معرفی رشته مهندسی کامپیوتر [+ گرایش‌ها، بازار کار و رتبه لازم برای قبولی]

مهندسین کامپیوتر در زمینه‌های طراحی و تحلیل نرم‌افزار و سخت‌افزار سیستم‌های کامپیوتری و همچنین در زمینه‌های مرتبط با فناوری اطلاعات فعالیت می‌کنند. در واقع رشته‌ی مهندسی کامپیوتر با طراحی، توسعه و تولید سیستم‌های کامپیوتری در هر دو شاخه‌ی سخت‌افزار و نرم‌افزار سر و کار دارد.

رشته‎‌ی مهندسی کامپیوتر از پرطرفدارترین رشته‌ها‎‌ی دانشگاهی در گروه آزمایشی علوم ریاضی در کنکور است. تعداد زیادی از داوطلبان کنکور سراسری هنگام انتخاب رشته، این رشته را در اولویت قرار می‌دهند. اگر پس از آشنایی با بازار کار رشته ریاضی و فیزیک، متوجه علاقه‌ی خود به رشته‌ی مهندسی کامپیوتر شدید، می‌توانید اطلاعات جامعی درباره‌ی این رشته، گرایش‎‌ها، رتبه‌ی لازم برای قبولی و بازار کار آن در این مقاله بیابید.

تعریف رشته مهندسی کامپیوتر

مهندسی کامپیوتر رشته‌ای است که متخصصین آن به طور کلی در زمینه‌های طراحی و تحلیل نرم‌افزار و سخت‌افزار سیستم‌های کامپیوتر و همچنین در زمینه‌های مرتبط با فناوری اطلاعات، فعالیت می‌کنند. مباحثی مانند هوش مصنوعی، شبکه‌های کامپیوتری، پردازش موازی و توزیع‌شده، محاسبات زیستی، ریزپردازنده‌ها، روباتیک، پردازش صوت و تصویر، پردازش داده‌های حجیم، طراحی سیستم‌های دیجیتال، سیستم‌های بی‌درنگ، امنیت اطلاعات و سیستم‌های نهفته در این حوزه‌ی تحصصی قرار دارند. با توجه به گسترش کاربردهای این رشته در صنایع دنیا، امروزه کشور ما نیز نیازمند مهندسینی توانمند در تمام زمینه‌های ذکر شده است.

آموزش رشته‌ی مهندسی کامپیوتر در کشور به نحوی صورت می‌گیرد که نیازهای علمی و صنعتی کشور تامین شوند. همچنین برنامه‌ی درسی ارائه شده با برنامه‌های دانشگاه‌های معتبر جهان همگام باشد. مهندس‌های کامپیوتر به فعالیت‌های نظیر نوشتن نرم‌افزار و سیستم عامل برای میکروکنترلرهای جاسازی شده، طراحی تراشه‌های VLSI، طراحی سنسورهای آنالوگ، طراحی صفحات مدار و طراحی سیستم‌های عامل رایانه می‌پردازند. 

اهداف رشته مهندسی کامپیوتر

دوره‌ی کارشناسی رشته‌ی مهندسی کامپیوتر عموماً با هدف تربیت متخصصینی تدریس می‌شود که در حوزه‌ی این رشته، آموخته‌هایی هم‌تراز با مراکز پیشرفته‌ی علمی در دنیا، کسب کنند. در دنیای امروز این رشته‌ نقش و کاربرد گسترده‌ای در صنایع مختلف دارد. بنابراین فارغ‌التحصیلان این رشته باید به نحوی پرورش یابند که بتوانند نیاز تمامی صنایع کشور به این حوزه را پوشش دهند.

در حقیقت یکی از اهداف اصلی آموزش رشته‌ی مهندسی کامپیوتر در دانشگاه‌های کشور این است که دانش‌آموختگان این رشته، آماده‌ی فعالیت در پروژه‌های صنعتی کشور باشند. البته با این شاخصه که دانش و مهارت آن‌ها هم‌تراز دانش و مهارت لازم در مراکز پیشرفته‌ی صنعتی در دنیا باشد.

