معرفی انواع روش های تدریس [رویکردها، تعاریف و فعالیت‌ها]

کار با دانش‌آموزان با هدف آموزش و یاددهی، فعالیتی استرس‌زا است و حفظ تمرکز، مدیریت رفتار و تشویق کردن آن‌ها به مشارکت فعال در روند آموزش امری دشوار است. بنابراین باید الگوهای فکری لازم برای غلبه بر این چالش‌ها را فراگرفت.

یکی از مسائلی که ممکن است به معلمان، که مخاطب اصلی این نوشتارند، برای مقابله با برخی از این چالش‌ها کمک کند، یادگیری روش‌های تدریس مختلف است. نیازی نیست یک روش را انتخاب کنید و به آن پایبند باشید، اما متوجه خواهید شد که روش‌ها و سبک‌های خاصی برای محیط‌های یادگیری متفاوت وجود دارند که می‌توانید آن‌ها را به کار بگیرید.

انتخاب روش تدریس بستگی به این دارد که چه راهبردهایی برای شما مناسب است و این به فلسفه‌ی آموزشی، جمعیت‌شناسی کلاس، حوزه(های) موضوعی و اهداف مرکز آموزشی‌ای بستگی دارد که در آن فعالیت می‌کنید.

نظریه‌های تدریس را می‌توان بر اساس دو پارامتر عمده به چهار دسته تقسیم کرد: رویکرد معلم محور در مقابل رویکرد دانش‌ آموز محور، و تدریس با استفاده از فناوری بالا در مقابل تدریس با استفاده از  فناوری پایین.

این مقاله به بررسی این چهار دسته، رویکردهای آموزشی، اهمیت روش تدریس و انواع آن و فعالیت‌هایی که دانش‌آموز و معلم در این فرایند انجام می‌دهند، می‌پردازد.

تدریس با رویکرد معلم محور

در تدریس با رویکرد معلم‌محور، به‌عنوان افراطی‌ترین تفسیر روش تدریس، معلم‌ها شخصیت اصلی در یک مدل آموزشی هستند. دانش‌آموزان به‌عنوان «رگ‌های خالی» پیوند بیرونی در نظر گرفته می‌شوند که با هدف نهایی کسب نتایج مثبت در آزمون‌ها و ارزیابی‌ها، به طور منفعلانه دانش را از طریق سخنرانی‌ها و ارائه‌ی مستقیم از معلم‌های خود دریافت می‌کنند.

در این سبک، تدریس و ارزشیابی به عنوان دو نهاد مجزا در نظر گرفته می‌شوند. یادگیری دانش‌آموز از طریق آزمون‌ها و ارزیابی‌هایی با نمره‌دهی عینی، سنجیده می‌شود.

تدریس با رویکرد دانش‌‌آموز محور

در حالی که معلم‌ها همچنان در یک الگوی تدریس دانش‌آموز محور، شخصیت اصلی محسوب می‌شوند، اما معلم‌ها و دانش آموزان به اندازه‌ی هم نقش فعالی در فرآیند یادگیری دارند.

نقش اصلی معلم، مربیگری و تسهیل یادگیری دانش‌آموز برای درک کلی مطالب، اندازه‌گیری میزان یادگیری دانش‌آموز به دو شکل رسمی و غیررسمی ارزیابی مانند امتحان، تحویل گرفتن پروژه‌های گروهی و مشارکت در کلاس است. در کلاس درس دانش‌آموز محور، تدریس و ارزشیابی با هم مرتبط هستند، زیرا میزان یادگیری دانش‌آموزان به طور مداوم در طول آموزش معلم مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.

