معرفی رشته علوم آزمایشگاهی [+ بازار کار و رتبه لازم برای قبولی]
رشتهی علوم آزمایشگاهی یکی از رشتههای علوم پزشکی است. دانشآموختگان این رشته به آنالیز آزمایشگاهی نمونههای بیولوژیک انسانی می‌پردازند. این رشته در تشخیص، پیگیری درمان و پیشگیری از بروز بیمای‌های مختلف، اهمیت بسزایی دارد.
رشتهی علوم آزمایشگاهی از رشتههای پرطرفدار در گروه آزمایشی علوم تجربی است. تعداد زیادی از داوطلبان کنکور سراسری هنگام انتخاب رشته، پس از رشته‌هایی مانند پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی این رشته را برمی‌گزینند. اگر پس از آشنایی با بازار کار رشته علوم تجربی، متوجه علاقه‌ی خود به رشتهی علوم آزمایشگاهی شدید، می‌توانید اطلاعات جامعی درباره‌ی این رشته، رتبهی لازم برای قبولی و بازار کار آن در این مقاله بیابید.
علوم آزمایشگاهی چیست؟
رشتهی علوم آزمایشگاهی یکی از رشتههای علوم پزشکی است که دانشجویان آن با تجهیزات و تکنیکهای آزمایشگاهی آشنا شده و اصول و روشهای تشخیص آزمایشگاهیِ انواع نمونههای بیولوژیک را فرامیگیرند. دانشآموختگان این رشته، این مهارتها را هنگام ارائهی خدمات آزمایشگاهی به کار میگیرند تا در تشخیص بیماریها و پیگیری درمان و حفظ سلامت افراد جامعه ایفای نقش کنند.
هدف از آموزش رشتهی علوم آزمایشگاهی در دانشگاههای کشور، تربیت نیروی انسانی شایسته برای ارائهی خدمات آزمایشگاهی مطلوب است. دانش‌آموختگانی که ضمن پایبندی به اخلاق حرفه‌ای در برقراری ارتباطات اجتماعی نیز توانمند باشند. تعامل حرفه‌ای و همکاری تیمی، مهارت‌گرایی، عملگرا بودن، جامع‌نگری و سلامت‌محوری از دیگر ویژگی‌هایی است که فارغ‌التحصیلان رشتهی علوم آزمایشگاهی به آن‌ها نیاز دارند.
کارشناسان علوم آزمایشگاهی می‌توانند در آزمایشگاههای بالینی و بهداشتی با بهره‌گیری از دانشی که آموخته‌اند و با بکارگیری دستگاه‌های الکترونیک، آزمایش‌های مختلف را بر خون، دیگر مایعات و انساج بدن انجام دهند. اطلاعات و نتایج به دست آمده از این آزمایش‌ها به پزشک برای تشخیص بیماری، پیگیری روند درمان و حفظ سلامت جامعه، کمک می‌کند. با توجه به اینکه این رشته دائماً در حال تغییر و توسعه است، فارغ‌التحصیلان آن باید به نحوی آموزش ببینند که دانش و مهارت کافی برای به‌کارگیری تکنولوژی‌های جدید را داشته باشند.
مهارت‌های مورد نیاز کارشناس علوم آزمایشگاهی
توانمندی‌های عمومی مورد نیاز دانشآموختگان مقطع کارشناسی رشتهی علوم آزمایشگاهی عبارتند از:
- مهارت‌های ارتباطی و تعامل
- آموزش به بیمار و جامعه
- همکاری در پژوهش و نگارش مقالات علمی
- تفکر نقادانه و مهارت‌های حل مسئله
- مهارت‌های مدیریت منطبق بر برنامه‌ی آموزشی
- حرفه‌ای گرایی
توانمندی‌های اختصاصی مورد نیاز دانشآموختگان رشتهی علوم آزمایشگاهی به قرار زیر هستند:
- توانایی انجام آزمایش‌های تشخیص طبی منطبق با دستورالعمل‌های استاندارد آزمایشگاهی مدون و گزارش نتایج
- دقت و مراقبت در زمینه‌ی استفاده از تجهیزات، کیت‌ها و مواد مصرفی آزمایشگاه
- اجرای دقیق برنامه‌ی تضمین کیفیت و مشارکت فعال در امر مستندسازی در آزمایشگاه
- مشارکت در آموزش تکنیکهای عملی آزمایشگاهی به کارآموزان
- مشارکت در دوره‌های توانمندسازی کارشناسان آزمایشگاه
- همکاری در پژوهش‌های علمی مصوب و همکاری با بخش تولید کیت‌های تشخیصی و سایر مواد آزمایشگاهی
- مشارکت در امور مدیریتی محوله از سوی مسئولین ذی صلاح
- آماده‌سازی آزمایشگاه در مقابل حوادث غیرمترقبه و بحران‌ها
دانشآموختگان رشتهی علوم آزمایشگاهی علاوه بر توانمندی‌هایی که ذکر شد باید مهارت‌های عملی نیز کسب کنند و از این مهارتها در بخش‌های مختلف حوزه‌های کاری خود استفاده کنند. کارشناسان علوم آزمایشگاهی هنگام فعالیت در بخش‌های نمونه‌گیری، آنالیز ادرار و مایعات بدن، بیوشیمی، باکتری‌شناسی، ایمونولوژی و سرولوژی، خون‌شناسی، بانک خون، انگل‌شناسی، قارچ‌شناسی و مولکولی به مهارت‌های عملی بسیاری نیاز دارند که در دانشگاه بر آن‌ها مسلط خواهند شد.