رتبه لازم برای قبولی در رشته مهندسی کامپیوتر

برای کسب رتبه‌ی قبولی در رشته‌ی کامپیوتر در دانشگاه‌های برتر تهران، باید رتبه‌‌ی سه‌رقمی به دست بیاورید. رتبه‌ی شما برای قبولی در دوره‌ی روزانه‌ در تهران باید تا حدود 600 باشد. اما با توجه به تعدد دانشگاه‌هایی که در شهرستان‌های مختلف در این رشته پذیرش دارند، با کسب رتبه‌ای تا حدود 7 هزار، احتمالاً در این رشته در دوره‌های روزانه‌ی شهرستان، پذیرفته می‌شوید.

تعداد زیادی از دانشگاه‌ها در سراسر کشور در رشته‌ی مهندسی کامپیوتر دانشجو می‌پذیرند. دانشگاه‌های تهران، صنعتی شریف، شهید بهشتی، امیرکبیر، خواجه نصیر، علم و صنعت، علامه طباطبایی، الزهرا (س)، شاهد (تهران)، دانشگاه تهران (محل تحصیل پردیس فارابی قم، فومن استان گیلان و پردیس خودگردان کیش)، تبریز، بناب، شهید مدنی آذربایجان، ارومیه، محقق اردبیلی، اصفهان، کاشان، خوارزمی (کرج)، ایلام، خلیج‌فارس (بوشهر)، شهرکرد، بزرگمهر قاینات، بیرجند، تربت حیدریه، حکیم سبزواری (سبزوار)، قوچان، فردوسی مشهد، آموزش عالی گناباد، تربت جام، آموزش عالی کاشمر، بجنورد، شهید چمران اهواز و جندی شاپور (دزفول) رشته‌ی مهندسی کامپیوتر دارند.

همچنین دانشگاه‌های خاتم الانبیاء (ص) بهبهان، زنجان، دامغان، سمنان، شاهرود، زابل، زاهدان، ولایت (ایرانشهر)، آموزش عالی سراوان، جهرم، سلمان فارسی (کازرون)، شیراز، فسا، آموزش عالی لار، بین‌المللی امام خمینی قزوین، قم، سنندج، کرمان، سیرجان، رفسنجان، آموزش عالی بم، دانشگاه رازی کرمانشاه، صنعتی کرمانشاه، یاسوج، گلستان (گرگان و گنبد)، گیلان (رشت و رودسر)، آیت‌الله بروجردی بروجرد، خرم‌آباد، آموزش عالی الشتر، آموزش عالی پلدختر، آمل، نوشیروانی بابل، بهشهر، بابلسر، اراک، آموزش عالی محلات، هرمزگان، صنعتی همدان، بوعلی سینا همدان، سیدجمال‌الدین اسدآبادی همدان، ملایر، اردکان، میبد، یزد و مهریز در رشته‌ی مهندسی کامپیوتر پذیرش دارند.

آخرین رتبه‌ قبولی در رشته مهندسی کامپیوتر

براساس اطلاعات موجود، آخرین رتبه قبولی در رشته‌ی مهندسی کامپیوتر در دانشگاه‌های مختلف بر اساس نتایج کنکور 1400 و سهیمه‌های مختلف مناطق، به قرار زیر بوده است (توجه داشته باشید که رتبه‌های اعلام شده حدودی هستند و برخی از پذیرفته‌شده‌ها دارای سهیمه‌های خاص بوده‌اند):

