معرفی رشته دامپزشکی [+ بازار کار و رتبه لازم برای قبولی]
دورهی دکتری عمومی رشته‌ی دامپزشکی به آموزش دروسی دربارهی شناخت، پیشگیری، ریشهکنی و درمان بیماریهای حیوانی، شیوههای کنترل بهداشت فرآوردههای غذایی با منشاء حیوانی و پرورش بهداشتی حیوانات اختصاص دارد.
دامپزشکی یکی از رشته‌های جذاب دانشگاهی در گروه آزمایشی علوم تجربی است. بسیاری از داوطلبان کنکور سراسری در گروه تجربی، هنگام انتخاب رشته، دامپزشکی را برمی‌گزینند. اگر پس از آشنایی با بازار کار رشته علوم تجربی، متوجه علاقه‌ی خود به رشته‌ی دامپزشکی شدید، می‌توانید اطلاعات جامعی دربارهی این رشته، رتبهی لازم برای قبولی و بازار کار آن در این مقاله بیابید.
تعریف رشته دامپزشکی
دورهی دکتری عمومی دامپزشکی به آموزش دورس و مباحثی دربارهی شناخت، پیشگیری، ریشهکنی و درمان بیماریهای حیوانی، اعم از بیماریهای خاص حیوانی و یا بیماریهای قابل انتقال بین انسان و حیوان، شیوههای کنترل و بازرسی بهداشتی مواد غذایی و فرآوردههای با منشاء حیوانی، بهداشت خوراک و پرورش بهداشتی حیوانات، اختصاص دارد.
دامپزشکان مسئول بهداشت دام هستند تا بهداشت و رفاه دام اغم از جانوران خشکی‌زی و آبزی، انسان و اکوسیستم فراهم شود. با توجه به جمعیت دامی گسترده در جوامع روستایی و عشایری و وجود گسترده‌ی مراکز صنعتی پرورش دام، طیور و آبزیان در کشور، نیاز مبرمی به خدمات دامپزشکی وجود دارد.
اهداف آموزش رشته دامپزشکی در ایران
کشور ما جمعیت دامی گسترده‌ای دارد و در کنار نیاز این جمعیت به خدمات دامپزشکی، جوامع انسانی نیز به کنترل بهداشتی دام‌ها و فرآوردههای دامی مورد مصرف انسان‌ها نیاز دارند. گوشت، شیر، تخم‌مرغ و سایر فرآوردههای دامی و اغذیه‌ی دریایی باید از نظر آلودگی‌های عوامل بیماری‌زا، عوامل آلوده‌کننده‌ی محیط زیست، وجود باقیمانده‌های دارویی و مواد شیمیایی، مورد بررسی قرار بگیرند.
تأمین نیروی انسانی مورد نیاز دامپزشکی برای خدمت در مراکز آموزشی، پژوهشی، تولیدی، صنعتی و خدماتی مرتبط با دامپزشکی و رشته‌های وابسته به گروه پزشکی، از دیگر اهداف آموزش رشته‌ی دامپزشکی است. پیشگیری و کنترل بیماریهای مهم واگیردار و بومی، بیماریهای نوپدید و بازپدید و بیماریهای حیوانات حیات وحش در کنار ضرورت کنترل بیماریهای عفونی ویروسی، باکتریایی، انگلی و قارچی دام‌ها و بیماریهای قابل انتقال بین انسان و حیوان، اهداف دیگر آموزش این رشته هستند.
در کنار مواردی که ذکر شد، به دلیل گسترش نگهداری از حیوانات دست‌آموز توسط مردم و سازمان‌ها با اهدافی مانند سرگرمی، ورزش، آسایش روحی و روانی، نگهبانی، جسدیابی یا زنده‌یابی در هنگام زلزله و سایر حوادث غیرمترقبه، کشف مواد مخدر، مواد منفجره و …، آموزش رشته‌ی دامپزشکی اهمیت دارد.