دوره تحصیل کارشناسی پیوسته علوم آزمایشگاهی
تعداد کل واحدهای درسی دوره‌ی کارشناسی پیوسته‌ی رشتهی علوم آزمایشگاهی 130 واحد است. 24 واحد از این دوره را دروس عمومی، 27 واحد را دروس پایه، 63 واحد را دروس تخصصی و 16 واحد را کارآموزی در عرصه، تشکیل می‌دهند.
| دروس پایه‌ی دوره‌ی کارشناسی علوم آزمایشگاهی | شیمی عمومی، آزمایشگاه شیمی عمومی، مقدمات آزمایشگاه، آناتومی، بافت‌شناسی، آزمایشگاه بافت‌شناسی، بیوشیمی عمومی، آزمایشگاه بیوشیمی عمومی، زیست‌شناسی سلولی و مولکولی، فیزیولوژی، آزمایشگاه فیزیولوژی، فیزیک حیاتی، بهداشت عمومی و اپیدمیولوژی، روانشناسی عمومی، کامپیوتر، آمار حیاتی و روش تحقیق، فوریت‌های پزشکی |
| دروس تخصصی دوره‌ی کارشناسی علوم آزمایشگاهی | بیوشیمی پزشکی 1 و 2 و آزمایشگاه آن‌ها، میکروب‌شناسی عمومی و آزمایشگاه آن، انگل‌شناسی 1 و 2 و آزمایشگاه آن‌ها، ایمنی‌شناسی پزشکی 1 و 2 و آزمایشگاه آن‌ها، ویروس‌شناسی پزشکی، خون‌شناسی 1 و 2 و آزمایشگاه آن‌ها، آسیب‌شناسی عمومی و آزمایشگاه آن، داروشناسی و سم‌شناسی و آزمایشگاه آن، متون انگلیسی و ترمینولوژی علوم آزمایشگاهی، اصول فنی و نگهداری تجهیزات آزمایشگاهی، هورمون‌شناسی، قارچ‌شناسی پزشکی و آزمایشگاه آن، ایمونوهماتولوژی و انتقال خون، باکتری‌شناسی پزشکی و آزمایشگاه آن، تضمین کیفیت در آزمایشگاه، اصول مدیریت و قوانین آزمایشگاه، اصول ایمنی و حفاظت در آزمایشگاه، آشنایی با بیماری‌های داخلی، ژنتیک پزشکی، تکنیکهای مولکولی و پیشرفته‌ی آزمایشگاهی و سمینار |
بازار کار رشته علوم آزمایشگاهی
رشتهی علوم آزمايشگاهی بازار كار نسبتاً مناسبی دارد. برای حفظ سلامت جامعه و جلوگيری از شيوع بيماری‌های عفونی، تعداد و امکانات آزمایشگاه‌ها روز به روز در حال افزایش هستند. برای مقابله با بروز انواع آلرژی‌ها و بيماری‌های ژنتيكی، بحث غربالگری نوزادان، فضای کاری مهمی در این زمینه برای فارغ‌التحصیلان رشتهی علوم آزمایشگاهی فراهم کرده است.
