یادگیری مبتنی بر تمرین چیست؟ | اهمیت خودارزیابی در یادگیری

هنگامی که دانش‌آموزان بعد از فراگیری مطالب درسی در کلاس، با حل سوالات تمرینی یا شرکت در آزمون‌های آزمایشی عملکرد خود را ارزیابی می‌‎کنند، در حقیقت یاد می‌گیرند که به طور واقعی پیشرفت و توسعه‌ی مهارت‌های درسی خود را مورد ارزیابی و انتقاد قرار بدهند.

با به کار گیری این روش، دانش‌آموزان هم قابلیت‌ها و توانایی‌های خود را شناسایی می‌کنند و هم ایرادات و اشکالات درسی و نقاط ضعفشان آشکار می‌شود. بدین ترتیب نحوه‌ی بهبود عملکرد خود را تشخیص می‌دهند و یاد می‌گیرند که مستقل و انتقادی بیندیشند.

خودارزیابی آن دست از مهارت‌های یادگیری را در دانش‌آموزان توسعه می‌دهد که برای شایستگی حرفه‌ای در آینده به آن نیاز دارند چراکه این روش آن‌ها را نسبت به فرآیندهای یادگیری، خودآگاه‌تر و مسئولیت‌پذیرتر می‎کند. در این مقاله مهم‌ترین نکات درباره‌ی نحوه‌ی استفاده از این روش و مزایا و چالش‌های پیش‌ روی دانش‌آموزان، ذکر شده‌اند.

روش بکارگیری یادگیری مبتنی بر تمرین برای خودارزیابی دانش‌آموزان

شما به‌عنوان دبیر، مربی، مشاور یا راهنمای دانش‌آموز، می‌توانید با استفاده از:

• یادگیری تکوینی ساختاریافته (مثلاً با استفاده از آزمون‌های آنلاینی که به دانش‌آموزان بازخورد فوری در مورد عملکردشان می‌دهد) یا
• ارزشیابی جمعی (برای مثال، الزام دانش‌‌آموزان به نمره دادن به عملکرد خود)

به دانش‌آموزان بیاموزید به خودارزیابی بپردازند و درنهایت با بهره‌گیری از این مدل تمرین‌دهی، هم یادگیری موثرتری داشته باشند و هم در مسیر پیشرفت گام بردارند.

دانش‌آموزان می‌توانند با بهره‌گیری از این سرویس که از خدمات جدید سامانه‌ی مدیریت آموزش تراز است، ساعات مطالعه‌ی خود را ثبت کنند و برنامه‌ی مطالعاتی خود را با دانش‌آموزان دیگر مقایسه کنند. همچنین امکان شرکت در یک لیگ رقابتی وجود دارد تا دانش‌‌آموزان هم توانایی‌های خود را به چالش بکشند و هم جایزه ببرند.

فواید یادگیری مبتنی بر تمرین و خودارزیابی برای دانش‌آموزان

خودارزیابی از طریق تمرین برای یادگیرنده سودمند‌هایی نظیر موارد زیر را دارد:

• افزایش خودآگاهی از طریق تمرین، مشخص کردن معیارهای خودارزیابی و فهم شیوه‌های بهبود عملکرد برای یادگیری مداوم.
• این روش با کمک به توسعه‌ی مهارت‌های تفکر انتقادی به یادگیرنده امکان می‌دهد تا عملکرد خود و دیگران را به طور عینی‌تر ارزیابی کند. زمانی‌که در این روش، دانش‌آموزان به ارزیابی همتایان خود هم می‌پردازند، در ارائه‌ی بازخورد سازنده و دریافت و عمل بر اساس بازخورد دریافتی، مهارت بیشتری پیدا می‌کنند.
• کمک به دانش‌آموزان برای شناخت سطح یادگیری خود و دادن فرصتی به آن‌ها برای مدیریت مستقل سطح یادگیری و توسعه‌ی فردی خود.
• با دادن اختیار بیشتر به دانش‌آموزان در مورد ارزشیابی، یادگیری آن‌ها غنی می‌شود.