وظایف حرفه‌ای یک دامپزشک
بر اساس اعلام وزارت علوم، دانش‌آموختگان دکترای عمومی دامپزشکی باید توانایی‌های متعددی داشته و در زمینه‌های متفاوتی ایفای نقش کنند. در ادامه برخی از این موارد ذکر شده است:
- دانش و فهم اصول کلی اپیدمیولوژی (همه‌گیرشناسی) و ایفای نقش موثر در برنامه‌های اپیدمیولوژیک
- مدیریت منطقه‌ای بیماریهای اپیدمیک، زوئونوتیک، نوپدید و بازپدید
- حفظ امنیت و بهداشت مواد غذایی با منشاء حیوانی
- استفاده‌ی صحیح از داروهای دامی، واکسن‌ها، مواد بیولوژیک و داروهای ضدانگل و حشره
- رعایت رفاه و آسایش حیوانات و موازین اخلاقی در زمان پرورش، حمل و نقل و درمان
- آشنایی با قوانین و مقررات ملی و بین‌المللی و اخلاق در دامپزشکی
- برقراری ارتباط علمی با جامعه‌ی تخصصی و غیرتخصصی
- مهارت‌های بالینی و تشخیصی
- آشنایی با زمینه‌های حفظ اکوسیستم و محیط زیست
دوره دکترای عمومی دامپزشکی
طول دورهی دکترای عمومی دامپزشکی به طور متوسط 6 سال تحصیلی است. دروس این رشته به صورت نظری، عملی، نظری-عملی، کارورزی (انترنی) و کارآموزی (خارج از دانشکده) ارائه میشود. دانشجویان رشته‌ی دامپزشکی، علاوه بر گذراندن کلیه‌ی دورس تخصصی، مدتی از زمان تحصیل خود را به کارورزی در بیمارستان‌ها و درمانگاه‌های دامپزشکی وابسته به دانشگاه اختصاص می‌دهند. آن‌ها همچنین به کارآموزی در درمانگاه‌ها، بیمارستان‌ها، مزارع پرورش دام، کشتارگاه‌های صنعتی، کارخانه‌های مواد غذایی، شیلات و آبزیان، کارخانه‌های تولید خوراک دام، داروها و مکمل‌های مواد غذایی، آزمایشگاه‌های تشخیصیی و تحقیقاتی و مراکز دامپزشکی استان، شهرستان، بخش، دهستان، روستاها و مناطق دامداری سنتی و عشایری، می‌پردازند.
تعداد و نوع واحدهای درسی رشته دامپزشکی
تعداد کل واحدهای درسی دورهی دکترای دامپزشکی 222 واحد است که 22 واحد از آن به دروس عمومی، 160 واحد از آن به دروس تخصصی الزامی، 32 واحد از آن به دروس تخصصی انتخابی یا اختیاری، 2 واحد به کارآموزی و 6 واحد به پایان‌نامه اختصاص دارد.
از دروس تخصصی رشته‌ی دامپزشکی می‌توان به مواردی مثل مبانی بیولوژی سلولی و ملکولی، بوشیمی، فیزیولوژی، آناتومی سیستماتیک و توپوگرافیک، جنین شناسی، بافت‌شناسی، آمار زیستی، اصول اپیدمیولوژی، دامپزشکی و بهداشت عمومی، اصول تغذیه دام و طیور، پرورش دام و طیور، بهداشت، بیماری‌ها و پرورش زنبور عسل، فارماکولوژی، سم‌شناسی، آسیب‌شناسی، اصول کالبدگشایی و نمونه‌برداری، ماهی‌شناسی، باکتری‌شناسی، ویروس‌شناسی، ایمنی‌شناسی بنیادی، کرم‌ها و بیماری‌ها، تک‌یاخته‌ها و بیماری‌ها، کنترل کیفی مواد غذایی، صنایع غذایی با منشاء دام، طیور و آبزیان و بهداشت صنایع شیر اشاره کرد.
دانشجویان دامپزشکی به صورت تخصصی دربارهی بیماریهای داخلی دام‌های بزرگ، بیماریهای متابولیک و کمبودهای تغذیه‌ای دام‌های بزرگ، اصول معاینه دام‌های کوچک، بهداشت، بیماری‌ها و پرورش حیوانات خانگی اگزوتیک، مامایی دامپزشکی، اصول جراحی دامپزشکی، تصویربرداری تشخیصی دامپزشکی، اصول هوشبری، کلینیکال پاتولوژی و بسیاری از مباحث دیگر، می‌آموزند.