البته باید درنظر داشت که تنها فارغ‌التحصیلان دست‌کم دو مقطع از رشتهی علوم آزمایشگاهی امکان راه‌اندازی آزمایشگاه در گرایش خود را دارند. برای تأسیس آزمایشگاه تشخیص پزشکی، باید در یکی از رشتههای پاتولوژی یا علوم آزمایشگاهی تحصیل کرده و در برخی موارد حتماً دارای مدرک دکترای تخصصی باشید. در آزمایشگاه تشخیص طبی، متخصصان رشتهی علوم آزمایشگاهی نمونههای بیماران را بررسی می‌کنند و فاکتورهای مختلفی را برای تعیین وضعیت سلامت بیماران در نظر میگیرند. دانشجویان می‌توانند بر اساس گرایش و تخصص و پس از گذراندن دوران کارآموزی، در بخش مورد نظر خود مشغول به کار شوند.
به طور کلی دانشجویان رشتهی علوم آزمایشگاهی می‌توانند پس از فارغ‌التحصیلی در مراکز مختلفی مانند موارد زیر مشغول به کار شوند:
- آزمایشگاههای تشخیص بالینی
- آزمایشگاههای مراکز بهداشتی
- انستیتوها و مراکز تحقیقاتی و آموزشی
- کارخانجات تولید وسایل و مواد آزمایشگاهی
- شرکتهای تولید فراوردههای بیولوژیک و آزمایشگاهی
- آزمایشگاههای پزشکی قانونی
- آزمایشگاههای سازمان انتقال خون
رتبه لازم برای قبولی در رشته علوم آزمایشگاهی
بر اساس فهرست انتخاب رشتهی گروه آزمایشی علوم تجربی، دانشگاههای علوم پزشکی تبریز، سراب، مراغه، ارومیه، اردبیل، اصفهان، کاشان، البرز، ایلام، بوشهر، شهرکرد، بیرجند، تربت حیدریه، سبزوار، گناباد، مشهد، کاشمر، بجنورد، جندی شاپور اهواز و دزفول ازجمله دانشگاه‌هایی هستند که در رشتهی علوم آزمایشگاهی دانشجو می‌پذیرند.
همچنین دانشگاههای علوم پزشکی آبادان، زنجان، سمنان، شاهرود، ایرانشهر، زابل، زاهدان، جهرم، شیراز، استهبان، داراب، فسا، گراش، قزوین، قم، کردستان، بم، جیرفت، رفسنجان، کرمان، سیرجان، کرمانشاه، گلستان (گرگان)، گیلان (رشت)، خرم‌آباد، بابل، مازندران (ساری و آمل)، اراک، خمین، بندرعباس، همدان و یزد نیز در رشتهی علوم آزمایشگاهی پذیرای دانشجویان هستند.
دانشگاههای علوم پزشکی تهران، ایران، بقیه‌اله(عج)، شهید بهشتی و ارتش نیز از دانشگاه‌هایی هستند که در تهران در رشتهی علوم آزمایشگاهی دانشجو می‌پذیرند.
برای قبولی در رشتهی علوم آزمایشگاهی در دانشگاههای دولتی روزانه یا شبانه در شهر تهران باید رتبهی در سهمیهی یک داوطلب که سهمیهی منطقه یک دارد، زیر حدود 5 هزار باشد. اما این رشته سهمیهی مناطق محروم هم دارد و طی سالهای گذشته داوطلبان دارای سهمیهی منطقهی سه، تا رتبهی حدود 30 هزار نیز در رشتهی علوم آزمایشگاهی پذیرفته شدهاند.
آخرین رتبه قبولی در رشته علوم آزمایشگاهی
براساس اطلاعات موجود، آخرین رتبه قبولی در رشتهی علوم آزمایشگاهی در برخی از دانشگاههای کشور بر اساس نتایج کنکور 1400 و سهیمه‌های مختلف مناطق، به قرار زیر بوده است (توجه داشته باشید که رتبه‌های اعلام شده حدودی هستند):
| آخرین رتبه قبولی در رشته علوم آزمایشگاهی در کنکور 1400 | |||
| نام دانشگاه | آخرین رتبهی قبولی منطقهی یک | آخرین رتبهی قبولی منطقهی دو | آخرین رتبهی قبولی منطقهی سه |
| دانشگاه علوم پزشکی تهران | 3765 | 6278 | 4531 |
| دانشگاه علوم پزشکی ایران | 4188 | 6089 | 8842 |
| دانشگاه علوم پزشکی مشهد | 4394 | 4656 | – |
| دانشگاه علوم پزشکی البرز | – | 11481 | – |
| دانشگاه علوم پزشکی تبریز | 7125 (نیمسال دوم) | 16066 (نیمسال دوم) | 12373 (نیمسال دوم) |
| دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد | 5774 | 8589 | 14145 |
| دانشگاه شهید بهشتی تهران | 4137 | 6806 | 6516 |
| دانشگاه علوم پزشکی کاشان | 7040 (شبانه) | 12677 | 13202 (شبانه) |
| دانشگاه علوم پزشکی گناباد | 9513 | 12798 | 13661 |
| دانشگاه علوم پزشکی قزوین | 6707 | 15956 | 16426 |
| دانشگاه علوم پزشکی اردبیل | 8106 | 12604 | 14221 |
| دانشگاه علوم پزشکی سبزوار | 11254 | 13974 | 13189 |
| دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه | – | 16318 | 14184 |
اگر علاقمندید که بدانید رتبهی برتر کنکور سراسری در سال گذشته از چه روش‌هایی برای کسب موفقیت استفاده کرده است، می‌توانید در وبلاگ تراز از نحوه‌ی مطالعه و درصدهای نفر اول کنکور تجربی 1400 آگاه شوید. آشنایی با مهارت‌های علمی برای مطالعه هوشمند کنکور و راهکارهای علمی برای کسب رتبه برتر در کنکور در کنار یادگیری موثر برای کنکور با استفاده از تمرین بازیابی ازجمله مطالبی است که وبلاگ تراز برای آماده‌سازی داوطلبان ارائه داده است.
