تکنیک‌های ذهنی برای تقویت حافظه دانش‌آموزان
حفظ مطالب آموخته شده، به معنای توانایی ذخیره‌ی اطلاعات جدید در حافظهی بلندمدت است تا فرد بتواند به راحتی آن را به خاطر بیاورد و از آن دانش در آینده استفاده کند. اگر اطلاعات حفظ نشود، در حافظهی کوتاه مدت باقی می‌ماند و پس از مدت معینی از بین می‌رود. حفظ اطلاعات به توانایی فرد برای ذخیره و به یاد آوردن اطلاعات اشاره دارد. مغز شما می‌تواند خاطرات کوتاه‌مدت را به خاطرات بلندمدت تبدیل کند و این خاطرات برای مدت طولانی – گاهی کل زندگی – به خاطر شما خواهند ماند.
برخی از محققان می‌گویند که داستان‌سرایی در واقع قوی‌ترین راه برای تقویت حافظه است، به دلایلی داستان‌سرایی نه تنها ناحیه‌ی پردازش زبان مغز را فعال می‌کند، بلکه مناطقی از مغز را نیز تحریک می‌کند که رویدادهایی را از داستان روایت شده، تجربه می‌کنند. اما راهکارهای عملی دیگری نیز برای تقویت حافظه وجود دارند که در ادامه‌ی این مقاله به آن‌ها خواهیم پرداخت.
(1) به روش‌های مختلف بیاموزید
بر بیش از یک روش برای یادگیری تمرکز کنید. مثلاً به جای اینکه فقط به یک پادکست گوش بدهید که شامل یادگیری شنیداری است، روش‌های دیگری برای تکرار اطلاعات به صورت شفاهی و بصری پیدا کنید. این روش‌ها می‌تواند شامل توصیف آنچه یاد گرفته‌اید برای یک دوست، یادداشتبرداری و ترسیم نقشه‌ی ذهنی باشد.
با یادگیری به بیش از یک روش، دانش را در ذهن خود تقویت می‌کنید. هر چه مناطق بیشتری از مغز اطلاعات مربوط به یک موضوع را ذخیره کند، ارتباط متقابل بیشتری به وجود می‌آید. این افزونگی به این معنی است که دانش‌آموزان فرصت‌های بیشتری برای جمع‌آوری تمام آن داده‌های مرتبط از مناطق ذخیره‌سازی چندگانه‌ی ذهن خود را در پاسخ به یک نشانه دارند. این ارجاع متقابل داده‌ها، یعنی ما مبحث درسی را یادگرفته‌ایم، نه اینکه فقط آن را به خاطر سپرده باشیم.
(2) آنچه را که آموخته‌اید به شخص دیگری بیاموزید
محققان مدت‌هاست به این نکته اشاره کرده‌اند که یکی از بهترین راه‌ها برای یادگیری یک مطلب، آموزش آن به شخص دیگری است. شما می‌توانید همین اصل را امروز با به اشتراک گذاشتن مهارت‌ها و دانش تازه آموخته شده‌ی خود با دیگران، اعمال کنید.
با تبدیل اطلاعات ذهنی خود به کلمات شروع کنید. این فرآیند به تنهایی به تحکیم دانش جدید در مغز شما کمک می‌کند. در مرحله‌ی بعد، راهی برای به اشتراک گذاشتن آنچه آموخته‌اید پیدا کنید. نوشتن یک پست وبلاگ، ایجاد یک پادکست یا شرکت در یک بحث گروهی ازجمله راهکارهایی هستند که به شما پیشنهاد می‌کنیم.
(3) از آموخته‌های قبلی برای تحکیم آموخته‌های جدید استفاده کنید
یکی دیگر از راه‌های عالی برای تبدیل شدن به یک یادگیرنده‌ی خوب، استفاده از یادگیری رابطه‌ای است. استفاده از این راهکار به معنای ارتباط دادن اطلاعات جدید به چیزهایی است که از قبل می‌دانید. برای مثال، اگر در حال یادگیری در مورد شاهنامه هستید، می‌توانید آنچه را که در مورد شعر حماسی می‌آموزید با دانش قبلی که درباره‌ی فردوسی، دوره‌ی تاریخی که شاعر در آن زندگی می‌کرده و سایر اطلاعات مرتبط، ارتباط دهید.