آخرین رتبه قبولی در رشته مهندسی کامپیوتر در کنکور 1400
نام دانشگاه	آخرین رتبه‌ی قبولی منطقه‌ی یک	آخرین رتبه‌ی قبولی منطقه‌ی دو	آخرین رتبه‌ی قبولی منطقه‌ی سه
دانشگاه صنعتی شریف	44	18	13
دانشگاه تهران	138	102	19
دانشگاه امیرکبیر	228	131	72
دانشگاه علم و صنعت	690	629	266
دانشگاه خواجه نصیر	866	472	171
دانشگاه شهید بهشتی	560	353	186
دانشگاه فردوسی مشهد	1442	1199	–
دانشگاه صنعتی اصفهان	1168	1101	109
دانشگاه شیراز	1543	625	500
دانشگاه صنعتی شریف پردیس خودگردان	283	76	187
دانشگاه امیرکبیر پردیس خودگردان	656	639	351
دانشگاه تهران (محل تحصیل قم)	2668	1815	536
دانشگاه خوارزمی (محل تحصیل کرج)	1541	833	367

اگر علاقمندید که بدانید رتبه‌‌ی برتر کنکور سراسری در سال گذشته از چه روش‌هایی برای کسب موفقیت استفاده کرده‌ است، می‌توانید در وبلاگ تراز از نحوه‌ی مطالعه و درصدهای نفر اول کنکور ریاضی 1400 آگاه شوید. آشنایی با مهارت‌های علمی برای مطالعه هوشمند کنکور و راهکارهای علمی برای کسب رتبه برتر در کنکور در کنار یادگیری موثر برای کنکور با استفاده از تمرین بازیابی ازجمله مطالبی است که وبلاگ تراز برای آماده‌سازی داوطلبان ارائه داده است.

برنامه درسی رشته مهندسی کامپیوتر

دوره‌ی کارشناسی مهندسی کامپیوتر دارای گرایش نیست. با درنظر گرفتن برنامه‌ی دانشگاه صنعتی شریف برای دوره‌ی کارشناسی این رشته، طول این دوره 4 سال و مشتمل بر 140 واحد است. این برنامه‌ی آموزشی شامل 20 واحد دروس عمومی، 25 واحد دروس پایه، 61 واحد دروس اصلی، 21 واحد دروس تخصصی و 12 واحد دروس اختیاری است. عنوان دروس رشته‌ی مهندسی کامپیوتر در جدول زیر آمده است:

دروس پایه رشته‌ی مهندسی کامپیوتر	ریاضی عمومی 1 و 2، معادلات دیفرانسیل، فیزیک 1 و 2، آزمایشگاه فیزیک 2، کارگاه عمومی، مبانی برنامه‌سازی، آمار و احتمال مهندسی
دروس اصلی رشته‌ی مهندسی کامپیوتر	کارگاه کامپیوتر، ساختمان‌های گسسته، مدارهای منطقی، برنامه‌سازی پیشرفته، ساختمان داده‌ها و الگوریتم‌ها، مبانی مدارهای الکتریکی و الکترونیکی، ساختار و زبان کامپیوتر، زبان تخصصی کامپیوتر، آزمایشگاه مدارهای منطقی، معماری کامپیوتر، طراحی سیستم‌های دیجیتال، آزمایشگاه طراحی سیستم‌های دیجیتال، طراحی کامپایلرها، هوش مصنوعی، جبر خطی، ارائه‌ی مطالب علمی و فنی، طراحی پایگاه داده‌ها، سیستم‌های عامل، آزمایشگاه معماری کامپیوتر، تحلیل و طراحی سیستم‌ها، شبکه‌های کامپیوتری، آزمایشگاه شبکه‌های کامپیوتری، آزمایشگاه سیستم‌های عامل، امنیت داده و شبکه، کارآموزی مهندسی کامپیوتر، پروژه‌ی مهندسی کامپیوتر
دروس تخصصی رشته‌ی مهندسی کامپیوتر	سیگنال‌ها و سیستم‌ها، بازیابی پیشرفته‌ی اطلاعات، انتقال داده، آداب فناوری اطلاعات، طراحی VLSI، طراحی الگوریتم‌ها، طراحی زبان‌های برنامه‌سازی، نظریه‌ی زبان‌ها و ماشین‌ها، مدیریت پروژه‌های فناوری اطلاعات، سیستم‌های بی‌درنگ، سیستم‌های نهفته، مهندسی نرم‌افزار، طراحی شیءگرای سیستم‌ها، شبیه‌سازی کامپیوتری
دروس اختیاری رشته‌ی مهندسی کامپیوتر	محاسبات عددی، سیستم‌های چندرسانه‌ای، مبانی بینایی سه‌بعدی کامپیوتر، مدارهای منطقی پیشرفته، برنامه‌سازی وب، برنامه‌سازی موبایل، رایانش چندهسته‌ای، مدارهای واسط، تجارت الکترونیکی، گرافیک کامپیوتری، مدیریت و برنامه‌ریزی راهبردی فا، نظریه محاسبات، نظریه بازی‌ها، اندازه‌گیری و کنترل کامپیوتر، فناوری اطلاعات، ایجاد چابک نرم‌افزار، مهندسی کاربرد، زبان‌های توصیف سخت‌افزار، مقدمه‌ای بر بیوانفورماتیک، یادگیری ماشین، آزمون نرم‌افزار، آزمایشگاه سخت‌افزار، آزمایشگاه اتوماسیون صنعتی، آزمایشگاه VLSI، آزمایشگاه مهندسی نرم‌افزار، مفاهیم پیشرفته‌ی کامپیوتر 1 و 2

