10 اشتباه رایج والدین که فرزندان را بیانگیزه می‌کند
معمولاً والدین یک دانش‌آموز ترجیح می‌دهند فرزندشان یادگیرنده‌ای با انگیزه و مستقل باشد تا اینکه مجبور باشند برای انجام هر تکلیف درسی با او کلنجار بروند و سرزنشش بکنند. اما بسیاری از والدین از اینکه فرزند نوجوانشان از مدرسه متنفر است شکایت دارند و نگران هستند که این فقدان انگیزه به سایر زمینه‌های زندگی آنها نیز منتقل شود.
گاهی مشکل این است که والدین به طور ناخواسته انگیزه‌ی فرزندان خود را از بین می‌برند. ما در این مقاله 10 مورد از رایج‌ترین اشتباهاتی که والدین مرتکب میشوند مطرح کرده‌ایم. با ما همراه باشید.
اشتباه شماره‌ی 1: دادن پاداش زیاد در ازای رفتار یا دستاورد فرزند
این تله‌ای است که بسیاری از والدین در آن گرفتار میشوند و دلیل خوبی هم دارد. اولین بار که این روش را امتحان می‌کنید، به نظر می‌رسد که سودمند بوده است. ممکن است به فرزندان خود بگویید که به ازای هر نمره‌ی خوبی که در آزمون کلاسی دریافت کنند، مبلغی به آنها می‌پردازید. به نظر می‌رسد که این کار موثر است زیرا آنها با پشتکار بیشتری شروع به مطالعه میکنند.
با خود فکر می‌کنید: «عالی است. مشکل حل شد!». اما چند هفته‌ی بعد متوجه میشوید که انگیزه‌ی آنها کم شده است. فرزندانتان شکایت میکنند که در ازای گرفتن یک نمره‌ی خوب، مستحق دریافت مبلغ بالاتری هستند. بحثی پیش می‌آید و شما احتمالاً سعی می‌کنید میزان پاداش را توجیه کنید. حتی توضیح می‌دهید که سخت درس خواندن، مسئولیت اصلی آنها به عنوان یک دانش آموز است.
بسیاری از مطالعات نشان می‌دهند که پاداش‌ها و تنبیه‌ها فقط در کوتاه‌مدت اثرگذار هستند، اما در بلندمدت به کلی بی‌اثر میشوند.
اشتباه شماره 2: تأکید بیش از حد بر اهمیت تحصیلات
والدین فکر میکنند که تاکید بر اهمیت تحصیلات باعث ایجاد انگیزه در فرزندانشان برای انجام کارهای سخت می‌شود. مشکل این است که این رویکرد فرزندان شما را به یادگیرندگان مادام‌العمر تبدیل نمی‌کند. یادگیری فقط کسب نمرات خوب نیست. فرزندان شما باید در هنگام یادگیری از فرآیند آموزش هم لذت ببرند.
وقتی کودکان و نوجوانان از یادگیری لذت می‌برند، انگیزه پیدا میکنند تا به یادگیری ادامه بدهند. درست است که معمولاً نمرات و نتایج تحصیلی خوب می‌توانند بر آینده‌ی شغلی شما تأثیر بگذارند، اما بسیاری از بزرگان جوامع، دانش‌آموزان خوبی نبودند. متأسفانه، بسیاری از دانش آموزان تصور میکنند که والدین آنها فقط به نمراتشان اهمیت می‌دهند.
امروزه می‌دانیم که انواع مختلفی از هوش وجود دارد و سیستم آموزشی فقط برخی از آنها را اندازه‌گیری می‌کند. همه‌ی والدین موافقند که مهارت‌های اجتماعی، رشد شخصیت و یادگیری آرامش و تأمل نیز زمینه‌های مهمی برای تمرکز هستند. وقتی والدین سرگرمی‌ها و بازی‌های فرزندان خود را اتلاف وقت می‌دانند، احساسات فرزندان خود را جریحه‌دار می کنند و به رابطهی خود و فرزندانشان آسیب می‌زنند.
والدین باید برای فعالیت‌های فرزندان خود ارزش قائل شوند و به آنها احترام بگذارند. حرکات موزون و ورزش می‌تواند هوش حرکتی را بهبود ببخشد و بازی‌ها و گفت‌وگوها می‌توانند هوش درون فردی را تقویت کنند. اینها مهارت‌های حیاتی برای کودکان هستند که باید یاد بگیرند و در طول زندگی با خود همراه کنند.