بیشتر بخوانید: روش های تدریس خلاق [مزایا، موانع و راهبردها] روش تدریس آنلاین [ابزار، راهبردها و اشتباهات رایج] روش تدریس مجازی [مزایا+معایت+راهبردها] روش تدریس TPR تی پی آر روش تدریس نوین

تدریس با استفاده از فناوری پیشرفته

پیشرفت فناوری در چند دهه‌ی اخیر، بخش آموزش را به حرکت درآورده است. همانطور که از نام آن پیداست، در رویکرد تدریس با استفاده از فناوری پیشرفته، از فناوری‌های مختلفی برای کمک به دانش‌آموزان برای یادگیری مطالب درسی در کلاس استفاده می‌شود. بسیاری از مربیان در کلاس درس از رایانه و تبلت بهره می‌برند و برخی دیگر ممکن است از اینترنت برای تعیین تکالیف استفاده کنند. اینترنت همچنین در محیط کلاس درس مفید است زیرا منابع نامحدودی برای علم‌آموزی فراهم می‌کند. معلمان همچنین ممکن است از اینترنت استفاده کنند تا دانش آموزان خود را با افرادی از سراسر جهان مرتبط سازند.

تدریس با استفاده از فناوری پایین

در حالی که فناوری بدون شک آموزش را تغییر داده است، بسیاری از مربیان ترجیح می‌دهند از رویکرد سنتی‌تر و با فناوری پایین برای آموزش استفاده کنند. برخی از سبک‌های یادگیری مستلزم حضور فیزیکی و تعامل بین مربی و دانش‌آموز است. علاوه بر این، برخی تحقیقات نشان داده‌اند که کلاس‌های درس با فناوری پایین ممکن است جهاتی از یادگیری را تقویت کنند. به عنوان مثال، دانش‌آموزانی که از معلم خود یادداشت‌های دست‌نویس می‌گیرند نسبت به دانش‌آموزانی که یادداشت‌های تایپ‌شده دریافت می‌کنند، عملکرد بهتری دارند.

یکی دیگر از نقاط ضعف فناوری در کلاس درس ممکن است این باشد که دانش‌آموزانی که در سنین پایین‌تر در معرض بررسی املا و ویژگی‌های تصحیح خودکار قرار می‌گیرند، ممکن است در مهارت‌های املایی و نوشتاری ضعیف‌تر باشند. در نهایت، تطبیق تجربه‌ی یادگیری برای انواع مختلف فراگیران بسیار مهم است و گاهی اوقات دانش‌آموزان با رویکرد یادگیری با فناوری پایین بهتر کار می‌کنند.

اهمیت انتخاب بهترین روش‌ تدریس

معلم‌ها و کادر مدیریت مدرسه باید تشخیص دهند که کدام روش تدریس برای دستیابی به اهدافی که مدنظر آن‌ها است، اثربخشی بهتری دارد. برای یک انتخاب درست، یک مربی باید هدف یادگیری، نیازهای دانش‌آموز و محیط یادگیری را در نظر بگیرد.

به مثال زیر توجه کنید:

هدف یادگیری: یک معادله‌ی پیچیده‌ی ریاضی را حل کنید.

محیط آموزشی: یک دوره‌ی ریاضی سطح بالای حضوری با 20 دانش‌آموز.

روش تدریس: آموزش هدایت شده. یعنی اول، معلم یادگیری را با مدل‌سازی تسهیل می‌کند و دانش‌آموزان برای پرسیدن سوال و دریافت توضیحات وقت می‌گذارند. در مرحله‌ی بعد، دانش‌آموزان استفاده از این مهارت‌ها را با هم و سپس به طور مستقل تمرین می‌کنند. درنهایت معلم می‌تواند از ارزشیابی تکوینی برای بررسی میزان درک مطلب از سوی دانش‌آموزان استفاده کند.

ارزشيابى تکويني دانش‌آموزان زمانى انجام می‌شود که فعاليت‌هاى آموزشى هنوز در جریان است و در واقع فهم دانش‌آموزان در حال تکوین است. اين نوع ارزشيابى که به طور مستمر در پايان هر بخش از مطالب تدريس شده و در طول سال تحصيلى انجام مى‌گيرد، ارزشيابى تکويني يا ارزشيابى مرحله‌اي ناميده مى‌شود.

در کنار ارزشیابی تکوینی، ارزشیابی تشخیصی (پیش از شروع مبحث جدید) و ارزشیابی پایانی (امتحانات پایان ترم) از دیگر روش‌های معمول ارزیابی هستند که با توجه به موضوع درس و شرایط آموزش می‌توان از آن‌ها استفاده کرد.

