7 راهکار برای والدین نوجوانان بیش‌ فعال

والدگری و پرورش نوجوانان مبتلا به اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی (ADHD) آسان نیست. پدر و مادر می‌خواهند به نوجوانان خود کمک کنند تا در مسیر درست قرار بگیرند، اما چنین نوجوان‌هایی در برابر قوانین مقاومت می‌کنند و وقتی کار درست به آن‌ها یادآوری می‌شود، آزرده می‌شوند. چطور می‌توان از این مبارزه‌ی دائمی خلاص شد؟

حقیقت این است که نوجوانان بیش‌ فعال می‌توانند راهبردهایی بیاموزند که به آن‌ها کمک کند تمرکز کنند و خود را آرام نگه‌دارند. والدین نیز باید بهترین راه‌ها را برای حمایت از این نوجوانان بیابند تا با کمترین میزان درگیری، ارتباط بهتری شکل بگیرد. همه‌ی والدین دوست دارند نوجوانانشان شاد و موفق باشند. تربیت نوجوانان مبتلا به اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی به معنای فراهم کردن پایه، ابزار و استراتژی‌های مناسب برای کمک به موفقیت آن‌ها است. ما در این مقاله شما را با تعدادی از این راهکارها آشنا می‌کنیم.

7 راهکار موثر برای والدین نوجوانان بیش فعال

باور داشتن به توانایی‌های فرزندان و حمایت از تلاش‌های آن‌ها، در والدگری نوجوانانی که مبتلا به اختلال ADHD هستند، ضروری است. چنین نوجوانانی نیاز به پشتیبانی بیشتری دارند و ممکن است احساس ناامیدی کنند زیرا گاهی در برخی امور نمی‌توانند همگام با همسالان خود پیش بروند.

در ادامه‌ی این مقاله 7 راهکار موثر در برخورد با نوجوانان مبتلا به اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی ذکر شده است:

(1) نوجوان خود را به ورزش تشویق کنید

نوجوانان مبتلا به ADHD اغلب دارای انرژی اضافی هستند. ممکن است متوجه شوید که نوجوان شما بی‌قراری می‌کند یا نمی‌تواند یک جا بنشیند. در این موارد، تلاش‌های شما برای متمرکز کردن نوجوانتان بی‌ثمر خواهد بود. اکنون زمان آن است که یک نفس عمیق بکشید. به یاد داشته باشید، فرزندتان شما را نادیده نمی‌گیرد یا سعی نمی‌کند شما را عصبانی کند.

فعالیت بدنی برای ذهن و بدن مفید است، اما انگیزه دادن به نوجوانان برای انجام کارهایی که برای آن‌ها خوب است می‌تواند دشوار باشد. تمرین‌ها یا فعالیت‌های سرگرم‌کننده‌ای را پیدا کنید که نوجوان شما از انجام آن‌ها لذت می‌برد. ورزش مقداری از این انرژی اضافی را می‌سوزاند و به نوبه‌ی خود نوجوان شما را آرام می کند. ورزش همچنین عملکرد سالم مغز را تحریک می‌کند، خواب را تنظیم می‌کند و نوجوان شما را قادر می‌سازد تا بهتر تمرکز کند.

(2) ایجاد و اجرای قوانین

سال‌های نوجوانی زمانی است که فرزندان ما برای کسب استقلال بیشتر، تلاش می‌کنند. اما نوجوانان مبتلا به ADHD به ساختار بیشتری نیاز دارند زیرا در درک نحوه‌ی رفتار بدون قوانین ثابت، مشکل دارند. با نوجوان خود بحث نکنید. در عوض، با نوجوان خود در مورد انتظارات خود ارتباط برقرار کنید و قوانینی ایجاد کنید که همه با آن موافق باشند.

هنگامی که شما و نوجوانتان در مورد مجموعه‌ای از قوانین و انتظارات به توافق رسیدید، اجرای مداوم آن قوانین بسیار ضروری است. می‌توانید فهرستی از کارهایی که باید در خانه و مدرسه انجام شود، ایجاد کنید. با انجام این کار، نوجوان شما دقیقاً می‌داند که از او چه انتظاری می‌رود و در صورت بروز حواس‌پرتی، به فهرست مراجعه خواهد کرد.

برای انجام برخی از کارهای خاص، مدت زمان مشخصی تعیین کنید تا بر اهمیت تکمیل یک کار در زمان تعیین‌شده تأکید کنید. رفتار خوب را به طور مثبت تقویت کنید تا به نوجوان خود انگیزه دهید تا اجرای قوانین را ادامه دهد. (نوجوانان مبتلا به ADHD معمولاً ستایش را معنادارتر از نوجوانانی می‌دانند که چنین اختلالی ندارند.)

در مورد مسائلی که احتمالاً در آینده پیش می‌آیند فکر کنید و راه‌های مقابله با آن مسائل را همراه با نوجوان خود به بحث بگذارید. نوجوانان باید دنیای اطراف خود را کشف کنند و مستقل‌تر شوند. شما به عنوان والدین نوجوانان مبتلا به بیش فعالی، باید راهنمایی‌ها و استراتژی‌های بیشتری به آن‌ها ارائه دهید تا مطمئن شوید که این کار را با خیال راحت و با موفقیت انجام می‌دهند.

