11 عادت خوب در هنگام مطالعه [+دلایل روانشناختی]

گاهی درس خواندن می‌تواند به سخت‌ترین فعالیت روزانه‌ی دانش‌آموزان مبدل شود. اما عادات خوبی وجود دارند که با ایجاد و پرورش آن‌ها، می‌توان مطالعه را به کاری لذت‌بخش تبدیل کرد. مطالعه‌ی موثر و کارآمد برآمده از اجرای این عادات خوب در هنگام درس خواندن است. ما در این مقاله فهرستی از این عادات و دلایل روانشناختی کارآمد بودن آن‌ها را ذکر کرده‌ایم.

اگر می‌خواهید عادات مطالعه‌ی خوبی مانند هدف‌گذاری، تمرین، مرور و تعیین زمان استراحت را در برنامه‌ی خود بگنجانید، سعی کنید از عادات کوچک شروع کنید و انتظار نداشته باشید که به سرعت، تمام عاداتی که در این مقاله ذکر می‌شوند را به نحو احسنت در پیش بگیرید. بهتر است یک یا دو مورد از این عادات را انتخاب کنید و با تعیین اهداف واقع بینانه و دست یافتنی، تحولاتی در نحوه‌ی درس خواندن خود ایجاد کنید.

(1) یک مکان خوب برای مطالعه بیابید

پیدا کردن یک مکان خوب برای مطالعه یکی از مهم‌ترین عناصر مطالعه‌ی موثر است. به دنبال مکانی آرام با حداقل حواس پرتی باشید – جایی که بتوانید در آن تمرکز کنید و صداهای بلند یا افرادی که دائماً توجه شما را می‌خواهند، مزاحم درس خواند شما نشوند.

مدرسه، کتابخانه‌های عمومی یا گوشه‌ای آرام از خانه‌‌ی شما می‌توانند مکان های خوبی برای شروع باشند. لازم نیست همیشه در یک مکان مشخص درس بخوانید. برخی از مطالعات نشان می‌دهند که تغییر گهگاه محل مطالعه می‌تواند به حفظ اطلاعات در حافظه کمک کند. این به این دلیل است که مطالعه یک مبحث در مکان‌های مختلف، به مغز شما کمک می‌کند تا ارتباط‌های متعددی با آن مطالب ایجاد کند و به خاطر سپردن آن برای شما آسان‌تر می‌شود.

پیدا کردن سه یا چهار مکان مورد علاقه برای مطالعه و تغییر مکان زمانی که احساس می‌کنید متوقف شده‌اید یا نیاز به تغییر سرعت دارید، می‌تواند مفید باشد. گفته می‌شود، هر کس متفاوت است. پس شما مکانی را برای درس خواندن انتخاب کنید که برای شما کارآمدتر است.

برای آشنایی با 10 نکته‌ی موثر برای ایجاد فضای مطالعه‌ی ایده‌‌آل، مقاله‌ی «کجا درس بخوانیم؟» را مطالعه کنید.

(2) عوامل حواس‌پرتی را به حداقل برسانید

انتخاب یک مکان خوب برای مطالعه می‌تواند اولین قدم برای تمرکز بر کارتان باشد. اما انواع مختلفی از عوامل حواس‌پرتی وجود دارد که بدون توجه به اینکه کجا مطالعه می‌کنید، می‌توانند برای شما مشکل ایجاد کنند. در ادامه چند نکته برای به حداقل رساندن این عوامل حواس‌پرتی ذکر شده است:

وای فای خود را خاموش کنید: اگر با رایانه کار می‌کنید و به وای فای خود نیاز ندارید، آن را خاموش کنید. این می‌تواند شما را از سرگردانی ناخواسته در فضای اینترنت و شبکه‌های اجتماعی باز دارد.

مراقب تلفن خود باشید: بر کسی پوشیده نیست که گوشی‌های هوشمند ما می‌توانند به شدت حواس را پرت کنند. خاموش کردن اعلان‌ها، دور نگه داشتن تلفن همراه با گذاشتن آن در کیف، یا دادن آن به یک دوست برای جلوگیری از چک کردن مکرر آن، می‌تواند به شما کمک کند تمرکز خود را حفظ کنید. همچنین می‌توانید از اپ‌هایی استفاده کنید که قادرند برنامه‌هایی که موجب حواس‌پرتی شما می‌شوند را در گوشی شما مسدود کنند.

