معرفی رشته مهندسی صنایع [+ گرایش‌ها، بازار کار و رتبه لازم برای قبولی]
مهندسی صنایع یک رشتهی تلفیقی است که علوم مختلفی مانند ریاضیات، کامپیوتر، دانش مهندسی، اقتصاد و مدیریت را برای ارتقای عملکرد صنایع تولیدی و خدماتی به کار می‌گیرد. هدف این رشتهی دانشگاهی، پرورش مهندسانی است که کارایی و کیفیت کالاها و خدمات را با توجه به مسائل اجتماعی کشور و ملاحظات زیست‌محیطی، به‌طور مستمر بهبود ببخشند.
رشتهی مهندسی صنایع از پرطرفدارترین رشته‌های دانشگاهی در گروه آزمایشی علوم ریاضی در کنکور است. تعداد زیادی از داوطلبان کنکور سراسری هنگام انتخاب رشته، مهندسی صنایع را در اولویت قرار می‌دهند. اگر پس از آشنایی با بازار کار رشته ریاضی و فیزیک، متوجه علاقه‌ی خود به رشتهی مهندسی صنایع شدید، می‌توانید اطلاعات جامعی درباره‌ی این رشته، گرایش‌ها، رتبهی لازم برای قبولی و بازار کار آن در این مقاله بیابید.
مهندسی صنایع چیست؟
مهندسی صنایع ترکیبی از رشتهها و علوم مختلفی مانند ریاضیات، اقتصاد، روشهای مدلسازی و محاسبات دانش مهندسی و مدیریت است. مهندسین این رشته با بهرهگیری و مدیریت مجموعهای از نیروهای انسانی، تجهیزات و ماشینآلات صنعتی، مواد اولیه و سرمایه، سیستمهایی را طراحی و پیادهسازی میکنند تا سطح تولیدات و خدمات صنایع را بهبود ببخشند.
در مهندسی صنایع از روشها و علوم مختلفی همچون تکنیک‌های مهندسی، علوم ریاضی، روشهای مدیریتی و قابلیت‌های رایانه‌ای استفاده می‌شود تا برای طراحی سیستمهای بهبود دهنده‌ی صنایع مختلف، نتایج موردنظر پیش‌بینی و تجزیه و تحلیل شود.
یک مهندس صنایع در حیطه‌ی کاری خود در کارخانجات و صنایع گوناگون، فعالیت‌های مختلفی صورت می‌دهد که ازجمله‌ی آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
طراحی فرآیندها و روشهای ساخت، طراحی ابزار و تجهیزات، بهینه‌سازی صنایع با استفاده از روشهای تحقیق و آنالیز و تحلیل سیستم‌ها، گسترش سيستم‌های برنامه‌ريزی و کنترل برای توزيع کالاها و خدمات توليد، کنترل موجودی، کنترل کيفيت، تعمير و نگهداری کارخانه‌ها.
مديريت پروژه و ايجاد سيستم‌های کنترل هزينه، ايجاد سيستم‌های اطلاعات در مديريت، ایجاد سيستم‌های ارزيابی مشاغل، ایجاد سيستم‌های اندازه گيری و ارزيابی محصولات، برنامه‌ريزی و سازماندهی نيروی انسانی و اقتصاد سنجی از دیگر فعالیت‌های مهندسین صنایع است.
تاریخچه رشته مهندسی صنایع در ایران و جهان
اولین دانشکده‌ی مهندسی صنایع در جهان در سال 1908 میلادی در دانشگاه ایالتی پنسیلوانیای آمریکا تأسیس شد. در حقیقت این رشته از زمان انقلاب صنعتی در دنیا پا گرفت و به تدریج تکمیل شد و گسترش یافت. گفته می‌شود در طی بحران‌های اقتصادی دهه‌های بعدی و در پی بروز جنگ جهانی دوم، رشتهی مهندسی صنایع نیز با شکوفایی روبرو شد.