(3) عواقب مناسب تعیین کنید

هنگام تربیت یک نوجوان مبتلا به ADHD، دانستن تفاوت بین تنبیه و انضباط بسیار مهم است. اکنون که شما و نوجوانتان برای ایجاد ساختاری کارآمد با هم کار کرده‌اید، باید در مورد پیامدهای مناسب به توافق برسید. نوجوانان مبتلا به اختلال بیش‌فعالی و کم‌توجهی، به احتمال زیاد قوانین را زیر پا می‌گذارند، زیرا آن‌ها را فراموش کرده‌اند، حواسشان پرت شده است یا غرق کار دیگری شده‌اند. به این ترتیب، باید اطمینان حاصل کنید که عواقبی که ایجاد می‌کنید مناسب باشند.

به‌عنوان مثال:

• اگر نوجوان شما قبل از زمان تعیین شده به خانه نیامد، از بیرون رفتن در آخر هفته منع شود.
• اگر نوجوان شما وسایل خود را در خانه به‌هم ریخته رها کرد، این وسایل به مدت سه روز از او گرفته شود.
• اگر نوجوان شما کارهای خود را انجام نداد، تا زمانی که کارها را انجام نداده، هیچ بازی ویدیویی در کار نباشد.

وقتی عواقبی که تعیین می‌کنید، معقول نباشند، نوجوان شما ناامید و عصبانی می‌شود. پس حتماً به آن‌ها توضیح دهید که چرا آن‌ها را با عواقب کارشان روبرو می‌کنید. وضعیت را با آن‌ها در میان بگذارید و ببینید آیا آن‌ها به کمک یا حمایت بیشتری نیاز دارند یا خیر.

به عنوان مثال، اگر موضوع وقت‌شناسی باشد، نوجوان شما ممکن است تصمیم بگیرد که زنگ هشدار تنظیم کند. همچنین می‌توانید نوجوان خود را تشویق کنید تا در فعالیت‌هایی شرکت کند که اهمیت به‌موقع عمل کردن را آموزش می‌دهد.

(4) مشوق تعامل اجتماعی باشید

نوجوانان به طور معمول همواره مشغول هستند. یک نوجوان تقریباً تمام زمان خود را در مدرسه، در حال فعالیت ورزشی و یا در حال وقت‌گذرانی با دوستانش می‌گذارند. اما بیشتر نوجوانان مبتلا به اختلال بی‌توجهی-بیش‌فعالی، مانند همسالان خود اهل معاشرت نیستند.

نوجوانان مبتلا به ADHD احساس تنهایی و انزوا می‌کنند. این احساسات می‌تواند منجر به کاهش عزت‌نفس و ایجاد مشکل در ایجاد و حفظ روابط دوستانه شود. به عنوان والدین، می‌توانید فرصت‌هایی برای نوجوان خود فراهم کنید تا در فعالیت‌های اجتماعی ساختاریافته مانند ورزش یا باشگاه شرکت کند. این فعالیت‌ها می‌توانند به رفع نیاز به تعامل اجتماعی کمک کنند، در همین حال نوجوان شما می‌تواند روی یک فعالیت تمرکز کند.

(5) به پرورش نگرش مثبت بپردازید

باز نگه داشتن خطوط ارتباطی با نوجوانان راه کلیدی برای پرورش نگرش مثبت در آن‌ها است. نوجوانان بیش‌فعال به این ارتباط نیاز دارند زیرا زندگی برای آن‌ها در مقایسه با نوجوانان دیگر چالش برانگیزتر است. نوجوانان مبتلا به ADHD اغلب احساس می‌کنند که وقتی نمی‌توانند به تعهدات خود عمل کنند، دیگران را ناامید می‌کنند.

گفتن چیزهای مثبت به نوجوانان خود و قاب‌بندی سازنده‌ی بازخوردهایتان، عزت نفس آن‌ها را تقویت می کند. به عنوان مثال، به جای متهم کردن نوجوان خود به درس نخواندن وقتی نمره‌ی بدی می‌گیرد، بررسی کنید که چه عواملی در کسب این نمره‌ی بد نقش داشته است. با نوجوان خود در مورد اینکه چه کاری می‌توانید برای کمک انجام دهید صحبت کنید.

روی پیشرفت نوجوان خود تمرکز کنید و حتی موفقیت‌های کوچک را جشن بگیرید. به این ترتیب، وقتی نوجوان شما برای حل یک مشکل یا تصمیم‌گیری به کمک نیاز دارد، احتمال بیشتری دارد که به شما مراجعه کند. جملات تشویق‌کننده‌ای مانند «تو داری در انجام این کار بهتر می‌شوی» می‌تواند تاثیر مثبت بسیاری بر فرزند شما داشته باشد.