مطالعه با یک دوست: گاهی اوقات مطالعه با یک یا دو دوست، صرف نظر از اینکه روی یک مطلب کار می‌کنید یا نه، می تواند به شما کمک کند که مسئولیت‌پذیر و متمرکز باشید. مطمئن شوید که هر یک از شما در مورد مطالعه و دور ماندن از عوامل حواس پرتی، حداقل تا زمانی که زمان استراحت فرا رسد، هم نظر هستید.

با مطالعه‌ی مقاله‌ی «چگونه بدون حواس پرتی درس بخوانیم» با مهم‌ترین نکات برای کاهش عوامل حواس‌پرتی در هنگام مطالعه، آشنا شوید.

(3) استراحت کنید

استراحت‌ در فواصل زمانی در حین مطالعه با حفظ بهتر اطلاعات درسی، افزایش توجه و افزایش انرژی مرتبط است. تحقیقات نشان می‌دهد که اگر بعد از حدود 50 دقیقه کار کردن، حدود 15 تا 20 دقیقه استراحت به خود بدهید، بهره‌وری مطلوبی خواهید داشت. در ادامه چند فعالیت مناسب برای زمان استراحت ذکر شده است:

• کمی پیاده‌روی کنید
• به یک آهنگ تقویت‌کننده‌ی روحیه گوش دهید
• با یک دوست تماس بگیرید
• حرکات کششی انجام بدهید
• مدیتیشن کنید
• فکرتان را آزاد کنید و رویاپردازی کنید
• یک میان‌وعده بخورید
• دوش بگیرید
• میز یا اتاق خود را مرتب کنید

تحقیقات نشان داده‌اند که بررسی تلفن یا رسانه‌های اجتماعی در هنگام استراحت بین دو جلسه‌ی مطالعه در واقع با کاهش عملکرد خوب دانش‌آموزان مرتبط بوده است. با مطالعه‌ی مقاله‌ی «اهمیت و نحوه‌ استراحت در طول مطالعه درسی» با جزئیات بیشتری در این مورد آشنا خواهید شد.

(4) جلسات مطالعه مداوم با فواصل زمانی مناسب داشته باشید

شب امتحانی بودن، می‌تواند به شما کمک کند نمره‌ی خوبی در یک آزمون بگیرید، اما مطالعات نشان می‌دهد که احتمال اینکه به محض پایان آزمون آن اطلاعات را فراموش کنید، بسیار بیشتر است. حفظ کردن مطالبی که آموخته‌اید (و کاهش اضطراب در فصل امتحانات) مستلزم جلسات مطالعه‌ی مداوم و با فواصل زمانی مناسب است.

به جای اینکه مطالعه‌ی خود را فقط معطوف به قبل از آزمون کنید، هفته‌ای یک بار مطالبی را که یاد گرفته‌اید به طور خلاصه مرور کنید. اگر برای امتحان مطالعه می‌کنید، جلسات مطالعه‌ی خود را تا چند هفته (یا حتی ماه‌ها، بسته به آزمون) قبل از آن آزمون برنامه‌ریزی کنید. این می‌تواند به شما در حفظ اطلاعات به شکل طولانی‌مدت کمک کند.

اگر می‌خواهید حافظه‌ی خود را تقویت کنید، مطالعه‌ی مقاله‌ی «10 تکنیک برتر برای حفظ کردن» می‌تواند مفید باشد.

(5) برای هر جلسه‌ی مطالعه هدف تعیین کنید

برای هر جلسه‌ی مطالعه‌ای که دارید، اهداف مطالعه تعیین کنید. این اهداف می‌توانند مبتنی بر زمان یا محتوا باشند. برای مثال، ممکن است قصد داشته باشید دو ساعت مطالعه کنید، یا سه فصل از کتاب درسی خود را مرور کنید – یا هر دو.

اگر به اندازه‌ای که برنامه‌ریزی کرده‌اید به نتیجه نرسیدید، خیلی نسبت به خودتان سختگیر نباشید. گاهی اوقات مطالعه ممکن است بیشتر از حد انتظار طول بکشد. به استراحت‌های با فواصل مناسب ادامه دهید و یک جلسه‌ی مطالعه دیگر برنامه‌ریزی کنید.

اگر برای هدف‌گذاری جلسات مطالعه‌ی خود به مشکل برمی‌خورید می‌توانید از ‏‏اپلیکیشن هم‌درس استفاده کنید. ‏ارائه‌ی سیستم برنامه‌ریزی خودکار و یادآور زمان‌بندی مرور مطالعات بر اساس منحنی فراموشی، از امکانات اپلیکیشن هم‌درس است. کاربران همچنین می‌توانند با ثبت ساعات مطالعه و فعالیت‌های روزانه‌ی خود در دفتر برنامه‌ریزی هم‌درس، گزارش‌های گوناگونی از کیفیت مطالعه‌ی خود دریافت کنند.

