواجهه با چالشها طبیعی است.
در مورد برخی مشکلات خود در محل کار یا روابط دوستانهی خود به فرزندانتان بگویید. به آنها در مورد مشکلاتی که با آن روبرو هستید و مهمتر از آن، آنچه برای غلبه بر این چالشها انجام میدهید، اطلاعاتی بدهید. فرزندان شما به تدریج درک خواهند کرد که آسیبپذیر بودن اشکالی ندارد و مشکلات نشانهی ضعف نیستند.
اعتماد به نفس فرزندان شما با شنیدن چالشهای شما بهبود مییابد. آنها چالشها را به عنوان بخشی عادی از زندگی میپذیرند و میدانند که هیچ هدف و نتیجهای به راحتی به دست نمیآید. در عین حال دقت کنید که در بیان چالشهای زندگی خودتان افراط نکنید و کاملاً حسابشده در این مورد با فرزندتان صحبت کنید. بیان چالشهای مالی ممکن است موجب ایجاد اضطراب در فرزند شما بشود. پس با احتیاط و فکر شده با فرزندتان صحبت کنید.
(3) از فرزندانتان نظرخواهی کنید
وقتی از دیگران دربارهی نظراتشان میپرسید، به آنها اجازه میدهید بدانند که به افکار و احساساتشان اهمیت میدهید. بنابراین، اگر میخواهید یاد بگیرید که چگونه کودکی با اعتماد به نفس تربیت کنید، از فرزندانتان نظر بخواهید تا احساس ارزشمندی و احترام کنند.
فرزندانتان را در بازبینی زمان خواب، تنظیم قوانین خانواده یا تصمیمگیری برای شام مشارکت دهید. اگر میخواهید مشکلی را حل کنید، از بچههایتان ایده بخواهید! شاید تعجب کنید که آنها چقدر عاقل هستند و چقدر در ارائهی راهحلها میتوانند مفید باشند.
وقتی از فرزندان خود نظر میپرسید، آنها احساس میکنند که فقط یک کودک یا نوجوان نیستند. آنها باور خواهند کرد که قدرت تأثیرگذاری در دنیای اطراف خود را دارند.
(4) روی فرآیند تمرکز کنید، نه نتیجه نهایی
همهی ما به طور مداوم در حال یادگیری مهارتهای جدیدی در زندگی هستیم. موفقیت به معنای درست عمل کردن در همه چیز در اولین اقدام، نیست. آنچه اهمیت دارد، پیشرفت روز افزون است، نه دستیابی سریع به کمال.
استقامت و سرسختی لازم است تا اهدافمان را دنبال کنیم و رودررو با چالشها مقابله کنیم. بنابراین، هنگامی که فرزندان خود را تحسین میکنید، روی فرآیند تمرکز کنید – نه نتیجه. با قدردانی از کار سختی که برای گرفتن نمرات خوب و پیشرفت در زمینههای مختلف انجام میدهند، فرزندان خود را تشویق کنید.
بدین ترتیب ضمن افزایش اعتماد به نفس، فرزندان شما یاد خواهند گرفت که اشتباه کردن اشکالی ندارد.
(5) ناجی فرزندانتان نباشید
آسان نیست که ببینیم فرزندانمان سختیها یا مشکلات بسیاری را تجربه میکنند. اما در برابر اصرار آنها برای خلاصی از مشکلات، مقاومت کنید. ممکن است دخالت شما و حل کردن مشکلاتشان به جای آنها، در کوتاهمدت زندگیشان را آسانتر کند، اما بعداً میتواند موجب وابستگی شود.
نجات دادن فرزندانتان از مبارزاتشان مانند انجام تکالیف برای آنهاست. فرزندان شما مهارتهای زندگی ارزشمندی را که نیاز دارند، نمیآموزند – ویژگیهایی مانند تدبیر و پشتکار.
در عوض، فرزندان خود را حمایت و آنها را تشویق کنید تا نوجوانانی مسئولیتپذیر شوند. به آنها کمک کنید تا راهبردهایی برای حل مشکلات خود پیدا کنند، اما همه چیز را برای آنها انجام ندهید.
