چگونه یک معلم تسهیلگر باشیم؟ | معلم‌های تسهیلگر از چه روش‌هایی استفاده می‌کنند؟
تسهیلگرهای یادگیری، معلم‌هایی هستند که به دانشآموزان کمک می‌کنند آموخته‌های خود را بفهمند و به خاطر بسپارند. آنها این کار را با هدایت دانشآموزان در فرآیند یادگیری، فراهم کردن فرصت‌هایی برای بحث دانش‌آموزی و تشویق انواع فعالیت‌ها انجام می‌دهند.
از آنجایی که تسهیلگران یادگیری رویکردهای متفاوتی را برای آموزش در پیش می‌گیرند، مهم است که معلم‌ها با راهکارهای مختلفی آشنا باشند که می‌توانند با به کار گیری آنها در کلاس‌های درس خود، تآثیرگذار باشند. در این مقاله راهبردهایی ارائه شده است که به معلم‌ها کمک می‌کنند تا تسهیلگرهای مؤثر یادگیری باشند.
تسهیلگر یادگیری کیست؟
تسهیلگر یادگیری اصطلاحی است که در محیط‌های آموزشی برای توصیف فردی استفاده می‌شود که به یادگیری دانشآموزان کمک میکند. این فرد میتواند معلم، مربی، مشاور یا هر نوع سیستم پشتیبانی دیگری باشد.
یک تسهیلگر یادگیری مسئول آن است که با ارائهی تشویق و راهنمایی، به دانشآموزان کمک کند از تمام تواناییهای پیدا و پنهان خود بهره ببرند. چنین مربیانی برای ایجاد محیطی تلاش می‌کنند که برای یادگیری مناسب است و به دانشآموزان کمک می‌کنند تا مهارت‌های مورد نیاز برای موفقیت را در خود توسعه دهند.
یک تسهیلگر یادگیری اغلب با دانشآموزان به‌صورت تک به تک یا در گروه‌های کوچک کار میکند و نقش او میتواند بسته به نیازهای هر دانشآموز، تغییر کند. نقش یک تسهیلگر یادگیری این است که دانشآموزان را در درک مطالب راهنمایی کند، به آنها فرصت دهد تا آنچه را که می‌آموزند تمرین کنند و آنها را تشویق به پرسیدن سؤال کند.
برای انجام این کار، معلم باید بتواند مطلب را به نحوی تدریس کند که برای دانشآموزان قابل درک باشد. او همچنین باید بتواند محیطی ایجاد کند که در آن دانشآموزان به راحتی سوال کنند و از کشف و بیان ایده‌های جدید واهمه نداشته باشند.
نقش معلم در تسهیل یادگیری چیست؟
نقش معلم در تسهیل یادگیری طی سالیان متمادی تکامل یافته است. در گذشته معلم کسی بود که دانش را به دانشآموزان منتقل می‌کرد. با این حال، تحقیقات نشان داده است که دانشآموزان زمانی بهتر یاد می‌گیرند که به طور فعال درگیر فرآیند یادگیری باشند. این بدان معناست که معلمان باید به جای دیکته کردن اطلاعات، تسهیلگر یادگیری دانش‌آموزانشان باشند.
یکی از عوامل مهمی که در طول سال‌های گذشته به این تغییر سرعت داده است، استفاده از فناوری در آموزش است. با رایانه و سایر دستگاه‌های فناورانه، دانشآموزان اکنون می‌توانند بدون نیاز به معلمی که آنها را راهنمایی کند، خودشان یاد بگیرند. علاوه بر این، با دورههای آنلاین و سایر اشکال آموزش از راه دور، دانشآموزان می‌توانند از هر کجای دنیا به یادگیری بپردازند.
یک معلم زمانی تسهیلگر یادگیری می‌شود که متوجه شود نقش او، کمک به دانشآموزان برای تبدیل شدن به یادگیرنده‌ی مستقل است. این بدان معنی است که معلم پشتیبانی و ساختار لازم برای موفقیت دانشآموزان را فراهم میکند، اما به دانشآموزان اجازه میدهد تا مالکیت یادگیری خود را به دست گیرند.
به منظور تسهیل یادگیری، معلم باید بتواند محیطی در کلاس ایجاد کند که دانشآموزان در آن احساس امنیت کنند تا جسارت داشته باشند، اشتباه کنند و از اشتباهاتشان درس بگیرند. معلم قوانین و رویه‌ها را برای کلاس تعیین میکند، برنامه‌ی درسی محرک و جالبی ارائه میدهد و رفتارهای مناسب را مدل‌سازی میکند. سپس دانشآموزان با شرکت در بحث‌ها، کار روی پروژه‌ها و بررسی ایده‌های جدید، یاد می‌گیرند. نقش معلم نظارت بر پیشرفت آنها، ارائهی بازخورد و تشویق است. به این ترتیب دانشآموزان به یادگیرندگان مادام‌العمر تبدیل می‌شوند.