(6) به خودتان پاداش بدهید

پاداش دادن به خود با جوایز – «رشوه دادن» به خود – خودکنترلی را افزایش می‌دهد و می‌تواند در شکل گیری عادات خوب مفید باشد. به خودتان بگویید اگر جلسه‌ی مطالعه‌ی خود را به پایان برسانید، یک جایزه‌ی کوچک دریافت می‌کنید. یا اگر یک روز پربار مطالعه داشته باشید، یک جایزه‌ی بزرگ‌تر، می‌تواند انگیزه‌ی خوبی برای رسیدن به هدفتان باشد.

جوایز کوچک می‌توانند شامل یک شکلات، یک نوشیدنی داغ از کافی شاپ مورد علاقه‌تان، یک بازی ویدئویی سریع انتخابی شما یا یک قسمت کوتاه از یک برنامه‌ی تلویزیونی باشد. پاداش‌های بزرگ‌تر برای یک روز طولانی مطالعه یا انجام امتحان می‌تواند شامل خوردن غذای مورد علاقه‌تان، گذراندن مدتی برای استراحت با دوستان یا وقت گذاشتن برای فعالیت مورد علاقه‌تان باشد.

(7) با یک گروه مطالعه کنید

تشکیل یک گروه مطالعاتی مزایای متعددی دارد. اعضای گروه می‌توانند به یکدیگر کمک کنند تا مشکلات دشوار را حل کنند، همدیگر را تشویق کنند، یکدیگر را در قبال اهداف مطالعه مسئول بدانند، دیدگاه‌های متفاوتی را ارائه دهند و مطالعه را لذت‌بخش‌تر کنند. در ضمن توضیح مفاهیم دشوار برای دیگران می‌تواند به درک و حفظ مطالب درسی کمک کند.

اگر یک جلسه مطالعه گروهی دارید، هدفی را تعیین کنید که گروه برای رسیدن به آن کار کند و به طور دوره‌ای استراحت کنید، یعنی به همان روشی که خودتان مطالعه می‌کنید.

(8) آزمون‌های تمرینی بدهید

مدت‌هاست که تست‌ها و آزمون‌های تمرینی، ابزار مفیدی برای کمک به دانش‌آموزان در یادگیری و حفظ اطلاعات به حساب می‌آیند. علاوه بر آشکار کردن اشکالات درسی و کاهش اضطراب امتحان، آزموده شدن باعث می‌شود اطلاعات را از حافظه بازیابی کنیم – راهی قدرتمند و مبتنی بر مطالعه برای نگهداری اطلاعاتی که آموخته‌ایم.

اگر می‌خواهید بیشتر با روش تمرین بازیابی و یادگیری مبتنی بر تمرین آشنا شوید، مطالعه‌ی این مقالات را به شما پیشنهاد می‌کنیم: «یادگیری موثر برای کنکور با استفاده از تمرین بازیابی» و «یادگیری مبتنی بر تمرین چیست؟ | اهمیت خودارزیابی در یادگیری».

اگر دسترسی به آزمون‌های آزمایشی برای شما دشوار است، می‌توانید از اپلیکیشن رایگان هم‌درس استفاده کنید. این اپلیکیشن یک سرویس جامع برای ارتقای سطح یادگیری دانش‌آموزان و دانشجویان است. این برنامه ضمن ارائه‌ی هزاران سوال و پاسخنامه‌ی تشریحی، با بهره‌گیری از هوش مصنوعی علاوه بر شناسایی نقاط ضعف و قوت هر کاربر، با ارائه‌ی تمرینات مرتبط، مانع از تکرار اشتباهات کاربران می‌شود.

راه‌های دیگری هم وجود دارد که با بهره‌گیری از آن‌ها می‌توانید خودتان را «آزمایش» کنید و فواید مشابهی کسب کنید. روش‌های زیر را امتحان کنید:

• فلش کارت ایجاد کنید
• سوالات خود را بنویسید
• سوالات تمرینی را بصورت آنلاین جستجو کنید
• از یک دوست بخواهید از شما امتحان شفاهی بگیرد

(9) از کلمات خودتان استفاده کنید

بیان یک ایده با کلمات خودتان باعث افزایش درک شما از یک موضوع می‌شود و به مغز شما کمک می‌کند تا اطلاعات را حفظ کند. پس از خواندن بخشی از متن، نکات مهم را با بازنویسی خلاصه کنید.