تفاوت دکتری عمومی دامپزشکی با کاردانی دامپزشکی
دانشجویان دورهی کاردانی دامپزشکی پس از گذشت بیش از دو سال تحصیل و گذراندن ۸۰ واحد درسی فارغ‌التحصیل می‌شوند. این دانش‌آموختگان می‌توانند با شرکت در آزمون‌های ناپیوسته کاردانی به کارشناسی، تحصیلات خود را تا مقطع کارشناسی ادامه بدهند. اما دانشجویان دکترای عمومی دامپزشکی حدود ۶ سال تحصیل می‌کنند تا درنهایت مدرک خود را دریافت کنند.
دانش‌آموزان شاخه‌ی فنی و حرفه‌ای که در هنرستان‌ها در گروه کشاورزی در رشته‌ی امور دامی تحصیل می‌کنند، می‌توانند در مقطع کاردانی در رشته‌ی دامپزشکی ادامه‌ی تحصیل بدهند. در سال ۱۴۰۰ دانشگاه‌های اردکان، ایلام، بوعلی سینا، دانشگاه فناوری‌های نوین آمل و دانشگاه سمنان در رشته‌ی کاردانی دامپزشکی دانشجو پذیرفتند. برخی دانشگاه‌های آزاد بدون کنکور و با توجه به سوابق تحصیلی در رشته‌ی کاردانی دامپزشکی دانشجو می‌پذیرند.
با مدرک دکتری عمومی دامپزشکی می‌توان مطب دامپزشکی یا داروخانه‌ی دامپزشکی تاسیس کرد اما به دارندگان مدرک کاردانی دامپزشکی، مجوز تاسیس دامپزشکی ارائه نمی‌شود. همچنین با مدرک کاردانی دامپزشکی می‌توان به عنوان تکنسین دامپزشک یا بهداشت‌یار دامپزشک مشغول به کار شد.
تحصیلات تکمیلی رشته دامپزشکی
دامپزشکان پس از طی کردن دورهی 6 ساله‌ی دکتری عمومی، می‌توانند در رشته‌ی مختلف گروه دامپزشکی (دستیاری و Ph.D.) ادامه‌ی تحصیل بدهند. برخی از این رشته‌ها عبارتند از:
جراحی دامپزشکی (دستیاری)، مامایی و بیماریهای تولید مثل دام (دستیاری)، بیماریهای داخلی دام‌های کوچک (دستیاری)، بیماریهای داخلی دام‌های بزرگ (دستیاری)، رادیولوژی دامپزشکی (دستیاری)، کلینیکال پاتولوژی دامپزشکی (دستیاری)، پاتولوژی دامپزشکی، بهداشت و بیماریهای پرندگان (دستیاری)، بیوشیمی، بهداشت و بیماریهای آبزیان (دستیاری)، بهداشت مواد غذایی، بهداشت خوراک دام، اپیدمیولوژی ، انگل‌شناسی دامپزشکی، باکتری شناسی، ویروس شناسی، قارچ شناسی، ایمنی شناسی، بیوتکنولوژی، فناوری تولید مثل در دامپزشکی، سم‌شناسی، فارماکولوژی دامپزشکی، فیزیولوژی، آناتومی و جنین‌شناسی مقایسه‌ای، بافت‌شناسی مقایسه‌ای و بیهوشی و مراقبت‌های ویژه‌ی دامپزشکی (دستیاری).
دامپزشکان عمومی می‌توانند پس از شرکت در آزمون دکتری تخصصی و پذیرش در مصاحبه، در این مقطع تخصصی به مدت 3 تا 5 سال، ادامه‌ی تحصیل بدهد. البته علاوه بر رشته‌های تخصصی دامپزشکی، این فارغ‌التحصیلا می‌توانند در برخی دیگر از رشته‌های علوم پایه پزشکی مانند علوم تغذیه، علوم اعصاب و … تخصص بگیرند. برای دریافت تخصص دامپزشکی نیازی به گذراندن طرح تعهد خدمت وجود ندارد. بنابراین دامپزشکان عمومی این فرصت را دارند که بدون طرح اجباری سریع‌تر از سایر گروه‌های پزشکی برای گرفتن تخصص خود اقدام کنند.
بازار کار رشته دامپزشکی
دانش‌آموختگان دورهی دکتری دامپزشکی می‌توانند در حوزه‌ی امور مربوط به بهداشت و درمان حیوانات مشغول به کار شوند. وزارت بهداشت، دانشگاه‌های مربوطه، مراکز بهداشتی-درمانی دولتی یا خصوصی، مؤسسه‌ی تحقیقاتی انستیتو پاستور ایران، شرکت‌های تولید مواد غذایی با فرآوردههای دامی، شرکت‌های موادغذایی گوشتی، وزارت جهاد کشاورزی، مؤسسه‌ی سرم و واکسن‌سازی رازی، سازمان دامپزشکی و دیگر مراکز دولتی و خصوصی مشغول به کار شوند.