جمع‌بندی
آزمایشگاههای بالینی و بهداشتی در کشور بستری رو به پیشرفت دارند. بنابراین تربیت نیروهای توانمند، مسئولیت‌پذیر با دانش کافی، مهارت و رفتار حرفه‌ای برای ایفای نقش موثر در طیف وسیعی از خدمات آزمایشگاهی اهمیت زیادی دارد.
دانشآموختگان رشتهی علوم آزمایشگاهی باید بتوانند با استفاده از انواع تجهیزات، کیت‌ها و روشهای مختلف آزمایشگاهی و تکنیکهای رایج در حوزه‌های مختلف علوم آزمایشگای شامل بیوشیمی، خون‌شناسی، بانک خون، باکتری‌شناسی، ویروس‌شناسی، قارچ‌شناسی، انگل‌شناسی، ایمنی‌شناسی و خدمات آزمایشگاهی را با صحت و دقت کافی ارائه داده و نتایج را ثبت و گزارش کنند.
اگر قصد شرکت در کنکور سراسری علوم تجربی را دارید، باید بدانید که شرکت در آزمون سرنوشت‌ساز و رقابتی کنکور، می‌تواند میزان اضطراب شما را افزایش داده و مانع مدیریت صحیح زمان شود، برای آشنایی با راهکارهای موثر در این زمینه، می‌توانید با 11 راهکار برای مدیریت زمان در کنکور + (مدیریت زمان در تست زنی) آشنا شوید. همچنین آگاهی از راه های کاهش اضطراب امتحان در دانش آموزان موثر خواهد بود.
سوالات متداول
رشتهی علوم آزمایشگاهی یکی از رشتههای علوم پزشکی است که دانشجویان آن با تجهیزات و تکنیکهای آزمایشگاهی آشنا شده و اصول و روشهای تشخیص آزمایشگاهیِ انواع نمونههای بیولوژیک را فرامیگیرند. دانشآموختگان این رشته، این مهارتها را هنگام ارائهی خدمات آزمایشگاهی به کار میگیرند تا در تشخیص بیماریها و پیگیری درمان و حفظ سلامت افراد جامعه ایفای نقش کنند.
برای قبولی در رشتهی علوم آزمایشگاهی در دانشگاههای دولتی روزانه یا شبانه در شهر تهران باید رتبهی در سهمیهی یک داوطلب که سهمیهی منطقه یک دارد، زیر حدود 5 هزار باشد. اما این رشته سهمیهی مناطق محروم هم دارد و طی سالهای گذشته داوطلبان دارای سهمیهی منطقهی سه، تا رتبهی حدود 30 هزار نیز در رشتهی علوم آزمایشگاهی پذیرفته شدهاند.
آزمایشگاههای تشخیص بالینی، آزمایشگاههای مراکز بهداشتی، انستیتوها و مراکز تحقیقاتی و آموزشی، کارخانجات تولید وسایل و مواد آزمایشگاهی، شرکتهای تولید فراوردههای بیولوژیک و آزمایشگاهی، آزمایشگاههای پزشکی قانونی و آزمایشگاههای سازمان انتقال خون. دانشجویان رشته علوم آزمایشگاهی چه میآموزند؟
برای پذیرفته شدن در رشتهی علوم آزمایشگاهی به کسب چه رتبهای نیاز است؟
کارشناسان رشته علوم آزمایشگاهی در چه مراکزی مشغول به کار میشوند؟