اگر در مثال ذکر شده، معلم روش تدریس متفاوتی مانند سخنرانی سنتی را انتخاب می‌کرد، دانش‌آموزان باید محتوای سخنرانی را پردازش می‌کردند و همزمان اجرای عملی اصول درس را در ذهن مرور می‌کردند، اما انجام این کار بسیار دشوار است و در تدریس ریاضی منجر به موفقیت کمتری می‌شود.

انتخاب روش تدریس مناسب، آموزش را احیا می‌کند و در عین حال دانش‌آموزان را تشویق می‌کند تا فعالانه با محتوا درگیر شوند و دانش و مهارت‌های خود را توسعه دهند.

تعریف انواع روش‌های تدریس معلم و دانش‌آموز محور

نمودار زیر تعدادی از روش‌های آموزشی را برای انتخاب ارائه می‌دهد. روش‌های تدریس در رویکردشان با یکدیگر تفاوت دارند؛ برخی بیشتر دانش‌آموز محور هستند در حالی که برخی دیگر بیشتر معلم محور به حساب می‌آیند. روش‌هایی را انتخاب کنید که به بهترین نحو دانش‌آموزان شما را برای دستیابی به نتایجی که برای یادگیری تعیین کرده‌اید، راهنمایی کند و به یاد داشته باشید که رویکرد تدریس، روش‌های تدریس و فعالیت‌های شما همه در کنار یکدیگر ثمربخش هستند. [منبع]