دامپزشکان همچنین می‌توانند مطب و داروخانه‌های دامپزشکی یا مراکز واکسیناسیون دام و طیور تاسیس کنند. درمان حیوانات خانگی یا حیواناتی که در حوزه‌های ورزشی یا امدادی و انتظامی مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرند از حوزه‌های فعالیت دامپزشکان است. برخی دیگر از دانش‌آموختگان رشته‌ی دامپزشکی به‌عنوان مسئول بررسی و نظارت بهداشت و استانداردهای کشتارگاه‌ها مشغول به کار می‌شوند.
با افزایش تعداد حیوانات خانگی در شهرهای بزرگ، درمان و واکسیناسیون این حیوانات بازار کار مناسبی برای فعالیت فارغ التحصیلات رشته‌ی دامپزشکی فراهم کرده است. سال‌ها قبل تنها موقعیت کاری برای دامپزشکان فعالیت در مراکز صنعتی پرورش دام یا روستاها بود. در حال حاضر تعداد کلینیک‌های دامپزشکی در حال افزایش است. با این حال بسیاری از فارغ‌التحصیلان رشته‌ی دامپزشکی از بازار کار و درآمد این رشته با توجه به میزان سختی فعالیت‌های یک دامپزشک، راضی نیستند.
چه دانشگاه‌هایی دانشجوی دامپزشکی می‌پذیرند؟
بر اساس آنچه در دفترچه‌ی انتخاب رشته‌ی کنکور سال 1400 آمده است، دانشگاه‌های تهران، تبریز، ارومیه، شهرکرد، فردوسی مشهد، شهید چمران اهواز، سمنان، شیراز، زابل، شهید باهنر کرمان، رازی کرمانشاه و لرستان (خرم‌آباد)، ازجمله دانشگاه‌هایی هستند که در رشته‌ی دامپزشکی پذیرش دارند.
همچنین دانشگاه‌های آزاد واحدهای علوم و تخقیقات، تبریز، کازرون، شبستر، ارومیه، کرج، شهرکرد، گرمسار، سنندج، بابل نیز دانشجوی دامپزشکی می‌پذیرند.
آخرین رتبه قبولی در رشته دامپزشکی
براساس اطلاعات موجود، آخرین رتبه قبولی در رشته‌ی دامپزشکی در برخی از دانشگاه‌های کشور بر اساس نتایج کنکور 1400 و سهیمه‌های مختلف مناطق، به قرار زیر بوده است (توجه داشته باشید که رتبه‌های اعلام شده حدودی هستند و برخی از افراد پذیرفته شده دارای سهمیه‌های خاص مانند سهمیه‌ی ایثارگران هستند):
| آخرین رتبه قبولی در رشته دامپزشکی در کنکور 1400 | |||
| نام دانشگاه | آخرین رتبهی قبولی منطقه‌ی یک | آخرین رتبهی قبولی منطقه‌ی دو | آخرین رتبهی قبولی منطقه‌ی سه |
| دانشگاه تهران | 2905 روزانه / 3380 شبانه | 4333 روزانه / 5463 شبانه | 3831 روزانه / 5228 شبانه |
| دانشگاه تبریز | 3735 روزانه / 4099 شبانه | 5609 روزانه / 6228 شبانه | 5597 روزانه / 12089 شبانه |
| دانشگاه ارومیه | 4078 روزانه / 5605 شبانه | 8510 روزانه / 19753 شبانه | 9500 روزانه / 13749 شبانه |
| دانشگاه شهید چمران اهواز | 5613 | 9030 | 9176 |
| دانشگاه رازی کرمانشاه | 5250 | 10956 روزانه / 17655 شبانه | 7681 روزانه / 19264 شبانه |
| دانشگاه فردوسی مشهد | 3649 روزانه / 4012 شبانه | 5578 روزانه / 6048 شبانه | 5029 روزانه / 5689 شبانه |
| دانشگاه سمنان | 4415 روزانه / 4421 شبانه | 6355 روزانه / 23965 شبانه | 5869 |
| دانشگاه شیراز | 3522 | 5098 | 4974 |
| دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات | 3503 | 6967 | 9967 |
اگر علاقمندید که بدانید رتبهی برتر کنکور سراسری در سال گذشته از چه روش‌هایی برای کسب موفقیت استفاده کرده است، می‌توانید در وبلاگ تراز از نحوه‌ی مطالعه و درصدهای نفر اول کنکور تجربی 1400 آگاه شوید. آشنایی با مهارت‌های علمی برای مطالعه هوشمند کنکور و راهکارهای علمی برای کسب رتبه برتر در کنکور در کنار یادگیری موثر برای کنکور با استفاده از تمرین بازیابی ازجمله مطالبی است که وبلاگ تراز برای آماده‌سازی داوطلبان ارائه داده است.