در گذشته دانشجویان رشته‌ی مهندسی کامپیوتر در دانشگاه پس از طی کردن چهار ترم، گرایش خود را انتخاب می‌کردند. نرم‌افزار، سخت‌‎افزار و فناوری اطلاعات (آی تی) گرایش‌های اصلی این رشته در دوره‌ی کارشناسی بودند. در برخی دانشگاه‌ها گرایش‌هایی مانند هوش مصنوعی و شبکه‌های کامپیوتری نیز در دوره‌ی کارشناسی تدریس می‌شدند. البته درنهایت در مدرک کارشناسی تمامی دانشجویان فقط مهندسی کامپیوتر ذکر می‌شد. در حال حاضر و براساس بخشنامه‌های جدید وزارت علوم، دوره‌ی کارشناسی رشته‌ی مهندسی کامپیوتر گرایش ندارد. اما در برخی از دانشگاه‌های آزاد، کماکان انتخاب گرایش در دوره‌ی کارشناسی صورت می‌گیرد.

تفاوت رشته مهندسی کامپیوتر با علوم کامپیوتر

برخی تصور می‌کنند رشته‌ی مهندسی نرم‌افزار با رشته‌ی علوم کامپیوتر مشابه یکدیگر هستند. اما این دو رشته کاملاً مستقل هستند. در واقع علوم کامپیوتر به تئوری‌هایی می‌پردازد که به سیستم‌‌های نرم‌افزاری مربوط می‌شود. اما رشته‌‌ی مهندسی نرم‌افزار به مباحثی عملی در حوزه‌ی تعیین مشخصات، تحلیل، پیاده‌سازی و تولید نرم‌افزار سر و کار دارد.

موضوع هر دو رشته‌ی مهندسی کامپیوتر و علوم کامپیوتر، حل مسئله است. رشته علوم کامپیوتر مسائل ریاضی  را با استفاده از الگوریتم و روش‌های دیگر حل می‌کند، اما رشته‌ی مهندسی کامپیوتر با طراحی نرم‌افزارها برای حل مسائل به کمک افراد می‌آید. بنابراین هدف هر دو رشته حل مسئله است اما روش هر کدام از این رشته‌ها متفاوت است. رشته‌ی علوم کامپیوتر بر پایه و مرتبط با علم ریاضی است، اما رشته‌ی مهندسی کامپیوتر بیشتر با اصول مهندسی برق سر و کار دارد. هنگام تحصیل در رشته‌ی علوم کامپیوتر بیشتر با درس ریاضی سر و کار دارید، ولی  در مهندسی کامپیوتر بیشتر دروس عملی و آزمایشگاهی خواهید داشت.