در واقع از سال 1980 میلادی بود که مسائلی مانند بازاریابی و رقابت‌پذیری در صنایع اهمیت یافتند. همین موضوعات، توجه به خواست مشتری، بهبود کارایی کالاها و مدیریت عرضه را به مسائل مهمی در صنایع مبدل کرد. بنابراین تربیت مهندسین صنایع برای مدیریت این مباحث اهمیت یافت.
اولین دانشکده‌ی مهندسی صنایع در ایران در سال 1347 شمسی در دانشگاه صنعتی شریف تهران تأسیس شد. در طول سال‌های بعدی تعداد دانشجویان این رشته در کشور به‌تدریج افزایش یافت. این رشته در حال حاضر جایگاه ویژه‌ای در میان رشته‌های مهندسی در دانشگاه دارد. تمامی صنایع کشور تقاضای جذب مهندسین صنایع را دارند و بازار کار مناسبی برای فارغ‌التحصیلان کوشای این رشته وجود دارد.
رتبه لازم برای قبولی در رشته مهندسی صنایع
اگر داوطلبان گروه آزمایشی علوم ریاضی در کنکور سراسری به دنبال قبولی در رشته مهندسی صنایع در دانشگاههای معتبر شهر تهران، ازجمله دانشگاه صنعتی شریف، تهران، امیرکبیر و علم و صنعت باشند، در اکثر موارد نیاز به کسب رتبهی سهرقمی دارند.
آخرین رتبه قبولی در رشته مهندسی صنایع
براساس اطلاعات موجود، آخرین رتبه قبولی در رشتهی مهندسی صنایع در دانشگاههای مختلف بر اساس نتایج کنکور 1400 و سهیمه‌های مختلف مناطق، به قرار زیر بوده است (توجه داشته باشید که رتبه‌های اعلام شده حدودی هستند):
| آخرین رتبه قبولی در رشته مهندسی صنایع در کنکور 1400 | |||
| نام دانشگاه | آخرین رتبهی قبولی منطقه‌ی یک | آخرین رتبهی قبولی منطقه‌ی دو | آخرین رتبهی قبولی منطقه‌ی سه |
| دانشگاه صنعتی شریف | 479 | 330 | 145 |
| دانشگاه تهران | 637 | 461 | 184 |
| دانشگاه امیرکبیر | 855 | 593 | – |
| دانشگاه علم و صنعت | 1100 | 830 | 376 |
| دانشگاه خواجه نصیر | 2464 | 971 | 511 |
| دانشگاه خوارزمی (کرج) | 2624 | 2015 | – |
| دانشگاه امیرکبیر | 855 | 593 | – |
| دانشگاه الزهرا | 2951 | 2426 | – |
| دانشگاه اصفهان | 3778 | 2494 | 1773 |
| دانشگاه شیراز | 4773 | 2581 | 991 |
| دانشگاه مشهد | 3062 | 2830 | 1582 |
| دانشگاه تبریز | 5876 | 3937 | 1602 |
اگر علاقمندید که بدانید رتبهی برتر کنکور سراسری در سال گذشته از چه روش‌هایی برای کسب موفقیت استفاده کرده است، می‌توانید در وبلاگ تراز از نحوه‌ی مطالعه و درصدهای نفر اول کنکور ریاضی 1400 آگاه شوید. آشنایی با مهارت‌های علمی برای مطالعه هوشمند کنکور و راهکارهای علمی برای کسب رتبه برتر در کنکور در کنار یادگیری موثر برای کنکور با استفاده از تمرین بازیابی ازجمله مطالبی است که وبلاگ تراز برای آماده‌سازی داوطلبان ارائه داده است.
گرایش‌های کارشناسی مهندسی صنایع
رشتهی مهندسی صنایع در دوره‌ی کارشناسی دارای چهار گرایش است:
- برنامه‌ریزی و تحلیل سیستم‌ها
- تولید صنعتی
- تکنولوژی صنعتی
- ایمنی صنعتی
اما این گرایش‌ها در دوره‌ی چهار ساله‌ی کارشناسی تفاوت زیادی با یکدیگر ندارند. هر دانشجوی کارشناسی رشتهی مهندسی صنایع 142 واحد می‌ذارند و گرایش‌های مختلف این رشته نهایتاً بین 10 تا 25 واحد متفاوت با یکدیگر دارند.