اشتباه شماره 3: نظارت بسیار دقیق بر عملکرد فرزندان
مدیریت بیش از حد فرزندان باعث ایجاد رنجش می‌شود، به روابط آسیب می‌رساند و کودکان را از تجربیات ارزشمند یادگیری محروم می‌کند. وقتی بچه‌ها این فرصت را پیدا میکنند که برای خود برنامه‌ریزی کنند و مسئولیت کارهای خود را بپذیرند، بالغ‌تر و عاقل‌تر میشوند. آنها همچنین استقلال و مهارت‌های سازمانی را می‌آموزند که برای آنها در مدرسه و فراتر از آن در زندگی مفید خواهد بود.
کودکانی که مسئولیت اعمال خود را بر عهده می‌گیرند، متوجه میشوند که بر زندگی خود کنترل دارند. آنها یاد می‌گیرند که توانایی این را دارند که در مدرسه و در زندگی به موفقیت دست پیدا کنند.
به فرزندان خود بگویید که در صورت نیاز به حمایت، در کنار آنها هستید. اما روشن کنید که آنها نباید برای دریافت همه‌ی پاسخ‌ها و راه‌حل‌ها به شما رجوع کنند. اگر به کمک نیاز دارند، راهبردهایی ارائه کنید که بتوانند از آنها برای یافتن راه‌حل‌های مناسب استفاده کنند. والدینی که خود را تسهیل‌گر می‌دانند نه سرپرست، خودکفایی را در فرزندانشان پرورش می‌دهند.
اشتباه شماره 4: ایجاد نکردن یک فرهنگ یادگیری خانوادگی
احتمالاً متوجه شده‌اید که فرزندان بیش از آنچه تصور می‌شود کارهای والدینشان را تقلید میکنند. کودکان با مشاهده می‌آموزند. بنابراین فرهنگ خانواده تأثیر زیادی بر طرز فکر فرزندان شما دارد.
وقتی نوبت به یادگیری فرزندانتان می‌رسد، یکی از مؤثرترین کارهایی که می‌توانید انجام دهید ایجاد یک فرهنگ خانوادگی برای یادگیری است. اگر فرزندانتان ببینند که شما از کسب مهارت‌ها و دانش جدید لذت می‌برید، به احتمال زیاد آنها نیز از یادگیری لذت خواهند برد.
به فرزندان خود نشان دهید که یادگیری مادام العمر چقدر لذت بخش است، بنابراین آنها ارزش آموزش را فراتر از کسب نمرات درسی خواهند دانست.
اگر علاوه بر اطلاع از اشتباهات رایج والدین در انگیزه‌بخشی به فرزندان، به دنبال راهکارهای مفید برای انگیزه داده به فرزندان خود نیز هستید، مطالعه‌ی این دو مقاله مفید خواهد بود: «راهنمای والدین: چگونه در یک نوجوان انگیزه ایجاد کنیم؟» و «چگونه برای انجام تکالیف درسی به نوجوانان انگیزه بدهیم؟ (9 راهکار موثر برای والدین)».
اشتباه شماره 5: جنگ قدرت با فرزندان
در بسیاری از خانواده‌ها جنگ قدرت در خانه بین والدین و فرزندان در جریان است. این جنگ قدرت اغلب بر سر تکالیف یا ساعتی که بچه‌ها برای مدرسه از خواب بیدار میشوند اتفاق می‌افتد.
اگر این اتفاق در خانواده شما می‌افتد، یک قدم به عقب بردارید و وضعیت را تحلیل کنید. اغلب، ریشه‌ی مشکل به رابطهی والدین و فرزند مربوط می‌شود. از این گذشته، شما می‌دانید که هر چه بیشتر نق بزنید، کمتر به وضعیت کمک می‌کنید.
رویکرد بهتر این است که بر بازسازی رابطه و احساس ارزشمندی فرزندتان تمرکز کنید. یک رابطهی قوی میان والدین و فرزند، مزایای زیادی به همراه دارد. در واقع، تحقیقات نشان می‌دهد زمانی که شما احساس مثبتی دارید، مغز بهینه‌تر عمل می‌کند.
اشتباه شماره 6: وضع قوانین بدون صحبت کردن با فرزندان
هیچ کس دوست ندارد احساس ناتوانی کند یا تصور کند کنترل کمی بر زندگی خود دارد. به این فکر کنید که اگر به شما گفته شود چه بپوشید، چه مقدار تلویزیون تماشا کنید و چه زمانی از تلفن خود استفاده کنید، چه احساسی خواهید داشت.
داشتن قوانین در خانه منطقی است، اما توصیه می‌کنیم ابتدا آنها را با فرزندان خود در میان بگذارید. شما می‌توانید با در میان گذاشتن این موضوع با فرزندان خود قبل از وضع قانون، از شورش در خانه جلوگیری کنید. در صورت امکان، یک جلسه‌ی جمعی داشته باشید که در آن نگرانی‌های خود را با فرزندان خود در میان بگذارید.