(6) اطمینان یابید که چالشها با توانایی فرزندتان تناسب دارند
با دادن اهداف قابل دستیابی به فرزندان خود کمک کنید تا اعتماد به نفس بیشتری داشته باشند. اشکالی ندارد که سختی این فعالیتها و مسئولیتها را افزایش دهید، اما مطمئن شوید که فعالیت برای آنها قابل مدیریت است.
بهعنوان مثال، به یک کودک دو ساله فکر کنید. شما نمیتوانید یک جفت کفش بنددار به کودک نوپا بدهید و از او انتظار داشته باشید که بتواند آنها را ببندد. حتی با تمرین، یک کودک دو ساله مهارتهای حرکتی ظریف لازم را ندارد. این وظیفه با تواناییهای او مطابقت ندارد. تجربه نشان داده است که اگر فرزند شما حدود دو سوم مواقع موفق شود، چالش متناسب با تواناییهای او است. کمتر از این، کار احتمالاً خیلی سخت است.
(7) به همه احترام بگذارید
کودکان دائماً در حال مشاهده و یادگیری از بزرگسالان هستند. آنها با مردم همانطور که شما رفتار میکنید، رفتار خواهند کرد. پس مهربان باشید. اگر بدون در نظر گرفتن درآمد، موقعیت اجتماعی یا اندازه و شکل بدن افراد به آنها احترام بگذارید، فرزندان شما نیز همین کار را خواهند آموخت.
رفتاری را که میخواهید در فرزندان خود ببینید، الگوسازی کنید. به فرزندان خود بیاموزید که شخصیت، مهمتر از ظاهر یا محبوبیت است. فرزندان شما یاد خواهند گرفت که ارزش افراد به عوامل بیرونی بستگی ندارد. آنها در حالی که به دیگران احترام میگذارند، یاد میگیرند که به خودشان نیز بیشتر احترام بگذارند.
(8) خودتان فردی با اعتماد به نفس باشید
از آنجایی که فرزندانتان همیشه شما را زیر نظر دارند، بگذارید ببینند که شما به تواناییهای خود اطمینان دارید. از جملات مثبت برای بیان حد تواناییهای خودتان استفاده کنید. اگر فرزندانتان بشنوند که میگویید به اندازهی کافی خوب نیستید یا نمیتوانید چالشهای جدید را تحمل کنید، آنها نیز شروع به اتخاذ این طرز فکر میکنند.
در عوض، نشان دهید که مایلید با چالشهای جدید روبرو شوید. شاید در محل کارتان یک سخنرانی داشته باشید. اشکالی ندارد به فرزندان خود بگویید که کمی ترسیدهاید. سپس، اجازه دهید آنها ببینند که شما چگونه با آن ترسها روبرو میشوید. همچنین میتوانید از نکتهی شماره 3 در اینجا استفاده کنید. از فرزندان خود نظرخواهی کنید. بپرسید آنها چگونه با چالش سخنرانی در جمع کنار میآیند؟ وقتی احساس اضطراب میکنند برای آرام کردن خود چه میکنند؟
فرزندان شما یاد خواهند گرفت که اعتماد به نفس یک مهارت است و شما به عنوان یک خانواده در کنار هم رشد خواهید کرد.
(9) به فرزندانتان حق انتخاب بدهید
بسیاری از کودکان و نوجوانها کنترل کمی بر زندگی خود دارند. ما به آنها میگوییم چه ساعتی بیدار شوند، چه بپوشند، چه بخورند و چگونه روزهای خود را برنامهریزی کنند. همهی ما وقتی نتوانیم تصمیم بگیریم، احساس ناتوانی میکنیم.
وقتی به فرزندان خود حق انتخاب میدهید، آنها یاد میگیرند که چگونه مسئولیت اعمال خود را بپذیرند و به بزرگسالانی با اعتماد به نفس تبدیل شوند. به فرزندان خود در جنبههای روزمرهی زندگی خود حق انتخاب بدهید. این انتخابهای کوچک باعث افزایش عزت نفس آنها میشود.
