معرفی رشته مهندسی برق [+ گرایش‌ها، بازار کار و رتبه لازم برای قبولی]

مهندسی برق یکی از رشته‌های دانشگاهی پراهمیت در زمینه‌ی فنی و مهندسی است. دوره‌ی کارشناسی این رشته به آموزش مبانی نظری و مهارت‌های کاربردی در گرایش‌های الکترونیک، مخابرات، قدرت، کنترل، سیستم‌های دیجیتال و بیوالکتریک، اختصاص دارد.

رشته‎‌ی مهندسی برق از پرطرفدارترین رشته‌ها‎‌ی دانشگاهی در گروه آزمایشی علوم ریاضی در کنکور است. تعداد زیادی از داوطلبان کنکور سراسری هنگام انتخاب رشته، مهندسی برق را در اولویت قرار می‌دهند. اگر پس از آشنایی با بازار کار رشته ریاضی و فیزیک، متوجه علاقه‌ی خود به رشته‌ی مهندسی برق شدید، می‌توانید اطلاعات جامعی درباره‌ی این رشته، گرایش‎‌ها، رتبه‌ی لازم برای قبولی و بازار کار آن در این مقاله بیابید.

رشته مهندسی برق چیست؟

رشته‌ی مهندسی برق کاربردی‌ترین رشته در علوم مهندسی است. دانشجویان این رشته با شاخه‌های بسیاری از علم در ارتباط قرار می‌گیرند. ازجمله‌ی این علوم می‌توان به مکاترونیک و روباتیک، مهندسی و علوم کامپیوتر، مخابرات، هوش مصنوعی، بیو انفورماتیک، مهندسی پزشکی، الکترونیک و مدارهای مجتمع و سیستم‌های انرژی الکتریکی اشاره کرد. مهندسی برق به دلیل همین گستردگی، فرصت‌های شغلی بسیاری در حوزه‌ی صنعت و پژوهش فراهم می‌کند. چراکه این رشته در بسیاری از فناوری‌های نوین و مفاهیم پژوهشیِ پشت آن‌ها، عهده‌دار نقشی اساسی است.

از تخصص مهندسین برق در حوزه‌های مختلف صنعت، مخابرات، مهندسی پزشکی، هوش مصنوعی، علوم اعصاب، رباتیک، ساخت خطوط تولید، تحلیل‌های اقتصادی و موارد بسیار بیشتری بهره برده می‌شود. زیرساخت‌ فناوری‌هایی مانند اینترنت، تلفن‌های همراه و تجهیزات پیشرفته‌ی حوزه‌ی تصویربرداری را ازجمله دستاوردهای رشته‌ی مهندسی برق به حساب می‌آورند.

تمامی سازمان‌ها، نهادها، صنایع، شرکت‌ها و ادارات دولتی و خصوصی به مهندسین برق نیاز دارند. اما بسیاری از فارغ‌التحصیلان این رشته‌ به سمت حوزه‌های کارآفرینی و تأسیس استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان می‌روند. و با جذب سرمایه‌ به تولید محصولات کاربردی یا ارائه‌ی خدمات به کاربران، شرکت‌ها و سازمان‌های خصوصی و دولتی می‌پردازند.

هدف رشته مهندسی برق

برنامه‌ی درسی رشته‌ی مهندسی برق در دوره‌ی کارشناسی  تلفیقی از درس‌های نظری، آزمایشگاهی، کارگاهی و کارآموزی و پروژه است. این تلفیق کاملاً منطبق با هدف اصلی این رشته است. هدف تربیت مهندسینی است که از عهده‌ی طراحی، بهره‌برداری، توسعه، نظارت، مدیریت و حفظ سیستم‌های الکتریکی بربیایند.

آموزش دادن کارشناسان مهندسی برق برای به‌ روز رسانی صنایع، تولیدات، خدمات، اقتصاد و فرهنگ یک کشور اهمیت دارد. چراکه این متخصصین توانایی بهره‌برداری و ارتقاء کیفی در این حوزه‌ها را افزایش می‌دهند. مهندسین برق، تکنولوژی‌های جدید را در طرح‌های توسعه‌ای و نوآورانه به کار می‌برند و با تجزیه و تحلیل سیستم‌ها و طراحی آن‌ها، به روند پیشرفت اقتصادی و توسعه‌ی کشور سرعت می‌بخشند.

رتبه لازم برای قبولی در رشته مهندسی برق

رشته‌ی مهندسی برق در طول دهه‌های گذشته همواره پرطرفدار بوده و در بسیاری از سال‌ها انتخاب اول اکثر داوطلبان کنکور به حساب می‌آمده است. برای کسب رتبه‌ی قبولی در دانشگاه‌های بسیار معتبر کشور ازجمله دانشگاه صنعتی شریف، تهران یا امیرکبیر، باید رتبه‌ی دو یا نهایتاً سه رقمی به دست آورید.