دروس مشترک بین گرایش‌های مهندسی صنایع
همانطور که ذکر شد، در میان 142 واحد درسی که گرایش‌های مختلف رشتهی مهندسی صنایع در دانشگاه می‌گذرانند، تفاوت‌های اندکی وجود دارد. اما تعداد دروس مشترک میان این گرایش‌ها زیاد و به قرار زیر است:
ریاضی، معادلات دیفرانسیل، برنامه‌نویسی کامپیوتر، محاسبات عددی، فیزیک، شیمی عمومی با آزمایشگاه، مبانی مهندسی برق با آزمایشگاه، اقتصاد مهندسی، نقشه‌کشی صنعتی، استاتیک، مقاومت مصالح، علم مواد، اقتصاد عمومی، اصول حسابداری و هزینه‌یابی، ارزیابی کار و زمان، طرح‌ریزی واحدهای صنعتی، برنامه‌ریزی و کنترل تولید و موجودی، کنترل پروژه، کنترل کیفیت آماری، تحقیق در عملیات، روشهای تولید، تئوری احتمالات و کاربردهای آن، آمار مهندسی، آزمایشگاه اندازه‌گیری دقیق، کارگاه ماشین ابزار، کارگاه عمومی جوش، کارگاه ریخته‌گری.
در ادامه توضیح مختصری درباره‌ی هر کدام از گرایش‌های رشتهی مهندسی صنایع ارائه شده و دروس تخصصی هر گرایش بیان شده است:
گرایش برنامه‌ریزی و تحلیل سیستم‌ها در مهندسی صنایع
این گرایش جنبه‌ی نرم‌افزاری دارد و یکی از مباحث اصلی آن ارائه‌ی راهکارهای سیستماتیک است. فارغ‌التحصیلان این گرایش باید بتوانند با استفاده از روشهای سیستماتیک و مدل‌های ریاضی، سیستمهای واحدهای صنعتی را تحلیل کرده و طرح‌های خود را برای بهبود کیفی و کمی تولیدات ارائه دهند.
در واقع مهندس صنایعی که این گرایش را در دانشگاه خوانده است، باید به واحدی که در آن مشغول به کار است کمک کند تا مدیریت زمان خود را بهبود ببخشد، تقسیم کار مناسبی میان نیروهای انسانی و ماشینآلات داشته باشد، خط تولید را موازنه کند تا خروجی تولیدات با حداقل هزینه، بهبود یابند.
دروس تخصصی گرایش برنامه‌ریزی و تحلیل سیستم‌ها
زبان تخصصی، برنامه‌ریزی تولید و کنترل موجودی، طرح‌ریزی واحدهای صنعتی، برنامه‌ریزی حمل و نقل، اصول شبیه‌سازی، تحلیل سیستم‌ها، کاربرد کامپیوتر در مهندسی صنایع، اصول مدیریت و تئوری سازمان، سیستمهای اطلاعاتی و کنترل مدیریت و کارآموزی، دروس تخصصی گرایش برنامه‌ریزی و تحلیل سیستم‌ها در رشتهی مهندسی صنایع هستند.
گرایش تولید صنعتی در رشته مهندسی صنایع
در گرایش تولید صنعتی، دانشجوی رشتهی مهندسی صنایع می‌آموزد چطور باید از نیروی انسانی، زمان، ماشینآلات، مواد، سرمایه و امکانات در یک واحد صنعتی به شکل موثر استفاده کرد و به تولید با کیفیت کالا رسید.
در واقع کسانی که در این گرایش تخصص دارند، با بهرهگیری از علوم مختلف و ابزار گوناگونی که بر آن‌ها تسلط پیدا میکنند، به تجزیه و تحلیل برنامه‌ریزی تولید، کنترل و مدیریت پروژه، کنترل کیفیت و بهبود کارایی سیستمهای واحدهای صنعتی می‌پردازند. کاهش هزینه‌ها، بالا رفتن ارزش افزوده، کاهش حملونقل و افزایش رقابت‌پذیری از جمله اهدافی است که فارغ‌التحصیلان این گرایش برای مدیران واحدهای صنعتی محقق میکنند.