رویکرد تدریس	روش تدریس	تعریف/آنچه معلم و دانش‌آموزان انجام می‌دهند	فعالیت‌ها
معلم محور	سخنرانی (ارائه‌ی مستقیم درس)	مربی مطالب و پاسخ به سوالاتی که برای  دانش‌آموزان پیش می‌آید را مستقیماً ارائه می‌دهد. دانش‌آموزان مطالب را دریافت می‌کنند، می‌پذیرند و مورد ارزیابی قرار می‌گیرند.	نمایش، مدل‌سازی، سوالات (همگرا)، ارائه، نمایش اسلاید، یادداشت‌برداری
	سخنرانی تعاملی	یک سخنرانی که در هر 12 الی 20 دقیقه‌ی آن، یک وقفه‌ی 2 الی 15 دقیقه‌ای برای فعالیت‌های دانش‌آموزی در نظر گرفته می‌شود.	آیتم‌های چندگزینه‌ای، حل مسئله، مقایسه و کامل کردن متن‌های درسی، خلاصه کردن یک مطالعه موردی کوچک، بررسی مقایسه‌ای مطالب درسی، پاسخ به سوالات چند گزینه‌ای، تصحیح خطا، مقایسه و بازنویسی ایده‌ها، پاسخ به سوالات برای تثبیت درک مطلب
	بحث هدایت شده	بحث کلاسی که به دنبال مجموعه‌ای از سؤالات از پیش تعیین‌شده صورت می‌گیرد تا دانش‌آموزان را به درک یا نتیجه‌گیری معینی سوق دهد یا به آن‌ها کمک کند تا در یادگیری یک مبحث حاص درسی به موفقیت برسند.	سوالات مستقیم، خاص یا باز که به نتایج یادگیری مرتبط هستند و شامل فرآیندهای شناختی متنوعی می‌شوند.
	آموزش مستقیم	باز هم سخنرانی و ارائه‌ی مستقیم درس توسط معلم است، اما شامل زمانی برای تمرین هدایت شده و مستقل نیز می‌شود.	خلق نقشه‌های ذهنی/مفهومی، نوشته‌های آزاد، خلاصه‌نویسی‌های یک جمله‌ای، خلق مقالاتی که در یک دقیقه‌ قابل ارائه باشد
	آموزش هدایت شده	آموزش مستقیم و ساختاری که شامل مدلسازی گسترده‌ی مربی و زمان تمرین دانش آموز است.	نمایش و توضیح مثال‌ها، مدل‌سازی استراتژی‌ها، نشان دادن وظایف، طبقه‌بندی مفاهیم، تعریف واژگان، آموزش مراحل به صورت پلکانی
	آموزش بهنگام	آموزش متناسب با نیازهای دانش‌آموزان طراحی می‌شود. مربی فعالیت‌های کلاس و ارائه‌ی درس را به نحوی برنامه‌ریزی می‌کند که اشتباهات دانش‌آموزان در آزمون‌های پیشین، بررسی شده و اشکالات رفع شوند.	فعالیت‌هایی برای تقویت قوای ذهنی، طرح سوالات مفهومی (معمولا یک امتحان) برای ایجاد انگیزه در دانش‌آموزان برای مطالعه
	یادگیری تجربی	دانش‌آموزان از طریق درک کاربرد، مشاهده و تأمل بر فرآیند یادگیری خود تمرکز می‌کنند.	مناظره، میزگرد، کنفرانس، همایش، مجلات درسی، آزمایشات آزمایشگاهی
	یادگیری موردی	دانش‌آموزان دانشی که از مطالب درسی به دست آورده‌اند را به کار می‌گیرند تا برای مشکلات و معضلاتی که در یک داستان یا موقعیت واقع‌گرایانه مطرح می‌شوند، راه‌حل بیابند.	تجزیه و تحلیل مطالعات موردی، بحث‌های مبتنی بر طرح و نمایشنامه‌های مشارکتی
	یادگیری مبتنی بر پرسش یا پرس‌و‌جو	دانش‌آموزان برای مقابله با یک چالش، پاسخ به سؤال، انجام آزمایش یا تفسیر داده‌ها، مطالب را یاد می‌گیرند یا به کار می‌برند	مثال‌های کار شده، پردازش کاربرگ‌ها، تجزیه و تحلیل مجموعه داده‌ها، ارزیابی شواهد، اعمال یافته‌ها در یک موقعیت یا مشکل و ترکیب راه‌حل‌ها، پاسخ به سؤالات کاوشگر در مورد یک مطالعه پژوهشی معین، سؤال و پاسخ به سوالات «اگر … چه اتفاقی می‌افتد؟»
	یادگیری مبتنی بر مشکلات	در این روش، گروه‌های دانش‌آموزی در مورد اشکالات درسی‌ای که دانش‌آموزان مشخص کرده‌اند، تحقیق می‌کنند تا برای مشکلات و معضلاتی که در یک داستان یا موقعیت واقع‌گرایانه مطرح می‌شوند، یک یا چند راه‌حل بیابند.	بررسی و نقد مطالعات تحقیقاتی، کار در گروه‌ها برای حل یک مشکل با پایان باز، استفاده از  آزمایشگاه‌ها
	یادگیری پروژه محور	در این روش دانش‌آموزان از دانش درسی برای تولید چیزی استفاده می‌کنند. اغلب با یادگیری مشارکتی همراه است.	کار گروهی/پروژه تیمی – طراحی یا ایجاد چیزی – به عنوان مثال، قطعه‌ای از تجهیزات، یک محصول یا طرح معماری، یک کد کامپیوتری، یک ارائه چند رسانه‌ای، یک اثر هنری یا ادبی، یک وب سایت، مطالعه‌ی تحقیقاتی، یادگیری خدمات
	نقش آفرینی و    شبیه سازی	در این روش دانش‌آموزان برای یادگیری نقش‌ بازی می‌کنند یا فیلمنامه‌هایی در مورد یک موقعیت اجتماعی یا بین فردی واقعی و مشکل‌ساز را به صورت بداهه می‌سازند. دانش‌آموزان به صورت حضوری یا مجازی، یک موقعیت اجتماعی فرضی را بازی می‌کنند که عناصر کلیدی را از واقعیت انتزاع می‌کند.	موقعیت‌ها و سناریوهای مشابه زندگی واقعی، مناظره‌ها، مصاحبه‌ها، استفاده از برنامه‌های شبیه‌سازی
دانش‌آموز محور	کار میدانی و بالینی	دانش‌آموزان یاد می‌گیرند که چگونه تحقیق کنند و در موقعیت‌های واقعی قضاوت و تصمیم‌گیری درستی داشته باشند.	کارآموزی، دستیاری، خدمات اجتماعی، الگوبرداری

روش‌های تدریس بر اساس استفاده از فناوری

استفاده از فناوری در روش‌های تدریس معلم‌ محور

کلاس‌های درس معکوس (فناوری بالا)

ایده‌ی کلاس درس معکوس در سال 2007 زمانی شروع شد که دو معلم شروع به استفاده از نرم افزاری کردند که به آن‌ها اجازه می‌داد سخنرانی‌های زنده‌ی خود را ضبط کنند. در سال تحصیلی بعدی، آن‌ها سخنرانی‌های از پیش ضبط شده را در اختیار دانش‌آموزان قرار دادند و ایده‌ای را به اشتراک گذاشتند که به کلاس درس معکوس معروف شد.