به طور خلاصه، معلمی که تسهیلگر یادگیری می‌شود، معلمی است که دیگر جلوی کلاس نمی‌ایستد، سخنرانی نمی‌کند و سپس از کلاس خارج نمی‌شود. در عوض، معلم به یک راهنما تبدیل می‌شود و دانشآموزان را تشویق میکند تا نقش فعالی در آموزش خود داشته باشند. این رویکرد امکان تجربه‌ی یادگیری شخصی‌تر را فراهم میکند که بهتر میتواند نیازهای هر دانشآموز را برآورده کند.
دستورالعمل‌هایی برای تسهیل یادگیری
معلم‌ها معمولاً وقتی متوجه می‌شوند که دادن اطلاعات به دانشآموزان و حل اشکالات برای آنها، باعث رشد فکری دانشآموزان نمی‌شود، تسهیلگر یادگیری می‌شوند. از این طریق، معلم با دانشآموز در فرآیند کسب دانش، شریک می‌شود.
برای اینکه معلم بتواند تسهیلگر یادگیری باشد، دستورالعمل‌هایی وجود دارند که باید رعایت شوند. در ادامه به برخی از آنها اشاره شده است:
قدم اول – شناخت دانشآموزان و نحوه‌ی یادگیری آنها مهم است. هر دانش‌آموزی متفاوت است و در هنگام یادگیری نیازهای متفاوتی خواهد داشت.
قدم دوم – ایجاد یک محیط یادگیری مثبت و حمایتی بسیار مهم است تا دانشآموزان در پرسیدن سوال و جسارت به خرج دادن، احساس راحتی کنند.
قدم سوم – ایجاد یک محیط کلاس درس که کاوش را تشویق میکند، مهم است. این کار را می‌توان با ارائهی مواد متنوعی برای کاوش دانشآموزان و دادن زمان به آنها برای بررسی موضوعات انجام داد.
قدم چهارم – معلم باید منعطف و سازگار باشد و بخواهد سبک تدریس خود را در صورت لزوم تغییر دهد تا به بهترین شکل نیازهای دانشآموزان خود را برآورده کند.
قدم پنجم – معلم تسهیلگر باید صبور باشد و بازخورد مفید و سازنده ارائه دهد.
روش‌های عملی برای تسهیل یادگیری در کلاس درس
برای تسهیل یادگیری در کلاس، معلم باید نقش و رویکرد جدیدی در امر تدریس داشته باشد. در ادامه چند روش عملی ذکر شده است که معلم‌ها می‌توانند با بهره‌گیری از آنها یادگیری را در کلاس درس تسهیل کنند:
یک محیط مثبت ایجاد کنید
یکی از مهم‌ترین کارهایی که معلم‌ها می توانند انجام دهند این است که محیطی مثبت برای دانشآموزان خود ایجاد کنند. این به معنای ایجاد فضایی است که دانشآموزان برای پرسیدن سؤالات، اشتباه کردن و درس گرفتن از اشتباهات خود احساس راحتی و امنیت کنند.
اگر علاقمند هستید درباره‌ی نقش معلم‌ها در ایجاد یک محیط کلاسی مثبت و شاد بیشتر بدانید، مطالعه‌ی مقالات: «راهکارهایی برای شاد کردن فضای کلاس»، «انواع دانش آموزان و نحوه برقراری ارتباط موثر با آنها» و «چرا معلم ها باید شنوندگان خوبی باشند؟»، مفید خواهند بود.
پشتیبانی و راهنمایی کنید
معلم میتواند با حمایت و راهنمایی دانشآموزان، تسهیلگر یادگیری باشد. راهنمایی میتواند به دانشآموزان در انجام تکالیف، مطالعه برای آزمون یا فقط یادگیری عمومی کمک کند. هدف یک تسهیلگر کمک به موفقیت همه‌ی دانشآموزان در تحصیل است.
مشارکت را تشویق کنید
این به معنای تشویق همه‌ی دانشآموزان برای بیان نظرات خود و شرکت در بحثهای کلاسی است. همچنین به معنای ایجاد فرصت‌هایی برای دانشآموزان است تا مهارت‌های خود را نشان دهند.