دروس تخصصی گرایش تولید صنعتی
زبان تخصصی، پروژه‌ی طراحی ایجاد صنایع، مهندسی فاکتورهای انسانی، برنامه‌ریزی تولید، برنامه‌ریزی و کنترل تولید و موجودی، کاربرد کامپیوتر در مهندسی صنایع، برنامه‌ریزی نگهداری و تعمیرات، اصول مدیریت و تئوری سازمان، پروژه و کارآموزی، دروس تخصصی گرایش تولید صنعتی رشتهی مهندسی صنایع هستند.
گرایش تکنولوژی صنعتی در رشته مهندسی صنایع
فارغ‌التحصیلان گرایش تکنولوژی صنعتی در زمینه‌هایی آموزش دیده‌اند که پس از ورود به بازار کار، توانایی بهینه‌سازی، نگهداشت و راه‌اندازی فنی واحدهای صنعتی را دارند. مدیریت تکنولوژی با بهرهگیری از تجهیزات و ابزارهای سخت‌افزاری و نرم‌افزاری از جمله قابلیت‌های تخصصی کارشناسان این رشته است.
دانشجویان این گرایش از مهندسی صنایع در نهایت معمولاً به‌عنوان تکنولوژیست در کارخانه‌های صنعتی مشغول به کار می‌شوند.
دروس تخصصی گرایش تکنولوژی صنعتی
ماشین افزار، قید و بندها، طراحی قالب، کنترل عددسی، مونتاژ مکانیکی، عملیات حرارتی، زبان تخصصی، پروژه و کارآموزی، دروس تخصصی گرایش تکنولوژی صنعتی در رشتهی مهندسی صنایع هستند.
گرایش ایمنی صنعتی در رشته مهندسی صنایع
گرایش ایمنی صنعتی که نسبت به گرایش‌های دیگر رشتهی مهندسی صنایع، تازه تأسیس‌تر به حساب می‌آید، تلفیقی از علوم مهندسی و بهداشت است. فارغ‌التحصیلان این گرایش تلاش میکنند تا آسیب‌ها و خطرات انسانی در واحدهای صنعتی را به حداقل برسانند.
کاهش آسیب، رعایت بهداشت و ایمنی در استفاده از ماشینآلات و مواد خام واحدهای صنعتی ازجمله موضوعات مطرح در این گرایش هستند. فعالیت‌های تخصصی فارغ‌التحصیلان این گرایش باید نهایتاً به افزایش بهرهوری و ایمنی در کارخانجات و واحدهای صنعتی منجر شود.
دروس تخصصی گرایش ایمنی صنعتی
اعلام و اطفاء حریق، دیگ‌ها و ظروف تحت فشار، عوامل شیمیایی محیط کار، حفاظت صنعتی، ایمنی در ساختمان و معدن، عوامل فیزیکی محیط کار، جمع‌آوری و دفع فاضلاب و زباله‌های صنعتی، ارگونومی، بیماری‌های شغلی و اورژانس‌های طب کار، تهویه‌ی صنعتی، زبان تخصصی و پروژه دروس تخصصی گرایش ایمنی صنعتی در رشتهی مهندسی صنایع هستند.
بازار کار رشته مهندسی صنایع
مهندسی صنايع نقش مهمی در دستیابی هر سازمان و تشکیلات صنعتی به اهداف خود، دارد. یک مهندس صنايع بعد از فارغ‌التحصیلی از دانشگاه، میتواند علاوه بر سازمانهای صنعتی و توليدی، در مراکز بیشمار دیگری نیز مشغول به کار شود. تمامی سازمانهای دولتی و غیردولتی میتوانند از خدمات یک مهندس صنایع بهره ببرند. همچنین بیمارستان‌ها، بانک‌ها و شرکت‌های بیمه هم مهندس صنایع استخدام میکنند.