(6) دستورالعمل‌های روشن و مؤثر ارائه دهید

رویکردهای فرزندپروری‌ای که برای نوجوانان موثر است، همیشه برای یک نوجوان مبتلا به اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی جواب نمی‌دهد. به عنوان مثال، ممکن است به گفتن این جمله عادت داشته باشید: «لطفاً لباس بپوش، رختخوابت را مرتب کن و صبحانه‌ات را بخور». مشکل این است که یک نوجوان مبتلا به ADHD ممکن است جمله‌ی شما را اینگونه بشنود: «لطفاً لباس بپوش، … ، …». در واقع نوجوان شما به این فکر می‌کند که چه بپوشد یا سعی می‌کند کیف خود را ببندد، بنابراین نمی‌تواند بقیه‌ی درخواست شما را پردازش کند.

سعی کنید هر بار فقط یک دستور بدهید. همچنین ممکن است مفید باشد که برنامه‌ی صبحگاهی را در مراحل مختصر بنویسید. هنگامی که نوجوان شما حواسش پرت است یا در تشخیص اینکه چه کاری باید انجام دهد مشکل دارد، می‌تواند برای بازگشت به مسیر به فهرست مراجعه کند. وقتی نوجوانان دستورالعمل‌های روشن و مؤثری دریافت می‌کنند، می‌توانند کارها را راحت‌تر انجام دهند. در نتیجه، آنها نیز نسبت به خود احساس بهتری خواهند داشت.

(7) محیط مطالعه‌ سازگار با اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی ایجاد کنید

نوجوانان مبتلا به اختلال ADHD باید به طور فعال با آنچه می‌آموزند درگیر شوند. اگر به این فکر می‌کنید که چگونه به نوجوان خود کمک کنید تا به طور مؤثرتر مطالعه کند، آنقدرها هم که فکر می‌کنید دشوار نیست. یکی از بهترین راه‌ها برای ایجاد یک محیط مطالعه‌ی مناسب برای نوجوان خود، داشتن فضایی برای حرکت است.

وقتی نوجوان شما احساس بی‌قراری می‌کند، او را تشویق کنید که بلند شود و به اطراف حرکت کند. نوجوان شما می‌تواند یک استراحت پنج دقیقه‌ای برنامه‌ریزی کند که در آن می‌تواند در جا بدود یا حرکات پرشی انجام دهد. آن‌ها همچنین باید راه‌های خلاقانه‌ای برای یادگیری پیدا کنند. هرچه بیشتر با یک موضوع درگیر شوند، اطلاعات بیشتری را حفظ خواهند کرد.

آن‌ها می توانند آزمایش‌های علمی کوچک انجام دهند، مسائل ریاضی سرگرم کننده ایجاد کنند و به کاربردهای دنیای واقعی مفاهیمی که یاد می‌گیرند فکر کنند. هرچه رویکرد یادگیری تعاملی‌تر باشد، تمرکز چنین نوجوانانی بیشتر خواهد بود. [منبع]

با مطالعه‌ی مقاله‌ی «راهکارهایی برای افزایش کیفیت مطالعه در دانش آموزان بیش فعال»، می‌توانید شرایط مناسب‌تری برای درس خواندن فرزندتان فراهم کنید.

نتیجه‌گیری

والدین یک نوجوان مبتلا به اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی باید بدانند که مسئله‌ی برقراری ارتباط موثر با فرزندشان، چه اندازه در پرورش او مهم و کلیدی است. نوجوانان مبتلا به اختلال ADHD برای شکوفایی نیاز به حمایت و درک بیشتری دارند.

حضور موثر والدین در فعالیت‌های یک نوجوان بیش‌فعال اگر همراه با حفظ نگرش مثبت و تشویق مداوم باشد، بسیار مفید خواهد بود. همانطور که با نوجوان خود کار می‌کنید، پایه و اساس مناسبی را برای او خود ایجاد خواهید کرد تا به موفقیت بلندمدت دست یابد.

---

سوالات متداول

مهم‎ترین وظایف والدین یک نوجوان مبتلا به اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی (ADHD) چیست؟

درباره‌ی ADHD بیشتر بخوانید و بدانید. آنچه را که از قبل در مورد ADHD می‌دانستید دوباره بررسی کنید. بدانید که چگونه این اختلال بر نوجوان شما تأثیر می گذارد. با فرزندتان در مورد ADHD و اهداف پیش روی خود صحبت کنید. به نوجوان خود در ایجاد مهارت‌های اجتماعی کمک کنید. به روان‌درمانی و دارودرمانی مورد نظر پزشک نوجوان خود ادامه دهید. نگرش و رابطه‌ی خود را با فرزندتان مثبت نگه دارید.

علائم اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی (ADHD) در نوجوانان چیست؟

مشکل در تمرکز روی تکالیف مدرسه یا کارهای دیگر. اشتباهات مکرر در حین انجام کار. مشکل در اتمام کارها، به خصوص تکالیف مدرسه یا کارهای خانه. مشکل با سازماندهی کار و مدیریت زمان.

آیا اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی (ADHD) در سنین نوجوانی بدتر می‌شود؟

در طول سال‌های نوجوانی، به ویژه زمانی که تغییرات هورمونی دوران نوجوانی ادامه دارد و نیازهای مدرسه و فعالیت‌های فوق برنامه در حال افزایش است، ممکن است علائم ADHD افزایش یابد.