(4) کسب تجربه‌ی عملی
برای بسیاری از ما، یادگیری معمولاً شامل خواندن کتاب‌های درسی، شرکت در کلاس یا انجام تحقیق در کتابخانه یا وب است. دیدن اطلاعات و سپس نوشتن آن مهم است، اما به کارگیری دانش و مهارت‌های جدید می‌تواند یکی از بهترین راه‌ها برای بهبود یادگیری باشد.
اگر می‌خواهید مهارت یا توانایی جدیدی کسب کنید، روی کسب تجربه‌ی عملی تمرکز کنید. اگر این یک مهارت ورزشی است، فعالیت را به طور منظم انجام دهید. اگر در حال یادگیری یک زبان جدید هستید، صحبت کردن با شخص دیگری را تمرین کنید و اطراف خود را با تجربیات همه‌جانبه احاطه کنید. این به شما کمک می‌کند تا با برقراری ارتباط با یک شخص واقعی، یاد بگیرید.
(5) به جای تلاش برای به یاد آوردن، پاسخ‌ها را جست‌وجو کنید
یادگیری فرآیند کاملی نیست. گاهی اوقات، جزئیات چیزهایی را که قبلاً آموخته ایم فراموش می‌کنیم. اگر متوجه می‌شوید که در به یاد آوردن اطلاعات جزئی مشکل دارید، تحقیقات نشان می‌دهد که بهتر است به سادگی به دنبال پاسخ صحیح باشید. یک مطالعه نشان داده است که هر چه مدت زمان بیشتری را صرف به خاطر آوردن پاسخ کنید، احتمال اینکه در آینده دوباره پاسخ را فراموش کنید، بیشتر می‌شود. چرا؟ زیرا این تلاش‌ها برای یادآوری اطلاعات آموخته شده‌ی قبلی، در واقع منجر به یادگیری «وضعیت خطا» به جای پاسخ صحیح می‌شود.
(6) بدانید که چگونه به بهترین شکل می‌آموزید
یکی دیگر از راهکارهای عالی برای بهبود کارایی یادگیری، شناخت عادات و سبک‌های یادگیری است. تئوری‌های مختلفی در مورد سبک‌های یادگیری وجود دارد که همگی می‌توانند به شما کمک کنند تا درک بهتری از نحوه‌ی یادگیری بهتر داشته باشید. نظریه‌ی هوش‌های چندگانه گاردنر، انواع مختلف هوش را توصیف می‌کند که می‌تواند به آشکار کردن نقاط قوت فردی شما کمک کند.
بر اساس نظریه‌ی گاردنر، برای اینکه تمام قابلیت‌ها و استعدادهای یک فرد به ظهور برسد، نباید تنها بهره‌ی هوشی را مدنظر قرار داد، بلکه انواع هوش‌های دیگر آن فرد مانند هوش موسیقایی، هوش درون فردی، هوش تصویری-فضایی، هوش کلامی- زبانی نیز باید در نظر گرفته شوند.
(7) از آزمون برای تقویت یادگیری استفاده کنید
در حالی که ممکن است به نظر برسد که صرف زمان بیشتر برای مطالعه یکی از بهترین راه‌ها برای به حداکثر رساندن یادگیری است، تحقیقات نشان داده است که شرکت در آزمون در واقع به شما کمک می‌کند تا آنچه را که یاد گرفته‌اید بهتر به خاطر بسپارید، حتی اگر تمام مطالب مطالعه شده در آزمون پوشش داده نشده باشد.
مطالعات نشان داده است که دانش‌آموزانی که مطالعه کرده‌اند و سپس مورد آزمایش قرار گرفته‌اند، حتی در مورد اطلاعاتی که در آزمون‌ها پوشش داده نمی‌شود، مطالب را در درازمدت بهتر به خاطر می‌آورند. دانش‌آموزانی که زمان اضافی برای مطالعه داشتند اما مورد آزمایش قرار نگرفتند، به طور قابل توجهی مطالب را کمتر به خاطر می‌آوردند.
اگر به دنبال یک منبع مطمئن برای دستیابی به آزمون‌های درسی سطح‌بندی شده هستید، با دانلود اپلیکیشن رایگان هم‌درس، علاوه بر شرکت در آزمون‌های متعدد، می‌توانید از امکانات مطالعه، برنامه‌ریزی، تمرین و مرور این اپلیکیشن نیز استفاده کنید.