خطوط هواپیمایی، شرکت‌های ارتباطات راه دور، شرکت‌های حمل و نقل بین‌المللی یا حتی خرده‌فروشی‌هایی نیز که دارای سیستمهای اقتصادی و اجتماعی شامل نیروی انسانی، فناوری و اطلاعات هستند، به مهندسین صنایعی نیاز دارند که راه‌حل‌هایی برای بهبود عملکرد سیستم طراحی کنند.
بازار کار و فرصتهای شغلی رشتهی مهندسی صنایع، بسیار گسترده است. یک مهندس صنایع کاربلد و کوشا میتواند در زمینه‌های گوناگونی در حوزههای تولید، خدمات، حملونقل، سیستمهای بهداشت و درمان، سیستمهای مالی، انرژی و … مشغول به کار شوند.
جمع‌بندی
در طول سده‌های گذشته گستره‌ی تولید و ارائه‌ی خدمات هم از نظر کمی و هم کیفی گسترش یافته است. همزمان علم و فناوری رو به روز در حال پیشرفت است و سیستمهای صنعتی هر روز پیچیده‌تر می‌شوند. در رشتهی مهندسی صنایع چندین تخصص و رشتهی مختلف با یکدیگر تلفیق شده‌اند تا سازمانهای صنعتی و خدماتی راهی برای نظارت کیفی، برنامه‌ریزی اقتصادی، افزایش بهرهوری و ایمنی و کاهش هزینه‌های تولید داشته باشند.
ما در این مقاله ضمن ارائه‌ی اطلاعات جامعی درباره‌ی رشتهی مهندسی صنایع، گرایش‌ها و بازار کار آن را معرفی کردیم. اگر علاقمند به قبولی در رشتهی مهندسی صنایع در دانشگاههای معتبر کشور هستید، رتبهی لازم برای قبولی در این رشتهی دانشگاهی نیز به صورت حدودی ذکر شده است.
شرکت در آزمون سرنوشت‌ساز و رقابتی کنکور، میتواند میزان اضطراب شما را افزایش داده و مانع مدیریت صحیح زمان شود، برای آشنایی با راهکارهای موثر در این زمینه، می‌توانید با 11 راهکار برای مدیریت زمان در کنکور + (مدیریت زمان در تست زنی) آشنا شوید. همچنین آگاهی از راه های کاهش اضطراب امتحان در دانش آموزان موثر خواهد بود.
سوالات متداول
فرصتهای شغلی رشتهی مهندسی صنایع، بسیار گسترده است. یک مهندس صنایع میتواند در حوزههای تولید، خدمات، حملونقل، سیستمهای بهداشت و درمان، سیستمهای مالی، انرژی و … مشغول به کار شود. تمام سازمانهای دولتی و غیردولتی میتوانند از خدمات یک مهندس صنایع بهره ببرند.
برای قبولی در رشتهی مهندسی صنایع در دانشگاههای معتبر شهر تهران، ازجمله دانشگاه صنعتی شریف، تهران، امیرکبیر و علم و صنعت، در اکثر موارد نیاز به کسب رتبهی سهرقمی در کنکور است.
مهندسی صنایع ترکیبی از رشتهها و علوم مختلفی مانند ریاضیات، اقتصاد، روشهای مدلسازی و محاسبات دانش مهندسی و مدیریت است. مهندسین این رشته با بهرهگیری و مدیریت مجموعهای از نیروهای انسانی، تجهیزات و ماشینآلات صنعتی، مواد اولیه و سرمایه، سیستمهایی را طراحی و پیادهسازی میکنند تا سطح تولیدات و خدمات صنایع را بهبود ببخشند. بازار کار رشتهی مهندسی صنایع چگونه است؟
رتبه لازم برای قبولی در رشته مهندسی صنایع در دانشگاههای معتبر روزانه در تهران چیست؟
موضوع رشتهی مهندسی صنایع چیست؟