با وجود تفاوتی که ذکر شد، مهندسین نرم‌افزار باید درک کاملی از مباحث تئوری رشته‌ی علوم کامپیوتر داشته باشند. همچنین برای پیشرفت در علم کامپیوتر نیاز به پیشرفت علم مهندسی نرم افزار است.

متخصصین رشته‌ی علوم کامپیوتر در کشورهای مختلف معمولاً در شرکت‌های طراحی سیستم‌های کامپیوتری و شرکت‌های تحقیقاتی مشغول به کار می‌شوند. در کشور ما معمولاً متخصصین این رشته بازار کار مشترکی با رشته‌ی مهندسی کامپیوتر دارند.

معرفی گرایش‌‌های رشته مهندسی کامپیوتر

داوطلبان کنکور در هنگام انتخاب رشته، می‌توانند مهندسی کامپیوتر را به‌عنوان یک رشته‌ی جامع برای دوره‌ی کارشناسی انتخاب کنند. در دوره‌ی کارشناسی این رشته در دانشگاه صنعتی شریف، گرایشی وجود ندارد. اما این رشته از دوره‌ی کارشناسی ارشد، در این دانشگاه گرایش‌هایی دارد که شامل موارد زیر هستند:

• کارشناسی ارشد نرم‌افزار

در مقطع کارشناسی ارشد، گرایش نرم‌افزار شامل سه زیرگرایش سیستم‌ها، مهندسی نرم‌افزار و الگوریتم‌ها و محاسبات است که مباحث مختلف این رشته را به صورت عمیق و با هدف پایه‌ریزی پژوهش و گسترش آن دنبال می‌کند.

• کارشناسی ارشد معماری کامپیوتر

گرایش معماری کامپیوتر به مجموعه‌ای از قوانین و روش‌ها می‌پردازد که عملکرد، سازماندهی و روند اجرای سیستم‌های کامپیوتری را توصیف می‌کنند.

• کارشناسی ارشد هوش مصنوعی

گرایش هوش مصنوعی به مطالعه‌ی این مبحث می‌پردازد که چگونه می‌توان کامپیوترها را وادار به کارهایی کرد که در حال حاضر انسان‌ها آن‌ها را بهتر انجام می‌دهند.

• کارشناسی ارشد الگوریتم‌ها و محاسبات

در گرایش الگوریتم‌ها و محاسبات، هدف اصلی آشنایی عمیق با مبانی نظری رشته‌ی کامپیوتر ازجمله الگوریتم‌ها، پیچیدگی محاسبات سیستم‌های توزیع شده، محاسبات موازی و روش‌های صوری است.

• کارشناسی ارشد شبکه‌های کامپیوتری

مطالعه و شناخت معماری‌های موجود در شبکه‌های کامپیوتری، سیستم‌های توزیع شده، ارزیابی کارایی شبکه‌های کامپیوتری، طراحی ساز و کارهایی برای مدیریت شبکه و ایجاد بستر ارتباطی برای اپلیکیشن‌های کاربردی، ازجمله مباحث اصلی گرایش شبکه‌های کامپیوتری است.

• کارشناسی ارشد رایانش امن

رایانش امن به معنای تامین امنیت اطلاعات است. هدف از امنیت اطلاعات این است که تبدیل، ذخیره، حفاظت، پردازش، انتقال و بازیابی اطلاعات به شکلی مطمئن و امن انجام بگیرد. همچنین از انجام فعالیت‌های غیرمجاز مانند افشاء، نسخه برداری یا ضبط و دستکاری اطلاعات جلوگیری شود.

• کارشناسی ارشد بیوانفورماتیک

زیست‌داده‌ورزی یا بیوانفورماتیک به‌معنای استفاده از علوم رایانه و آمار و احتمالات در شاخه‌ی علمی زیست‌شناسی مولکولی است.