(10) کمک بخواهید

ممکن است متوجه شوید که در یک اشکال درسی گیر کرده‌اید یا نتوانید توضیح یک کتاب درسی را درک کنید. کسی که بتواند مشکل را با شما حل کند، ممکن است توضیح جدیدی را که نیاز دارید ارائه دهد. به معلم یا استاد، دستیار آموزشی، دوست یا یکی از اعضای گروه مطالعه خود نزدیک شوید تا راه‌های جدیدی را برای درک آنچه که در آن گیر کرده‌اید، پیدا کنید.

در دنیای امروز محتوای آموزشی در فضای آنلاین نیز به وفور یافت می‌شود. با یک سرچ ساده احتمالاً اپلیکیشن‌های مناسب در حوزه‌ی ادتک و یا ویدئوهای آموزشی مورد نظر خود را پیدا خواهید کرد.

(11) مراقب خودتان باشید

مغز شما عضوی از بدن شماست – با مراقبت از خود، از آن مراقبت کنید. به طور منظم ورزش کنید، خوب بخورید، خوب بخوابید و از سلامت روان خود مراقبت کنید.

خواب: مطالعات، محرومیت از خواب را با کاهش عملکرد شناختی، از جمله کاهش دامنه‌ی توجه مرتبط می‌دانند. نیازهای خواب همه‌ی افراد متفاوت است، اما افراد معمولاً به بین هفت تا هشت ساعت و نیم خواب در شبانه روز نیاز دارند. به علاوه، خواب بیشتر می‌تواند شما را شادتر کند و به زندگی اجتماعی شما کمک کند.

غذا: سعی کنید میوه ها، سبزیجات، منابع گیاهی پروتئین، آجیل و روغن‌های غیراشباع مانند روغن زیتون را در رژیم غذایی خود بگنجانید که همگی با عملکرد شناختی بهتر مرتبط هستند. برای کسب اطلاعات بیشتر در این مورد، مقاله‌ی «9 غذای برتر برای مغز» را مطالعه کنید.

ورزش: ورزش اکسیژن را به بخشی از مغز که مسئول فکر است می‌رساند، رشد سلول‌های عصبی جدید را تشویق می‌کند و ارتباطات سلولی مغز را تقویت می‌کند. این امر باعث می‌شود مغز کارآمدتر باشد – به‌علاوه، مزایای دیگری مانند کاهش فشار خون، کاهش استرس روانی و کنترل وزن را به همراه دارد. مطالعه‌ی مقاله‌ی «نقش فعالیت بدنی در سلامت دانش آموزان» در این مورد مفید خواهد بود.

سلامت روان: سلامت روان مهم است زیرا به ما کمک می‌کند تا با استرس مقابله کنیم، روابطمان را با دیگران بهبود ببخشیم، به ما امکان می دهد معنادارتر زندگی کنیم و در کارمان سازنده‌تر باشیم. ورزش کردن، خوب غذا خوردن و خواب خوب هر کدام می‌توانند سلامت روان ما را تقویت کنند. اما راه‌های دیگری نیز برای تقویت قوای ذهنی وجود دارد، مانند برقراری ارتباط با دیگران، تمرین شکرگزاری، مراقبه و ایجاد معنا در زندگی. [منبع]

نتیجه‌گیری

ایجاد عادات خوب مطالعه می‌تواند دشوار باشد، اما شروع کردن با گام‌های کوچک و دست‌یافتنی می‌تواند شما را به داشتن عادات مطالعه‌ی ثابت و کارآمد نزدیک کند. عادت مطالعه‌ی عملی از قبیل خواندن، یادداشت‌برداری، برقراری گروه‌های مطالعه، مرور منظم مطالب و دیگر مواردی که در این مقاله ذکر شدند، همگی بسته به اینکه به خوبی به دانش‌آموزان خدمت می‌کنند یا نه، می‌توانند مؤثر یا بی‌اثر توصیف شوند.

هر دانش‌آموزی با توجه به ویژگی‌های شخصی خود، ممکن است با برخی از این عادات بهتر ارتباط برقرار کند. بنابراین ضمن مطالعه‌ی عادات خوب مطالعه و درس‌خواندن، دست به آزمایش برخی از آن‌ها بزنید و سپس مواردی را که بیشتر به کار شما می‌آیند، شناسایی کرده و به طور مداوم در پی بگیرید.

سوالات متداول