به طور کلی، کلاس درس معکوس ساختاری آموزشی را توصیف می‌کند که در آن برخلاف شنیدن سخنرانی در کلاس و انجام تکالیف در خانه، دانش‌آموزان را تشویق می‌کند دروس از پیش ضبط شده را در خانه تماشا کنند و تکالیف را در کلاس انجام دهند. معلمانی که مدل کلاس درس معکوس را اجرا می‌کنند اغلب از فیلم‌های آموزشی خود استفاده می‌کنند، اما بسیاری نیز از ویدیوهای از پیش ساخته شده و منابع آنلاین بهره می‌برند.

یکی از مزایای کلیدی مدل کلاس درس معکوس این است که به دانش‌آموزان اجازه می‌دهد با سرعت مناسب خودشان به یادگیری دروس بپردازند. در برخی موارد، معلم‌ها ممکن است ویدیوهای یکسانی را به همه‌ی دانش‌آموزان اختصاص دهند، درحالی‌که برخی دیگر از مربیان با رویکرد «متمایزتر» به دانش‌آموزان اجازه می‌دهند که ویدیوهای جدید و دیگری را نیز در حین تسلط بر دروس، تماشا کنند.

با وجود ظرفیت این مدل آموزشی برای دانش‌آموز محوری بیشتر، مدل‌های کلاس درس معکوس هنوز هم عمدتاً مبتنی بر ایده‌ی معلم در مورد چگونگی آموزش و یادگیری هستند. از آنجایی که در اکثر این کلاس‌ها معلم است که تعیین می‌کند دانش‌آموزان به دریافت چه اطلاعاتی نیاز دارند، این روش را عمدتاً معلم‌ محور می‌شمارند. از منظر فناوری، این سیستم به درس‌های از پیش ضبط‌شده و فعالیت‌های آنلاین وابسته است، به این معنا که هم دانش‌آموزان و هم معلم‌ها به یک اتصال اینترنتی خوب و دستگاه‌هایی نیاز دارند که بتوانند به آن دسترسی داشته باشند.

آموزش حرکتی (فناوری پایین)

آموزش حرکتی که گاهی از آن به‌عنوان روش یادگیری حرکتی یا «یادگیری دستی» نیز یاد می‌شود، مبتنی بر ایده‌ی هوش‌های چندگانه است که دانش‌آموزان را به انجام دادن، ساختن یا ابداع انواع چیزها ملزم می‌کند. در یک محیط یادگیری حرکتی، دانش‌آموزان به جای گوش‌دادن، فعالیت‌های بدنی انجام می‌دهند. استفاده از نقاشی، ایفای نقش، ساختن و استفاده از نمایش و ورزش برای سخنرانی یا تماشای تجربیات عملی؛ همگی نمونه‌هایی از فعالیت‌های حرکتی کلاس درس هستند.

اگرچه استفاده از این روش راه بسیار خوبی برای درگیر نگه داشتن دانش‌آموزان و گاهی اوقات بیدار نگه داشتن ذهن آن‌هاست، تعداد بسیار کمی از کلاس‌های درس به طور انحصاری از فعالیت‌های یادگیری حرکتی استفاده می‌کنند. یکی از دلایل این موضوع این است که شواهد کافی مبتنی بر تحقیق وجود ندارد که نشان دهد آموزش به سبک‌های یادگیری خاص نتایج تحصیلی بهتری ایجاد می‌کند.