(8) دست از انجام چند کار همزمان بردارید
برای سال‌های متمادی، تصور می‌شد افرادی که چند کار را انجام می‌دهند، یا بیش از یک فعالیت را همزمان انجام می‌دهند، نسبت به افرادی که چنین کاری نمی‌کنند، برتری دارند. با این حال، اکنون تحقیقات نشان می‌دهد که انجام چند کار در واقع می‌تواند یادگیری را کمتر مؤثر کند.
در جریان یک مطالعه، شرکت‌کنندگان با جابجایی بین چندین کار، زمان قابل توجهی را از دست دادند و با پیچیده‌تر شدن وظایف، زمان بیشتری را از دست دادند. با جابجایی از یک فعالیت به فعالیت دیگر، آهسته‌تر یاد می‌گیرید، میزان کارآمدی کاهش می‌یابد و خطاهای بیشتری خواهید داشت. چگونه می‌توانید از خطرات انجام چند کار همزمان جلوگیری کنید؟ با تمرکز حواس خود روی یک کار خاص شروع کنید و برای مدت زمانی از پیش تعیین شده به کار خود ادامه دهید. [منبع]
اگر تمرکز روی یک فعالیت درسی برای شما دشوار است، مطالعه‌ی مقاله‌ی «چگونه بدون حواس پرتی درس بخوانیم» مفید خواهد بود. همچنین می‌توانید با مطالعه‌ی مقالات «11 عادت خوب در هنگام مطالعه [+دلایل روانشناختی]» و «10 تکنیک برتر برای حفظ کردن» با راهکارهای بیشتری برای تقویت یادگیری و حافظه آشنا شوید.
نتیجه‌گیری
همه‌ی ما موقعیت‌هایی را تجربه می‌کنیم که در آن به خاطر آوردن برخی اطلاعاتی که پیشتر آموخته‌ایم، دشوار می‌شود. این موضوع ممکن است به دلیل کمبود خواب و استراحت کافی، حواس‌پرتی هنگام مطالعه، تغذیه‌ی نامناسب، عدم انتخاب منابع مناسب، یا مشکلات حافظه مانند زوال یا پردازش سطحی باشد. همانطور که در زندگی جلو می‌روید و تجربیات جدیدی به دست می‌آورید، مغز شما نیز به طور مداوم دستخوش تغییراتی می‌شود. اگر نتوانید آنچه را خوانده‌اید به خاطر بسپارید، الزاماً مطالعه‌ی بیشتر کمکی نمی‌کند.
تحقیقات متعدد اندیشمندان نشان داده است که راهکارهایی عملی برای تقویت حافظه وجود دارد. تکنیک‌هایی مانند داستان‌سرایی، یادداشتبرداری، آموزش آموخته‌ها به افراد دیگر، مرور منظم و ارتباط دادن اطلاعات جدید با آموخته‌های قدیمی‌تر ذهن، ازجمله‌ی این راهکارها هستند. ما در این مقاله به چند تکنیک رایج و عملی برای تقویت حافظهی دانش‌آموزان اشاره کردیم که با بکارگیری آن‌ها می‌توان شرایط تحصیلی بهتری فراهم کرد.
سوالات متداول
ممکن است به دلیل کمبود خواب و استراحت کافی، حواس پرتی هنگام مطالعه، تغذیه‌ی نامناسب، عدم انتخاب منابع مناسب، یا مشکلات حافظه مانند زوال عقل یا پردازش کم‌سطح باشد.
اطلاعات را سازماندهی کنید، تداعی ایجاد کنید، از نشانههای بصری استفاده کنید، یادیار ایجاد کنید، یادداشتبرداری کنید، با صدای بلند اطلاعات را تکرار کنید، تمرین کنید، آزمون بدهید و اشکالات را مرور کنید.
هر روز فعالیت بدنی داشته باشید. فعالیت بدنی باعث افزایش جریان خون در کل بدن از جمله مغز می‌شود. از نظر ذهنی فعال بمانید. منظم بمانید. خوب بخوابید. رژیم غذایی سالم داشته باشید. در فعالیت‌های گروهی شرکت کنید. مشکلات مزمن مربوط به سلامتی خود را مدیریت کنید. چرا مغز من اطلاعات را حفظ نمی‌کند؟
چگونه اطلاعات را به حافظهی بلندمدت منتقل کنیم؟
چگونه می‌توانم حافظه و تمرکز خود را بهبود ببخشم؟