حتی ممکن است فرزندان شما دستورالعمل‌های بهتری از آنچه شما فکرش را می‌کردید پیشنهاد کنند، پس حتماً به نظرات آنها گوش دهید. اتخاذ این رویکرد به معنای ناامیدی کمتر برای همه افراد درگیر است. علاوه بر این، فرزندان شما در درازمدت بیشتر به قوانین پایبند خواهند بود.
اشتباه شماره 7: تاکید بیش از حد بر اهمیت موفقیت به جای مشارکت
مدارس معمولاً بر اهمیت نتایج تحصیلی تأکید کنند. این یک جنبه‌ی عملی از سیستم آموزشی است، اما نمرات همه‌ی آن چیزی نیستند که فرزندان شما نیاز دارند. نمرات یک شخص حتی پیش‌بینی دقیقی از موفقیت یک فرد ارائه نمی‌کنند. امروزه بسیاری از پژوهشگران معتقدند بهترین پیش‌بینی‌کننده‌ی موفقیت، نمرات خوب یا ضریب هوشی بالا نیست، بلکه هوش هیجانی است.
والدین باید به فرزندان خود تأکید کنند که زندگی چیزی فراتر از نمرات یا حتی کسب موفقیت‌های فردی است. کودکان و نوجوانان باید بدانند آنچه در زندگی اهمیت بیشتری دارد، کسب مهارت و دانش است تا بتوانند تغییری در جهان ایجاد کنند.
بچه‌ها می‌توانند با انجام کاری مانند داوطلب شدن برای آموزش دانش‌آموزان کوچک‌تر، این طرز فکر را بیاموزند. این نوع تجربه به آنها نشان می‌دهد که می‌توان از دانش آنها برای کمک به دیگران استفاده کرد. در نتیجه، فرزندان شما هدفمند خواهند بود. به فراتر از خود نگاه خواهند کرد و وسواس کمتری در مورد دستاوردهای خود خواهند داشت.
اشتباه شماره 8: طوری صحبت کنید که گویی فرزندانتان هرگز به حد کافی تلاش نمی‌کنند
برخی از والدین به طور مداوم به فرزندان خود می‌گویند که باید تمرکز بهتری داشته باشند، سخت‌تر کار کنند و زمان کمتری را در فضای دیجیتال بگذرانند. این والدین نیت خوبی دارند، اما اعمال آنها باعث می‌شود فرزندانشان این احساس را داشته باشند که گویی هرچقدر تلاش کنند، بی‌فایده است. حتی ممکن است احساس کنند که هرگز به اندازهی کافی خوب نخواهند بود تا انتظارات والدین خود را برآورده کنند.
افرادی که معتقدند بی‌کفایت هستند، بی‌کفایت میشوند. وقتی به فرزندان خود بگویید که تلاش کافی نمی‌کنند، انگیزه‌ی آنها را کاهش می‌دهد.
اما جایگزین چنین رفتاری می‌تواند این باشد که کمی الهام‌بخش و مثبت‌اندیش باشید. به فرزندانتان یادآوری کنید که چه زمان‌هایی تلاش‌هایشان نتیجه داده است. این مهم است که احساس ارزشمندی را در فرزندان خود تقویت کنید تا آنها بدانند که اگر سخت تلاش کنند توانایی کسب موفقیت را دارند.
درباره‌ی راه‌های افزایش اعتماد به نفس در فرزندان این مقالات را بخوانید: «چگونه فرزندی با اعتماد به نفس تربیت کنیم (15 نکته برای والدین)» و «6 راه برای افزایش عزت‌نفس فرزندان با فعالیت‌های فوق برنامه».
اشتباه شماره 9: بی‌توجهی به پیشرفت و رفتار خوب فرزندان
فرزندان شما به آنچه فکر می‌کنید اهمیت می‌دهند، چه آن را نشان دهند یا نه. وقتی تلاش و پیشرفت فرزندانتان را تصدیق کنید، انگیزه‌ی بیشتری پیدا میکنند.
وقتی رفتار خوب فرزندانتان را می‌بینید و تشویقشان می‌کنید، انگیزه‌ی بیشتری برای تکرار آن رفتار خواهند داشت. تلاش کنید که اگر حتی در انجام یک کار خوب به موفقیت کامل نرسیدند، روی پیشرفتی که داشتند تمرکز کنید.
مثلاً به فرزندانتان بگویید که از تمریناتشان برای بهبودی دست‌خط‌شان آگاه هستید یا به آنها افتخار می‌کنید که برای ارائه‌ی به موقع تکالیف خود تلاش میکنند. از تمرکز بر توانایی‌ها و هوش آنها خودداری کنید. در عوض، بر امور مرتبط با نگرش و تلاش آنها تأکید کنید. این منجر به انگیزه‌ی پایدارتر در ادامه‌ی راه می‌شود.