یادگیری حرکتی به ندرت مبتنی بر فناوری است زیرا این روش به حرکت و خلاقیت، بیش از مهارت‌های تکنولوژیکی اهمیت می‌دهد. یادگیری حرکتی می‌تواند بیشتر دانش‌آموز محور باشد تا معلم محور.

استفاده از فناوری در روش‌های تدریس دانش‌آموز محور

آموزش متمایز (فناوری پایین)

آموزش متمایز، شیوه‌ای است که در آن آموزش، متناسب با نیازهای دانش‌آموزان ارائه می‌شود. این روش در ابتدا برای آموزش افراد دارای معلولیت مطرح شود و برای آنکه همه‌ی کودکان به آموزش عمومی دسترسی برابر داشته باشند، محبوبیت پیدا کرد. برنامه‌های آموزشی فردی که در فرآیند اجرای این طرح آغاز شد، به معلم‌ها کمک کرد تا دانش‌آموزان با نیازهای ویژه را متمایز کنند. امروزه از آموزش متمایز برای رفع نیازهای همه نوع یادگیرنده استفاده می‌شود.

معلم‌ها می‌توانند در این روش در مورد نحوه‌ی دسترسی دانش‌آموزان به محتوا، انواع فعالیت‌هایی که دانش‌آموزان برای تسلط بر یک مفهوم انجام می‌دهند، نحوه‌ی ارزیابی دانش‌آموزان و نحوه‌ی تنظیم کلاس درس، بین شاگردانشان تمایز قائل شوند.

اگرچه تمایز بر نیازهای فردی دانش‌آموزان متمرکز است، اما بیشتر توسط معلم برنامه‌ریزی و اجرا می‌شود و فناوری، اگرچه یک کمک بالقوه است، اما ویژگی بارز سبک آموزشی متمایز نیست و این موضوع آن را به روشی نسبتاً سنتی و کم مانع تبدیل می‌کند.

آموزش مبتنی بر تحقیق (فناوری بالا)

یادگیری مبتنی بر تحقیق، یک روش آموزشی است که معلم را نه به عنوان یک شخصیت انحصاری سخنران، بلکه به‌عنوان چهره‌ای پشتیبان معرفی می‌کند که دانش‌آموزان را در طول فرآیند یادگیری، راهنمایی و پشتیبانی می‌کند.

در این روش، معلم‌ها دانش‌آموزان را تشویق می‌کنند تا سؤال بپرسند و آنچه را که می‌خواهند درباره‌ی دنیای اطراف بدانند، در نظر بگیرند. سپس دانش‌آموزان در مورد سؤالات خود تحقیق می‌کنند، اطلاعات و منابعی را پیدا می‌کنند که مفاهیم کلیدی را توضیح می‌دهد و مشکلاتی را که ممکن است در طول مسیر با آن‌ها مواجه شوند، حل می‌کنند. یافته‌ها ممکن است به‌عنوان ویدیوهای خودساخته، وب‌سایت‌ها یا ارائه‌های رسمی نتایج تحقیقات منتشر شوند.

یادگیری مبتنی بر تحقیق تحت رویکرد دانش‌آموز محور قرار می‌گیرد چون دانش‌آموزان نقش فعال و مشارکتی در یادگیری خود دارند. اما تسهیلگری معلم نیز در این فرآیند بسیار کلیدی است. معمولاً در طول چرخه‌ی تحقیق، هر دانش‌آموز روی سؤال یا موضوع متفاوتی کار می‌کند. در این محیط، معلمان سؤالات سطح بالا می‌پرسند و به جای محتوا، پیشنهادات تحقیقی را در مورد فرآیند ارائه می‌دهند. در پایان چرخه‌ی تحقیق، دانش‌آموزان در مورد تجربه و آموخته‌های خود فکر می‌کنند. آن‌ها همچنین نحوه‌ی اتصال موضوع تحقیق خود به موضوعات دیگری که به آن‌ها علاقه دارند را نیز در نظر می‌گیرند، زیرا پژوهش در مورد یک موضوع، اغلب منجر به سوالات بیشتر و سپس جستجو در زمینه‌های جدید می‌شود.

یادگیری مبتنی بر تحقیق می‌تواند از سایت‌های تحقیقاتی آنلاین و رسانه‌های اجتماعی بهره ببرد، اما بسته به موضوع مورد نظر، لزوماً به آن نیاز ندارد.