(10) به چیزهایی که فرزندانتان علاقه دارند، علاقه نشان دهید
آیا فرزند شما میخواهد ساعتها به نوشتن داستان، نقاشی یا تولید ویدیو برای شبکههای اجتماعی بپردازد؟ چیزی که ممکن است برای ما اتلاف وقت به نظر برسد، میتواند یک فعالیت مهم برای فرزندانمان باشد. بله باید برای فرزندانمان حد و حدودی تعیین کنیم. اما آنها همچنین برای دنبال کردن علایق خود به تشویق نیاز دارند.
به سرگرمیهای آنها علاقه نشان دهید. حتی چند مورد را خودتان هم امتحان کنید! فرزندان شما درک خواهند کرد که آنها اهمیت دارند و عشق شما به آنها بدون قید و شرط است – نه مبتنی بر عملکرد آنها.
(11) موفقیتها کوچک را جشن بگیرید
جشن گرفتن دستاوردها و موفقیتهای کوچک به ما احساس خوبی میدهد. ما متوجه هستیم که چقدر پیشرفت کردهایم و احساس میکنیم که الهامبخش چالشهای آینده هستیم.
وقتی فرزندانتان پیشرفت کردند یا بر ترس غلبه کردند، با آنها جشن بگیرید. بهترین جشنها شامل انجام کاری با هم به عنوان یک خانواده، مانند پیک نیک یا رفتن به پارک است. هر روز سعی کنید چیزهای مثبتی به فرزندانتان بگویید. این به آنها انگیزه میدهد تا در تمام جنبههای زندگی خود بهتر عمل کنند.
دستاوردهای خود را نیز جشن بگیرید تا فرزندانتان پیشرفت شما را تصدیق کنند و از پیروزیهای شما درس بگیرند.
(12) اضطراب خود را مدیریت کنید
وقتی مضطرب هستید، فرزندانتان مضطرب میشوند – و این بر اعتماد به نفس و سلامت روان آنها تأثیر میگذارد. اگر نگران هستید، نگرانیهای خود را تجزیه و تحلیل کنید و تشخیص دهید که کدام یک منطقی است و کدام یک غیر منطقی. سپس برای رفع نگرانیهای خود برنامهریزی کنید.
مدیریت اضطراب به کاهش استرس فرزندانتان کمک میکند. به علاوه، شما الگوی خوبی خواهید بود و آنها یاد میگیرند که چگونه با نگرانیها به همان شیوهی شما کنار بیایند. نشان دهید که میتوانید آرام بمانید و فرزندان شما نیز این مهارت را توسعه خواهند داد.
(13) ناامیدی فرزندانتان را درک کنید
بیایید با آن روبرو شویم: زندگی پر از ناامیدی است. شما نمیتوانید از فرزندان خود در برابر ناامیدیهایی که گاهی احساس میکنند، محافظت کنید. بپذیرید که همه روزهای بدی دارند. اجازه دهید فرزندانتان بدانند که ناراحتی اشکالی ندارد و این احساسات «اشتباه» یا «بد» نیستند.
احساسات فرزندتان را نادیده نگیرید. در عوض، به آنها کمک کنید تا با این احساسات کنار بیایند. صبور باشید و به فرزندتان یادآوری کنید که با پشتکار و قدرت ذهنی است که میتوان مشکلات زندگی را پشت سر گذاشت.
هنگامی که فرزندان شما احساسات منفی خود را پردازش کردند، متوجه میشوند که قویتر شدهاند و به دانشآموزانی انعطافپذیر تبدیل شدهاند.
(14) به فرزندانتان کمک کنید تا به بیرون از خود نگاه کنند
کودکان و نوجوانانی که با کمبود اعتمادبهنفس دست و پنجه نرم میکنند، بیشتر روی خود متمرکز میشوند. آنها آنقدر روی مشکلات و معایب خود متمرکز هستند که خوبیها و نقاط قوت خود را فراموش میکنند. به فرزندان خود کمک کنید به بیرون از خود نگاه کنند و تصویر بزرگتر را ببینند.
بالاخره هرکسی تعهدات، مسئولیتها و تعهداتی دارد. به فرزندان خود کمک کنید تا با اطرافیان خود همدردی کنند. هنگامی که آنها بفهمند که زندگی به معنای ایجاد تغییر در جهان و کمک به دیگران است، طرز فکر آنها تغییر خواهد کرد. آنها زمان بیشتری را صرف فکر کردن در مورد این خواهند کرد که چگونه میتوانند به دیگران و جهان اطراف خود کمک کنند. بدین ترتیب زمان کمتری را صرف فکر کردن به نقاط ضعف خود خواهند کرد.