ارتباط مثبتی با دانشآموزان داشته باشید
این رابطه باید بر اساس احترام و درک متقابل و همچنین گشودگی نسبت به ایده‌ها و دیدگاه‌های جدید باشد. به منظور تسهیل یادگیری، معلم باید مایل باشد که با دقت گوش دهد، سؤالات باز بپرسد و بازخوردی ارائه دهد که هم سازنده و هم حمایت‌کننده باشد.
با انجام این کار، معلم تضمین میکند که دانشآموزان فرصتی برای کشف اطلاعات و مفاهیم جدید در یک محیط امن و راحت دارند.
انتظارات خود را واضح بیان کنید
معلم باید انتظارات روشنی از دانشآموزان خود داشته باشد. به این ترتیب دانشآموزان می‌دانند که برای موفقیت باید چه کاری انجام دهند. استفاده از این روش همچنین به معنای تعیین پاداش و تنبیه روشن برای دانشآموزان است.
تفکر انتقادی را تشویق کنید
این به معنای تشویق دانشآموزان برای زیر سوال بردن همه‌ی چیزهایی است که در کلاس یاد می‌گیرند. همچنین به معنای تشویق آنها برای پرسیدن سؤالاتی است که فراتر از برنامه‌ی درسی است.
اگر علاقمند هستید تا با دلایل اهمیت تفکر انتقادی در دانشآموزان آشنا شوید، مطالعه‌ی مقاله‌ی «چرا دانش آموزان به مهارت تفکر انتقادی نیاز دارند؟» مفید خواهد بود.
بازخورد ارائه دهید
یکی از مهم‌ترین کارهایی که معلم میتواند انجام دهد، ارائهی بازخورد است. این به معنای ارائهی بازخورد در هر دو جنبه‌ی تحصیلی و غیردرسی دانشآموز است. بازخورد بخش مهمی از نقش معلم در کمک به دانشآموزان است تا بفهمند چه زمانی به خوبی عمل می‌کنند و چه زمانی نیاز به بهبود دارند.
از فناوری استفاده کنید
معلم‌ها می‌توانند از ابزارهای فناورانه مانند ارائهی پاورپوینت، ویدئو، منابع دیجیتال یا اپلیکیشن‌ها و سامانه‌های فناوری آموزشی مانند اپلیکیشن هم‌درس، برای بهبود آموزش استفاده کنند. معلم‌ها چنین می‌توانند از ابزارهای فناوری برای ایجاد پروژه‌ها یا درس‌های تعاملی استفاده کنند. علاوه بر این می‌توان با استفاده از سامانه‌های مدیریت آموزش، مانند سامانه تراز، کار دانشآموزان را بهتر ارزیابی کرد.
از فعالیت‌های گروهی استفاده کنید
معلم تسهیلگر باید به دانشآموزان کمک کند تا با کار گروهی یک پروژه را تکمیل کنند. نکته‌ی کلیدی این است که مطمئن شوید که گروه سازماندهی شده است و همه هماهنگ هستند. گروه نیز باید اهداف مشخصی داشته باشد و توسط معلم هدایت شود.
اگر معلم و علاقمند به اجرای فعالیت‌های گروهی در کلاس درس خود هستید، مطالعه‌ی مقاله‌ی «راهنمای گام به گام آموزش کار گروهی به دانش آموزان» را به شما پیشنهاد می‌کنیم.
از بازی‌های تعاملی استفاده کنید
استفاده از بازی‌هایی مدنظر است که به گونه‌ای طراحی شده‌اند که دانشآموزان را درگیر و علاقهمند به درس کنند. به این ترتیب دانشآموزان درگیر می‌شوند و می‌توانند با سرعت بیشتری یاد بگیرند.
از تکنیک‌های حل مسئله استفاده کنید
معلم‌ها با فراهم کردن فرصت‌هایی برای حل مسائل، به دانشآموزان کمک می‌کنند تا نحوه‌ی بهره‌گیری از تفکر انتقادی و حل مسئله را برای یادگیری اطلاعات جدید بیاموزند. علاوه بر این، فعالیت‌های مربوط به حل مسئله می‌توانند راهی سرگرم‌کننده برای دانشآموزان در یادگیری باشند.
از تکنیک‌های تنظیم سرعت آموزش استفاده کنید
با تنظیم سرعت آموزش، معلمان می‌توانند به دانشآموزان کمک کنند تا مطالب جدید را سریع‌تر و مؤثرتر جذب کنند. عوامل متعددی در سرعت یادگیری فرد نقش دارند، از جمله میزان اطلاعات ارائه شده، نحوه‌ی سازماندهی مطالب و دفعات بازبینی و مرور اطلاعات.