بیشتر بخوانید: چرا حل نمونه سوالات امتحانی به دانش‌ آموزان کمک می کند؟

چالش‌های روش یادگیری مبتنی بر تمرین و خودارزیابی

اگرچه مطالعات نشان داده است که بیشتر دانش‌آموزان نسبتاً خودارزیابی‌کننده‌های توانمندی هستند، اما معرفی خودارزیابی می‌تواند معضلات و چالش‌هایی را ایجاد کند. مثلا:

• دانش‌آموزان کم‌تجربه و با عملکرد پایین‌تر، تمایل دارند دستاوردهای خود را بیش از حد برآورد کنند. همانند ارزیابی همتایان، توانایی دانش‌آموزان برای خودارزیابی دقیق باید در طول زمان و با راهنمایی‌های اساسی توسعه یابد.
• شاگردان ممکن است در برابر خودارزیابی مقاومت کنند، ارزشیابی و نمره دادن را کار معلم بدانند، یا به توانایی خود در ارزیابی اعتماد نداشته باشند.
• اگر خودارزیابی دانش‌آموزان با ارزیابی‌های همتایان یا ارزیابی نهایی معلم سازگار نباشد، ممکن است مشکلاتی پیش بیاید.

استفاده از اپلیکیشن‌ هوشمند «هم‌درس»، بخش اعظمی از چالش‌هایی که ذکر شد را برطرف می‌کند. این اپلیکیشن با پیش رفتن دانش‌آموزان در حل سوالات تمرینی سطح‌بندی‌شده بر اساس دشواری، به شکلی هوشمند دانش‌آموزان را از سطح یادگیری خودشان مطلع می‌کند. با استفاده از این اپلیکیشن، دانش‌آموز در روند ارزیابی شرکت مستقیم و تاثیرگذار دارد و در عین حال ارزیابی او دقیق و هوشمندانه است.

اهمیت خودارزیابی در مسیر پیشرفت دانش‌آموزان

دانش‌آموزان اغلب به آسانی استفاده از خودارزیابی را به‌عنوان بخشی از یک فرآیند یادگیری تکوینی می‌پذیرند. این روش، نیاز آن‌ها برای بازاندیشی جدی در مورد پیشرفت‌شان را برآورده می‌کند و به آن‌ها در هنگام برنامه‌ریزی، اختیار می‌دهد. همچنین ممکن است تجربیات ارزشمندی برای آن‌ها به ارمغان بیاورد که به پیشرفت تحصیلی آن‌ها در دوره بعدی کمک کند.

مثلاً هنگامی که دانش‌‌آموزان فقط درس می‌خوانند و ارزیابی برعهده‌ی دبیر است، در جریان آزمون‌هایی که تحلیل نمی‌شوند، بسیاری از اشکالات درسی دانش‌آموزان نادیده گرفته شده و در دوره‌های تحصیلی مختلف باقی می‌مانند و هرگز حل نمی‌شوند. اما هنگامی‌که دانش‌آموزان پس از هر مرحله مطالعه‌ی درسی به حل تمرین‌های سطح‌بندی شده می‌پردازند و سطح یادگیری خود را می‌سنجند، اشکالات به تدریج رفع شده و اعتماد به نفس هر دانش‌آموز برای قدم گذاشتن در مسیر پیشرفتی که متناسب با نقاط ضعف و قوت خودش ترسیم شده است، افزایش می‌یابد. [منبع]

نتیجه‌گیری

استفاده از روش یادگیری مبتنی بر تمرین که اساس آن خودارزیابی دانش‌آموز از وضعیت تحصیلی و سطح یادگیری خود است، روند پیشرفت تمام دانش‌آموزان در هر سطحی از یادگیری را ارتقاء می‌دهد. برخی از روش‌های ارزیابی سنتی، فقط توانایی دانش‌آموزان برای حفظ کردن دانش را اندازه‌گیری می‌کنند، نه میزان درک آن‌ها از مفاهیم درسی را. خودارزیابی می‌تواند بینشی در مورد درک واقعی دانش‌آموزان ایجاد کند و به شناسایی ایرادات و اشکالات اساسی و پایه‌ای دانش‌آموزان که گاهی تا سال‌ها گریبانگیر آن‌ها است، کمک کند.