در نتیجه، مشکلات فرزند شما برای او دیگر چندان طاقت فرسا به نظر نمیرسند.
(15) کارها را همراه با فرزندانتان انجام دهید، نه برای آنها
از همان سنین اولیه، فرزندان خود را تشویق کنید تا کارهایشان را مستقل انجام دهند. سعی کنید کارهای ساده ای مانند؛ درست کردن صبحانه، خرید نوشیدنی و تنقلات و آماده کردن کوله پشتی مدرسه برعهدهی فرزندانتان باشد.
اگر فرزندان شما برای انجام کاری مانند آماده کردن شام، خیلی کوچک هستند، برای خرد کردن سبزیجات و اندازهگیری مواد اولیه از آنها کمک بگیرید. یا همانطور که از دستورالعمل پیروی می کنند آنها را راهنمایی کنید.
این مسئله نیاز به صبر و حوصلهی زیادی از جانب شما والدین دارد. اما با گذشت زمان، کودک شما اعتماد به نفس و احساس مسئولیت بیشتری پیدا میکند. [منبع]
نتیجهگیری
یکی از دغدغههای مهم والدین، تربیت فرزندانی است که اعتماد به نفس لازم برای مواجهه با مشکلات، چالشها و مصائب زندگی را دارند. در این مقاله ما شما را با راهکارهای متفاوتی برای افزایش اعتماد به نفس فرزندانتان آشنا کردیم. سعی کنید بعد از مطالعهی این موارد، گام به گام و به تدریج اعتماد به نفس را در فرزندانتان توسعه دهید.
در مورد رفتار و نگرشهای خودتان بهعنوان الگوی فرزندانتان، خوب فکر کنید و برای نشان دادن اعتماد به نفس در مقابل آنها تلاش کنید. به جای اینکه ناجی آنها باشید و بار مشکلات آنها را به دوش بکشید، به آنها مسئولیت بدهید. آنها را تشویق کنید تا با دیگران با احترام رفتار کنند. آنها را در تصمیمگیریهای خانوادگی مشارکت دهید و موفقیتهایشان را جشن بگیرید.
سوالات متداول
به فرزندتان کمک کنید تا انجام کارها را بیاموزد. در هر سنی، چیزهای جدیدی برای کودکان وجود دارد که باید یاد بگیرند. وقتی به بچهها یاد میدهید که چگونه کارها را انجام دهند، ابتدا به آنها نحوهی کار را نشان دهید و به آنها کمک کنید. فرزندتان را تحسین کنید، اما این کار را عاقلانه انجام دهید. الگوی خوبی باشید. انتقاد تند و همراه با خشونت را ترک کنید. روی نقاط قوت فرزند خود تمرکز کنید. بگذارید بچهها کمک کنند و در خانه به آنها مسئولیت، حق انتخاب و مشارکت بدهید.
بیشتر کودکان و نوجوانان با گذر از مراحل یا چالشهای مختلف در زندگی، با کاهش عزت نفس خود روبرو میشوند. فشارهای مختلفی ممکن است بر آنها تأثیر بگذارد - از جمله تاثیر رسانههای اجتماعی، قلدری و آزار برخی از همکلاسیها، شرایط دشوار درسی یا امتحانات، مشکلات خانوادگی و یا مورد سوء استفاده قرار گرفتن.
تو کمک بزرگی برای من هستی. تو درست میگفتی. میدانم که تمام تلاشت را کردی. من از تو سپاسگزارم. تو ایدههای فوقالعادهای داری. خیلی خوشحالم که مادرت/پدرت هستم. من به تو ایمان دارم. تو مهم هستی. چگونه اعتماد به نفس فرزندم را تقویت کنم؟
چه چیزی باعث کاهش عزت نفس در کودکان و نوجوانان میشود؟
برای ایجاد اعتماد به نفس به فرزندم چه بگویم؟
سپاس از مطالب ارزنده شما
سلام دوست گرامی، ممنون از حسن توجه و لطف شما.