بازار کار رشته مهندسی کامپیوتر

جمع‌بندی

مهندسی کامپیوتر یا رایانه، رشته‌ای است که متخصصین آن، زمینه‌های مورد نیاز از علوم کامپیوتر و الکترونیک را برای توسعه‌ی سخت‌افزاری و نرم‌افزاری کامپیوتر با یکدیگر ادغام می‌کنند. یک مهندس کامپیوتر معمولاً علاوه بر مهندسی الکترونیک کامپیوتر، در طراحی نرم‌‎افزار و سخت‌افزار مهارت دارد. این افراد به طراحی سخت‌افزارها و نرم‌افزارهای محاسبانی می‌پردازند که شامل ریرکنترلگرهای فردی، ریزپردازنده‌ها، کامپیوترهای شخصی و ابرکامپیوترها هستند.

از دروسی که قبل از ورود به رشته‌ی مهندسی کامپیوتر باید با مفاهیم آن آشنا بود، ریاضیات است. همچنین آشنایی با مفاهیم درس آمار و احتمال هم بسیار مفید است. در کل، پایه‌ی قوی در دروس اختصاصی رشته‌ی ریاضی و فیزیک، کمک زیادی به موفقیت در این رشته‌ می‌کند. دانش‌آموزانی که علاقمند به رشته‌های مرتبط با کامپیوتر هستند، باید پس از شرکت در کنکور سراسری رشته‌ی ریاضی، در یکی از رشته‌های مهندسی کامپیوتر و یا علوم کامپیوتر وارد دانشگاه شوند. بر اساس بخشنامه‌های جدید وزارت علوم مقطع کارشناسی رشته‌ی مهندسی کامپیوتر گرایشی ندارد.

شرکت در آزمون سرنوشت‌ساز و رقابتی کنکور، می‌تواند میزان اضطراب شما را افزایش داده و مانع مدیریت صحیح زمان شود، برای آشنایی با راهکارهای موثر در این زمینه، می‌توانید با 11 راهکار برای مدیریت زمان در کنکور + (مدیریت زمان در تست زنی) آشنا شوید. همچنین آگاهی‌ از راه ‌های کاهش اضطراب امتحان در دانش ‌آموزان موثر خواهد بود.

---

سوالات متداول

رتبه لازم برای قبولی در رشته‌ی مهندسی کامپیوتر در دانشگاه‌های معتبر روزانه در تهران چیست؟

برای کسب رتبه‌ی قبولی در رشته‌ی کامپیوتر در دانشگاه‌های برتر تهران، باید رتبه‌‌ی سه‌رقمی به دست بیاورید. رتبه‌ی شما برای قبولی در دوره‌ی روزانه‌ در تهران باید تا حدود 600 باشد.

تعریف رشته‌ی مهندسی کامپیوتر چیست؟

مهندسی کامپیوتر رشته‌ای است که متخصصین آن به طور کلی در زمینه‌های طراحی و تحلیل نرم‌افزار و سخت‌افزار سیستم‌های کامپیوتر و همچنین در زمینه‌های مرتبط با فناوری اطلاعات، فعالیت می‌کنند. این رشته با طراحی، توسعه و تولید سیستم‌های کامپیوتری در هر دو شاخه‌ی سخت‌افزار و نرم‌افزار سر و کار دارد.

بازار کار رشته‌ی مهندسی کامپیوتر چگونه است؟

فارغ‌التحصیلان رشته‌ی مهندسی کامپیوتر می‌توانند در وزارتخانه‌ها، موسسات دولتی، بخش خصوصی، بانک‌ها، ادارات دولتی و شرکت‌های رایانه‌ای مشغول به کار شوند. البته بسیاری از دانش‌آموختگان این رشته دست به کارآفرینی زده و شرکت‌های خصوصی تأسیس می‌کنند. ارائه‌ی خدمات برنامه‌نویسی، طراحی وبسایت، توسعه‌ی نرم‌افزار‌های موبایل و مواردی از این قبیل، عمده‌ی فعالیت‌های این شرکت‌ها را تشکیل می‌دهند.