آموزش اردویی (فناوری بالا)

یادگیری اردویی مبتنی بر ایده‌های مربی‌ای است که پیوند به بیرون را ایجاد کرده است و شکلی از یادگیری مبتنی بر پروژه است که در آن دانش‌آموزان به سفرهای اکتشافی می‌روند و در مطالعه عمیق موضوعاتی که بر مدارس و جوامع آن‌ها تأثیر می‌گذارد، شرکت می‌کنند.

یادگیری در این مدل شامل حوزه‌های محتوایی متعددی است به طوری که دانش‌آموزان می‌توانند ببینند چگونه حل مسئله می‌تواند در دنیای واقعی اتفاق بیفتد. برای مثال، یک دانش‌آموز در یک شهر بزرگ، ممکن است در مورد آلودگی مطالعه کند، اطلاعاتی در مورد اثرات آلودگی به دست آورد و به مکان‌هایی در شهر خود سفر کند که تحت تأثیر این مشکل قرار گرفته‌اند. وقتی دانش‌آموزان و معلمان درک خوبی از شرایط داشته باشند، برای یافتن راه‌حلی تلاش می‌کنند که بتوانند فعالانه اجرا کنند.

آموزش شخصی (فناوری بالا)

یادگیری شخصی چنان مدل آموزشی جدیدی است که تعریف آن هنوز در حال تغییر است. در قلب این مدل، معلم‌ها از دانش‌آموزان می‌خواهند که برنامه‌های یادگیری شخصی‌‌سازی‌شده‌ای را دنبال کنند که مخصوص علایق و مهارت‌های آن‌هاست. خود هدایتی دانش‌آموز و اهمیت انتخاب او در برنامه‌ی درسی از ویژگی‌های بارز یادگیری شخصی است.

در این شیوه، ارزیابی نیز متناسب با هر دانش‌آموز تنظیم می‌شود: مدارس و کلاس‌هایی که یادگیری شخصی‌‌سازی‌شده را اجرا می‌کنند از پیشرفت مبتنی بر شایستگی حمایت می‌کنند. به طوری که دانش‌آموزان زمانی می‌توانند به سراغ استانداردها یا موضوعات بعدی بروند که بر آنچه در حال حاضر روی آن کار می‌کنند، تسلط بیابند. به این ترتیب، دانش‌آموزان در کلاس‌های یادگیری شخصی‌سازی‌شده می‌توانند با تسلط بر موضوعات، فراتر از سطح کلاس خود پیشرفت کنند، در حالی که دانش‌آموزانی که به کمک بیشتری نیاز دارند، می‌توانند از زمان خود برای تسلط بر مباحثی استفاده کنند که هنوز در آن‌ها اشکال دارند.

معمولاً در روش آموزش شخصی تأکید زیادی برای آماده کردن دانش‌آموزان برای محیط‌های دانشگاهی و شغلی وجود دارد و کسب مهارت‌های اجتماعی  از مهم‌ترین اهداف تعیین شده برای دانش‌آموزان است.

یادگیری شخصی به شدت دانش آموز محور است، اما معلمان موظف هستند که درس‌ها را تدریس کنند، به داده‌های مربوط به ارزیابی‌ها توجه کنند و با دانش‌آموزان ملاقات کنند تا تغییرات لازم را در برنامه‌های آموزشی خود ایجاد کنند. آن‌ها همچنین باید با فناوری آشنایی جدی داشته باشند: آموزش‌های متمایز و شخصی که دانش‌آموزان دریافت می‌کنند اغلب به شکل درس‌ها و برنامه‌های آنلاین است، بنابراین معلمان باید بتوانند به راحتی از پلتفرم‌های مجازی استفاده کنند.

سامانه‌ی مدیریت آموزشی تراز می‌تواند تسهیل‌گر بهره‌بردن معلم‌ها و مدیران خلاق از فناوری‌های روز برای آموزش و ارتباط با دانش‌آموزان و اولیای آن‌ها باشد. استفاده از امکانات این سامانه‌، دریچه‌ی تازه‌ای رو به امکانات پیشرفته‌ی آموزش آنلاین، آزمون‌های تحلیلی با قابلیت درک نقاط ضعف دانش‌آموزان و صدها امکان دیگر، باز می‌کند.