معلم‌ها باید سبک یادگیری هر دانشآموز را در نظر بگیرند. برخی از دانشآموزان ممکن است ترجیح دهند در کوتاه‌مدت یاد بگیرند، در حالی که برخی دیگر ممکن است به زمان بیشتری برای کشف جزئیات نیاز داشته باشند.به طور کلی، سرعت مناسب به دانشآموزان اجازه میدهد تا به اهداف خود برسند و در عین حال از ناامیدی اجتناب می‌شود.
به دانشآموزان خود اعتماد کنید
به عنوان یک معلم، برای تسهیل یادگیری در کلاس، مهم است که به دانشآموزان خود اعتماد کنید. این اعتماد را می‌توان با صادق بودن با آنها و تعیین انتظارات روشن برای کلاس به عنوان یک کل و هم برای هر دانشآموز، نشان داد.
برای ایجاد اعتماد، باید عادل باشید. هنگام حل و فصل مسائل بین دانشآموزان جانبدارانه رفتار نکنید. اگر دانش‌آموزی اشتباه میکند، به او بفهمانید چطور از آن اشتباه درس بگیرد. با انجام این کار، اطمینان حاصل می‌کنید که همه‌ی دانشآموزان می‌توانند از تجربه‌ی کلاس بهره‌مند شوند.
منابع مفید معرفی کنید
معلم‌ها می توانند با ارائهی منابع معنادار و مفید، یادگیری را تسهیل کنند. زیرا وقتی منابع متنوعی وجود دارد، دانشآموزان می‌توانند از مطالبی که متناسب با نیازهایشان است، بهره ببرند.
انعطاف‌پذیر باشید
اگر انعطاف‌پذیر باشید، در صورت لزوم روش‌های تدریس خود را تغییر خواهید داد تا دانشآموزان را به بهترین شکل درگیر کرده و به یادگیری آنها کمک کنید. اگر معلمی انعطاف‌پذیر نباشد، ممکن است از دانشآموزان خود ناامید شده و علاقه‌ی خود را برای کمک به یادگیری آنها از دست بدهد.
دانشآموزان را تشویق کنید که با جسارت، چیزهای جدید را امتحان کنند
تشویق دانشآموزان به امتحان کردن چیزهای جدید برای یادگیری مهم است. وقتی دانشآموزان راحت ریسک می‌کنند، احتمال بیشتری دارد که علایق خود را کشف کنند و راه‌های جدیدی برای یادگیری پیدا کنند.
علاوه بر این، ریسک کردن میتواند به دانشآموزان کمک کند تا تواناییهای خلاقانه‌ی خود را توسعه دهند. با اجازه دادن به دانشآموزان برای ریسک کردن، معلم‌ها می‌توانند به آنها کمک کنند تا در فرآیند یادگیری خود مشارکت بیشتری داشته باشند و محتوایی را که مطالعه می‌کنند، بهتر درک کنند.
دانشآموزان خود را بشناسید
معلم باید زمانی را برای شناخت دانشآموزان خود اختصاص دهد تا نیازها و علایق آنها را درک کند. این را می‌توان با پرسیدن سوال و گرفتن بازخورد از خود دانشآموزان انجام داد. همچنین مهم است که در هنگام آموزش به خاطر داشته باشید که دانشآموزان چه چیزهایی را دوست دارند و چه چیزهایی را دوست ندارند.
تقویت مثبت ایجاد کنید
تقویت مثبت به معلم‌ها کمک میکند تا با تقویت رفتار خوب، تسهیلگر یادگیری باشند. این را می توان از طریق تحسین شفاهی، پاداش‌های ملموس یا هر دو انجام داد. معلم‌ها باید از انواع تکنیک‌های تقویتی استفاده کنند تا اطمینان حاصل شود که همه‌ی دانشآموزان برای یادگیری انگیزه دارند.
مزایای تسهیل یادگیری در کلاس درس چیست؟
دانشآموزان برای یادگیری به معلم‌های کارآمد نیاز دارند. معلم میتواند با ایجاد محیط کلاسی که در آن همه‌ی دانشآموزان احساس خوبی دارند و زمینه‌ی کسب موفقیت فراهم است، یادگیری را تسهیل کند. برای اینکه این اتفاق بیفتد، معلم باید ابتدا دانشآموزان خود را درک کند. این شامل شناخت علایق، نقاط قوت و ضعف آنها است. با شناخت هر دانشآموز به عنوان یک فرد، معلم میتواند به آنها در رسیدن به موفقیت در کلاس کمک کند.
یک معلم تسهیلگر، علاوه بر درک دانشآموزان خود، از روش‌های آموزشی مختلفی استفاده میکند که متناسب با موضوع و تواناییهای هر دانشآموز باشد.