جمع‌بندی
رشته‌ی دامپزشکی به شناخت، پیشگیری، تشخیص و درمان بیماریهای حیوانات و به‌خصوص بیماریهای مشترک میان انسان و حیوان می‌پردازد. نظارت و تضمین سلامت محصولات غذایی با منشأ حیوانی در کنار فعالیت در حوزه‌های دامپروری و رفاه حیوانات، از دیگر فعالیت‌های اساسی دامپزشکان است.
برخی دانش‌آموزان رشته‌ی تجربی برای ادامه‌ی تحصیل در دانشگاه رشته‌ی دکترای عمومی دامپزشکی را انتخاب می‌کنند. دانش‌آموزان شاخه‌ی فنی و حرفه‌ای نیز می‌توانند در دورهی کاردانی دامپزشکی ادامه‌ی تحصیل بدهند. اما اگر خود را علاقمند به این رشته تصور می‌کنید، بهتر آن است که اطلاعات خود را در زمینه‌ی فعالیت‌های متعدد و دشواری دروس این رشته در دانشگاه بالا ببرید. فعالیت در حوزه‌ی دامپزشکی علاوه بر علاقمندی به حیوانات، توان روحی، روانی و بدونی خاص خود را نیز می‌طلبد و از رشته‌های دشوار تحصیلی و کاری به حساب می‌آید.
اگر قصد شرکت در کنکور سراسری علوم تجربی را دارید، باید بدانید که شرکت در آزمون سرنوشت‌ساز و رقابتی کنکور، می‌تواند میزان اضطراب شما را افزایش داده و مانع مدیریت صحیح زمان شود، برای آشنایی با راهکارهای موثر در این زمینه، می‌توانید با 11 راهکار برای مدیریت زمان در کنکور + (مدیریت زمان در تست زنی) آشنا شوید. همچنین آگاهی از راه های کاهش اضطراب امتحان در دانش آموزان موثر خواهد بود.
سوالات متداول
دورهی دکتری عمومی دامپزشکی به آموزش دورس و مباحثی دربارهی شناخت، پیشگیری، ریشهکنی و درمان بیماریهای حیوانی، اعم از بیماریهای خاص حیوانی و یا بیماریهای قابل انتقال بین انسان و حیوان، شیوههای کنترل و بازرسی بهداشتی مواد غذایی و فرآوردههای با منشاء حیوانی، بهداشت خوراک و پرورش بهداشتی حیوانات، اختصاص دارد.
با افزایش تعداد حیوانات خانگی در شهرهای بزرگ، درمان و واکسیناسیون این حیوانات بازار کار مناسبی برای فعالیت فارغ التحصیلات رشته‌ی دامپزشکی فراهم کرده است. سال‌ها قبل تنها موقعیت کاری برای دامپزشکان فعالیت در مراکز صنعتی پرورش دام یا روستاها بود. در حال حاضر تعداد کلینیک‌های دامپزشکی در حال افزایش است. با این حال بسیاری از فارغ‌التحصیلان رشته‌ی دامپزشکی از بازار کار و درآمد این رشته با توجه به میزان سختی فعالیت‌های یک دامپزشک، راضی نیستند.
طول دورهی دکترای عمومی دامپزشکی به طور متوسط 6 سال تحصیلی است. دروس این رشته به صورت نظری، عملی، نظری-عملی، کارورزی (انترنی) و کارآموزی (خارج از دانشکده) ارائه میشود. تعریف رشته دامپزشکی چیست؟
آیا رشته دامپزشکی بازار کار مناسبی دارد؟
طول دوره دکترای دامپزشکی چقدر است؟