اما با رتبه‌های چهار رقمی نیز می‌توان در برخی از دانشگاه‌های تهران و دانشگاه‌های شهرهای بزرگی مانند اصفهان و شیراز نیز در رشته‌ی مهندسی برق پذیرفته شد.

آخرین رتبه‌ قبولی در رشته مهندسی برق

براساس اطلاعات موجود، آخرین رتبه قبولی در رشته‌ی مهندسی برق در دانشگاه‌های مختلف بر اساس نتایج کنکور 1400 و سهیمه‌های مختلف مناطق، به قرار زیر بوده است (توجه داشته باشید که رتبه‌های اعلام شده حدودی هستند):

اگر علاقمندید که بدانید رتبه‌‌ی برتر کنکور سراسری در سال گذشته از چه روش‌هایی برای کسب موفقیت استفاده کرده‌ است، می‌توانید در وبلاگ تراز از نحوه‌ی مطالعه و درصدهای نفر اول کنکور ریاضی 1400 آگاه شوید. آشنایی با مهارت‌های علمی برای مطالعه هوشمند کنکور و راهکارهای علمی برای کسب رتبه برتر در کنکور در کنار یادگیری موثر برای کنکور با استفاده از تمرین بازیابی ازجمله مطالبی است که وبلاگ تراز برای آماده‌سازی داوطلبان ارائه داده است.

برنامه درسی رشته مهندسی برق

برنامه‌ی درسی دوره‌ی کارشناسی رشته‌ی مهندسی برق مطابق ضوابط وزارت علوم، شامل 140 واحد درسی است. این واحدها شامل 22 واحد درس عمومی، 27 واحد دروس پایه، 53 واحد دروس تخصصی، 35 واحد دروس اختیاری، 3 واحد پروژه و 3 واحد کارآموزی است.

دروس پایه‌، تخصصی و اختیاری رشته‌ی مهندسی برق در مقطع کارشناسی شامل این موارد است:

معرفی گرایش‌‌های رشته مهندسی برق

داوطلبان کنکور سراسری هنگام انتخاب رشته، گرایش‌های مهندسی برق را انتخاب نمی‌کنند. در دفترچه‌ی انتخاب رشته‌ی مقطع کارشناسی تنها می‌توان رشته‌ی مهندسی برق را انتخاب کرد. دانشجویان دوره‌ی لیسانس این رشته، طی 4 سال دروس عمومی، پایه، اختصاصی و اختیاری را می‌گذارنند و فارغ‌التحصیل می‎‌شوند. کارشناسان مهندسی برق، پس از گذارندن این دوره‌ی تحصیلی، برای ادامه‌ی تحصیل در مقطع فوق‌لیسانس (ارشد) می‌توانند بین گرایش‌های الکترونیک، قدرت، مخابرات، کنترل، سیستم‌های دیجیتال و بیوالکتریک، یکی را انتخاب کنند. البته قابل ذکر است که انتخاب گرایش در برخی از دانشگاه‌ها مانند دانشگاه صنعتی شریف در مقطع کارشناسی و پس از پایان ترم پنجم، صورت می‌گیرد.

در ادامه‌ی این مقاله، توضیح مختصری درباره‌ی هریک از گرایش‌های رشته‌ی مهندسی برق ارائه شده است:

گرایش الکترونیک

شناخت عملکرد، نحوه‌ی نگهداری، بهره‌برداری، تجزیه و تحلیل و طراحی سیستم‌های الکترونیکی در واحدهای صنعتی و خدماتی، هدف اصلی گرایش الکترونیک در رشته‌ی مهندسی برق است. در این گرایش دانشجویان با فیزیک ادوات نیمه‌هادی، طرز کار عناصر الکترونیکی، مدارهای مجتمع و آنالیز مدارها و سیستم‌های الکترونیکی آشنا می‌شوند. تسلط بر محاسبات کامپیوتری از ضروریات این گرایش است.

در گرایش الکترونیک به مباحثی نظیر الکترون‌ها، محیط‌‌ خلاء و نیمه‌رسانا پرداخته می‌شود. فارغ‌التحصیلان گرایش الکترونیک می‌توانند در زمینه‌‌های مانند ساخت قطعه‌های الکترونیک، طراحی مدار و کاربرد مداری قطعه به فعالیت بپردازند.