چنین معلمی همچنین قوانین و رویه‌هایی را در ابتدای سال تحصیلی وضع میکند و آنها را به طور مداوم اجرا میکند. در ادامه چند مزیت برای تسهیل یادگیری در کلاس درس آمده است:
- به دانشآموزان اجازه میدهد تا در یک محیط راحت و امن آموزش ببینند.
- به دانشآموزان اجازه میدهد تا با سرعت مناسب خودشان یاد بگیرند.
- به دانشآموزان اجازه میدهد تا در یک محیط گروهی آموزش ببینند.
- به دانشآموزان اجازه میدهد تا به طور موثرتری یاد بگیرند.
- به دانشآموزان اجازه میدهد تا از اشتباهات خود درس بگیرند.
- به دانشآموزان اجازه میدهد از اشتباهات دیگران بیاموزند.
- به دانشآموزان اجازه میدهد تا از متخصصان بیاموزند.
- به دانشآموزان اجازه میدهد تا از منابع مختلف برای یادگیری استفاده کنند.
- به دانشآموزان اجازه میدهد تا با دیدگاه‌های مختلف درباره‌ی یک موضوع آشنا شوند.
- به دانشآموزان اجازه میدهد تا از رسانه‌های مختلف برای یادگیری بهره ببرند. [منبع]
نتیجه‌گیری
شاید سوال شما این باشد که تفاوت اصلی بین یک معلم سنتی و یک تسهیلگر یادگیری چیست؟ می‌توان گفت معلم‌های سنتی از تخصص موضوعی خود برای طراحی برنامه‌های درسی، ارائهی سخنرانی و مواد آموزشی استفاده می‌کنند. چنین معلم‌هایی مواد آموزشی را ایجاد و اجرا می‌کنند، در حالی که تسهیلگران از دانشآموزان در طول این فرآیند حمایت می‌کنند و تلاش خود را به کار می‌گیرند که دانشآموزان از نهایت قابلیتهای خود برای یادگیری استفاده کنند.
یک معلم تسهیلگر با ایجاد یک محیط یادگیری مثبت و حمایتی، ارائه منابع و مواد آموزشی مناسب به دانشآموزان و انعطاف‌پذیری و سازگاری، از دانشآموزان در فرآیند یادگیری موثر، حمایت میکند. با انجام این کارها، معلم‌ها می‌توانند به دانشآموزان کمک کنند تا به یادگیرندگانی مادام‌العمر تبدیل شوند که قادر به تفکر انتقادی و حل مسئله هستند.
سوالات متداول
به عنوان یک تسهیلگر، وظیفهی معلم حمایت از هر دانشآموز برای داشتن بهترین تفکر و انجام بهترین تمرین است. معلم بهعنوان یک تسهیلگر، مشارکت کامل دانشآموزان را تشویق میکند، درک متقابل را ارتقا میدهد و مسئولیت مشترک را در بین دانشآموزان پرورش میدهد.
یک معلم تسهیلگر باید بتواند به طور فعال به دانشآموزان خود گوش فرادهد و بفهمد که آنها چه میخواهند بگویند. تسهیلگر یادگیری نیازهای یادگیری را ارزیابی میکند و رویکردها را برای برآورده کردن نتایج یادگیری مطلوب و نیازهای یادگیرنده تطبیق میدهد. او مسئول انتقال دانش و مهارت از طریق ارائهی محتوای آموزشی، تسهیل بحثهای گروهی و پاسخ به سوالات است.
معلم تسهیلگر، فضایی آموزشی فراهم میکند که در آن دانشآموزان این فرصت را دارند که نهایت قابلیتهای خود را برای رشد فکری، عاطفی، جسمی و روانی به ظهور برسانند. چنین معلمی نیازها و تواناییهای دانشآموزان را ارزیابی میکند و روشها و تکنیکهایی را برای ارائهی آموزش به بهترین شکل، تعیین میکند. چرا معلم باید تسهیل گر یادگیری دانشآموزانش باشد؟
چگونه یک معلم میتواند تسهیلگر یادگیری باشد؟
نقش معلم به عنوان تسهیلگر یادگیری چیست؟
سلام.تشکر از مطالب مفید و جامع. اگر بخواهیم مخالف معلم تسهیلگر را بگیم یا معادل آن در انگلیسی چیه؟آموزشگر درسته؟
trainer or instructor
سلام دوست عزیز، در مقابل اصطلاح معلم تسهیلگر “facilitator teacher”، می‌توان از اصطلاحاتی مانند “directive teacher” یا “authoritarian teacher” استفاده کرد.