تشویق دانش‌آموزان به بررسی میزان یادگیری و سطوح درک خود می‌تواند یک زنگ بیدارباش مهم باشد تا زمینه‌هایی را که در آن‌ها نیاز به بهبود دارند، شناسایی کنند. این رویکرد، تغییر به سمت یادگیری دانش‌آموز محور را ترویج می‌کند که در آن دانش‌آموزان اهداف خود و مراحل مورد نیاز برای رسیدن به این اهداف را بازتعریف می‌کنند.

از آنجایی که تحلیل دقیق آزمون‌های آزمایشی و تمرین‌های دانش‌آموزان از سوی دبیر بسیار وقت‌گیر و گاهی غیرممکن است، بهره‌‎گیری از ابزارهای آنلاین در حوزه‌ی فناوری آموزش راهگشا است. اپلیکیشن هوشمند «هم‌درس» علاوه بر اینکه بیشمار سوال و تمرین در اختیار دانش‌آموزان قرار می‌دهد، سطح یادگیری آن‌ها را به شکلی هوشمند ارزیابی کرده و مسیر پیشرفت را برای آن‎‌ها ترسیم می‌کند. دانش‌آموزان در روند استفاده از «هم‌درس» فعال هستند و مشارکت مستقیم دارند، بنابراین متوجه ایرادات درسی خود می‌شوند و هم‌گام با نمودار پیشرفت خود در اپلیکیشن «هم‌درس» به پیشبرد اهداف خود می‌پردازند.

---

سوال‌های متداول

چرا خودارزیابی برای دانش‌آموزان مهم است؟

خودارزیابی می‌تواند بینشی در مورد میزان درک واقعی دانش‌آموزان از مفاهیم درسی ایجاد کند و به شناسایی اشکالات اساسی آن‌‎ها کمک کند. تشویق دانش‌آموزان به بررسی میزان یادگیری و سطوح درک خود، می‌تواند یک زنگ بیدارباش مهم باشد و زمینه‌هایی را که نیاز به بهبود دارند، شناسایی کند.

یک معلم چگونه می‌تواند در حین رشد مهارت‌های خودارزیابی از دانش‌آموزانش حمایت کند؟

دانش‌آموزان ثابت کرده‌اند که می‌توانند ارزیاب‌های توانمندی برای عملکرد خود و همسالان خود باشند. به‌عنوان معلم تلاش کنید شرایطی فراهم آوردید که آن‌ها بتوانند انتقادات خود را بیان کرده، از عملکرد خود دفاع کنند و همچنین روشن کنند که برای بهبود عملکرد خود چه کاری می‎توانند انجام دهند. اگر شما نیز یک ارزیابی تخصصی از کار دانش‌آموزان به آن‌ها ارائه بدهید، می‌توانند خودارزیابی خود را به صورت متقابل بررسی کنند و به درک بهتری از سطح یادگیری خود برسند.

تأثیر خودارزیابی در یادگیری چیست؟

خودارزیابی می‌تواند سطح علاقه و انگیزه‌ی دانش‌آموزان را نسبت به موضوعات درسی افزایش دهد که این منجر به افزایش یادگیری و عملکرد تحصیلی بهتر می‌شود و به آن‌ها در توسعه مهارت‌های انتقادی برای تجزیه و تحلیل کار خود کمک می‌کند.