اشتباه شماره 10: تمرکز روی رفتار فرزندان بدون ریشه‌یابی مشکل
والدین اغلب بر عادات یا رفتار بد فرزندان خود تمرکز میکنند بدون اینکه عمیق‌تر بشوند. وقتی فرزندان به اندازهی کافی فعالیت نمی‌کنند یا بدرفتاری میکنند، معمولا عوامل دیگری در بروز رفتارهایشان دخیل هستند.
کودکانی که احساس دلسردی یا بی‌ارزشی میکنند معمولاً احساس میکنند که سزاوار رفتار مهربانانه نیستند. آنها به دلیل احساس بدی که نسبت به خودشان دارند، رفتارهای بد نشان می‌دهند.
این چرخه مانند نوعی خودآزاری است. مثل این است که کودک بگوید: «من لیاقت دوست داشتن را ندارم، بنابراین رفتار بدی خواهم داشت. به این ترتیب من به چیزی که لیاقتش را دارم می رسم.»
در چنین شرایطی تمرکز بر رفتار کمکی نمی‌کند؛ باید به موضوع اساسی رسیدگی شود. به فرزندان خود نشان دهید که همیشه آماده‌ی گوش دادن هستید. هنگامی‌که آنها در نهایت احساس درونی خود را با شما در میان می‌گذارند، می‌توانید به اصل موضوع برسید و مشکل را حل کنید. [منبع]
نتیجه‌گیری
بسیاری از والدین دائماً فرزندان خود را سرزنش میکنند چراکه معتقدند آنها به حد کافی تلاش نمی‌کنند. چنین والدینی مدام به فرزندان خود یادآوری میکنند که باید بیشتر درس بخوانند، تلفن همراه خود را زمین بگذارند و تلویزیون را خاموش کنند. نق زدنهای مداوم چنین والدینی اگرچه با نیت خوب همراه است، اما در بسیاری از موارد باعث می‌شود که فرزندان احساس کنند هرگز به اندازهی کافی خوب نخواهند بود.
اگر شما نیز به عنوان والدین در چنین موقعیتی گیر کرده‌اید، بهتر است با اشتباهات رایج والدین در زمینه‌ی انگیزه‌بخشی به فرزندانشان آشنا شوید. به این فکر کنید چگونه می‌توانید انگیزه دادن به فرزندان خود را شروع کنید؟ چه قدم‌هایی می‌توانید بردارید تا آنها را تشویق کنید بهترین خود باشند؟ چگونه می‌توانید الگوی خوبی برای رفتارهایی باشید که می‌خواهید در فرزندان خود مشاهده کنید؟
ما در این مقاله 10 مورد از رایج‌ترین اشتباهات والدین را ذکر کرده و راهکارهایی ارائه داده‌ایم. اشتباهات خود را پیدا کنید و برنامه‌ای برای رفع آنها داشته باشید. با اجرایی کردن این برنامه، به تدریج در روابط خود و فرزندانتان و رفتار آنها تغییرات مثبتی احساس خواهید کرد.
سوالات متداول
برخی از والدین به طور مداوم فرزندان خود را سرزنش میکنند. نق زدنهای چنین والدینی اگرچه با نیت خوب همراه است، اما در بسیاری از موارد باعث می‌شود که فرزندان احساس کنند هرگز به اندازهی کافی خوب نخواهند بود و بنابراین به طور کلی دست از تلاش برمیدارند.
اعتراف به اشتباه اعتماد را به رابطهی شما با فرزندانتان باز میگرداند. وقتی میگویید «اشتباه کردم و از این بابت متاسفم»، الگوی درستی برای فرزندانتان میشوید. مهم این است که مسئولیت اشتباهات خود را بپذیریم، عذرخواهی کنیم و سپس از آنها درس بگیریم و تکرارشان نکنیم.
به علایق فرزندتان توجه کنید. فرزندان شما هنگام پیگیری فعالیت‌هایی که از آنها لذت می‌برند، انگیزه‌ی بیشتری خواهند داشت. فرزندانتان را زیر نظر بگیرید تا بفهمید علایق آنها کدامند. به علایق آنها علاقه نشان دهید تا احساس ارزشمند بودن بکنند. این احساس به تدریج موجب افزایش انگیزه‌های آنها در دیگر فعالیت‌هایشان نیز می‌شود. والدین چگونه موجب بیانگیزه شدن فرزندان میشوند؟
آیا اعتراف والدین به اشتباهاتشان در مقابل فرزندانشان کار درستی است؟
چگونه می‌توان به یک فرزند بیانگیزه انگیزه داد؟