یادگیری مبتنی بر بازی (فناوری بالا)

یادگیری مبتنی بر بازی از تمایل به مشارکت دانش‌آموزان در یادگیری فعال‌تر در کلاس درس نشأت گرفته است. از آنجایی که از دانش‌آموزان می‌خواهند خود حل‌کننده‌ی مشکلات باشند و از مهارت‌هایی استفاده کنند که در بزرگسالی به آن نیاز دارند، بازی‌ها به جای تمرکز بر نمرات، راهی عالی برای تشویق «تسلط» ذهنیت هستند.

در یک محیط یادگیری مبتنی بر بازی، دانش‌آموزان برای دستیابی به یک هدف خاص (هدف یادگیری) با انتخاب اقدامات و آزمایش در طول مسیر، روی ماموریت‌های بازی کار می‌کنند. همانطور که دانش‌آموزان پیشرفت یا دستاوردهای خاصی دارند، می‌توانند نشان‌ها و امتیازاتی کسب کنند، درست مانند بازی‌های ویدیویی مورد علاقه‌ی آن‌ها در دنیای مجازی.

یادگیری مبتنی بر بازی، مستلزم زمان و برنامه‌ریزی زیادی از سوی معلم‌ها است. خوشبختانه، نرم افزارهایی وجود دارند که این فرآیند را بسیار آسان‌تر می‌کنند.

از آنجایی که معلم‌ها در این مدل آموزشی نقش مهمی در برنامه‌ریزی و تولید محتوا دارند، یادگیری مبتنی بر بازی صرفاً دانش‌آموز محور نیست. با این حال باز هم بیشتر روی عملکرد دانش‌آموزی متمرکز است که با سرعت خودش کار می‌کند و در یک محیط بازی‌سازی شده، انتخاب‌های مستقلی دارد.

نتیجه‌گیری

اطلاع از انواع روش‌های تدریس و نحوه‌ی اجرای آن‌ها این امکان را به کادر آموزشی مدارس می‌دهد که با برنامه‌ریزی و کسب مهارت‌های لازم به کلاس درس بروند و هدف اصلی خود یعنی آموزش به دانش‌آموزان برای کسب بهترین خروجی را محقق بسازد.

از این رو، معلم باید نتایج استفاده از هر یک از رویکردهای اصلی تدریس یعنی انواع مدل‌های معلم محور، دانش آموز محور، استفاده از فناوری بالا و استفاده از فناوری پایین و زیر شاخه‌های آن‌ها را مرور کند و با توجه به اهداف آموزشی و امکانات محیط به بهترین وجه روش تدریس خود را انتخاب کند.

سوالات متداول

روش‌های متداول تدریس کدامند؟

روش‌های تدریس متداول در حالت کلی به رویکرد معلم محور، دانش آموز محور، پروژه محور، تحقیق محور، کلاس درس معکوس، تدریس مشارکتی و تدریس شخص محور تقسیم می‌شود.

چرا آگاهی از روش‌های تدریس اهمیت دارد؟

روش‌های تدریس جنبه‌ی مهمی از آموزش و یادگیری هستند. بر اساس روش‌های تدریس است که فعالیت‌های مختلف معلم‌ها و دانش‌آموزان در محیط مدرسه تعیین می‌شود و سطح کیفی فرآیند تدریس مشخص می‌شود. با درک انواع روش‌های تدریس و اهداف هر کدام، پاسخ به سوالات مهمی نظیر اینکه آموزش چیست؟ کودکان و نوجوانان چگونه می‌آموزند؟ و دانش چیست؟ و ... مشخص می‌شود.

رایج‌ترین روش‌های تدریس در دنیا کدامند؟

بر اساس پژوهش‌های انجام شده و آنچه که در جوامع مشاهده می‌شود، رایج‌ترین روش‌های تدریس عبارتند از سخنرانی سنتی (63.1%)، تست (35.9%)، روایی (35.9%) و تمرین .(30.8%)