گرایش قدرت (سیستم‌های انرژی الکتریکی)

در دنیای امروز از انرژی الکتریکی به‌عنوان محرک در واحدهای مختلف صنعتی استفاده می‌شود. گرایش قدرت در مهندسی برق به تولید، انتقال، توزیع و تبدیل انرژی الکتریکی به شکل قابل استفاده، می‌پردازد. برای تربیت نیروی متخصص در زمینه‌های مختلف سیستم‌های قدرت و انرژی، در این گرایش مباحثی مثل برنامه‎‌ریزی و تحلیل سیستم تولید، انتقال و توزیع در کنار برنامه‌‎ریزی و تحلیل شبکه، طراحی و هماهنگی سیستم‌های عایقی فشار قوی، مدیریت و کنترل شبکه‌ها، بازار برق، حفاظت از سیستم‌های قدرت و … تدریس می‌شود.

یکی از بهترین‌ راه‌های مبادله‌ی انرژی، تبدیل کردن آن به انرژی الکتریکی است. متخصصین گرایش قدرت در رشته‌ی مهندسی برق به همین دلیل نقش مهمی در توسعه و پیشرفت کشور دارند. زمینه‌‎ی اشتغال فارغ‌‎التحصیلان این گرایش در بخش دولتی، تعاونی و خصوصی وجود دارد.

گرایش مخابرات

هدف این گرایش، تربیت‌کارشناسانی‌ در زمینه‌های‌ شناخت‌ نحوه‌‌ی عملکرد و طرق نگهداری‌ و بهره‌برداری‌، تجزیه‌ و تحلیل‌ و طراحی‌ سیستم‌های‌ مخابراتی‌ است‌. بررسی سیستم‌های ‌مخابراتی‌، پردازش سیگنال، آنتن‌، میدان‌ها و امواج‌، انتشار امواج‌، خطوط انتقال‌، مایکروویو، سوئیچینگ‌ الکترونیک‌، سیستم‌های‌ تلویزیون‌، مخابرات‌ نوری‌، شبکه‌های‌ مخابرات‌ کامپیوتری‌، رادار و مخابرات‌ ماهواره‌ای‌ از مباحث اصلی این گرایش هستند.

در گرایش مخابرات، سیستم‌های مخابرات بی‌سیم و سیار، شبکه‌های مخابرات نوری و سیستم‌های دسترسی چند راهه، مدارها و سیستم‌های مخابراتی مایکروویو و امواج میلیمتری، انتشار امواج رادیویی و الکترومغناطیس محاسباتی و موضوعات مشابه مورد بررسی و تحقیق قرار می‌گیرند.

گرایش کنترل

در گرایش‌ کنترل‌ رشته‌ی مهندسی‌ برق‌، چگونگی‌ تحلیل‌ و مدل‌سازی‌ سیستم‌های‌ پویا و معرفی‌ اصول‌ طراحی‌ و نحوه‌‌ی استفاده‌ از سیستم‌های‌ کنترل‌ خودکار برای‌ بهبود رفتار این‌ گونه‌ سیستم‌ها به دانشجویان آموزش داده می‌شود. به کار گیری علوم کامپیوتر در شبیه‌سازی سیستم‌های پویا بخش مهمی از آموزش در این گرایش را به خود اختصاص می‌دهد.

کارشناسان گرایش کنترل می‌توانند در کارخانه‌ها، مراکز صنعتی، واحدهای خدماتی، نیروگاه‌ها، مهندسی پزشکی، مدیریت صنعتی و … سیستم‌های مختلف کنترل را راه‌اندازی و هدایت کنند.

گرایش سیستم‌های دیجیتال

هدف از راه‌اندازی گرایش سیستم‌های دیجیتال در رشته‌ی مهندسی برق، تربیت فارغ‌التحصیلانی با توانایی طراحی، به روز آوری و نگهداری سیستم‌های دیجیتال  کرد. تجزیه و تحلیل و طراحی مدارها و سیستم‌های دیجیتال در سطح تراشه، سیستم‌های نهفته و بی‌درنگ دیجیتالی، سیستم‌های کامپیوتری پیشرفته از موضوعات اصلی این گرایش هستند. دانشجویان این گرایش درنهایت در زمینه‌ی سخت افزار، نرم افزار، شبکه و امنیت داده‌ها و کاربردهای سیستم‌های دیجیتال متخصص می‌شوند.

گرایش بیوالکتریک

گرایش بیوالکتریک (مهندسی پزشکی) در رشته‌ی مهندسی برق، ارتباط دهنده‌ی علوم پایه‌ی این رشته با علوم زیستی و پزشکی است. دانشجویان این گرایش، علاوه بر دروس تخصصی رشته‌‌ی برق، در خصوص فیزیولوژی، الکتروفیزیولوژی و سیستم‌های زیستی نیز آموزش می‌بینند. آشنایی با پدیده‌های فیزیولوژیکی و روش‌های اندازه‌گیری و ثبت این پدیده‌ها در محیط آزمایشگاهی از جمله مباحث مهم این گرایش است.
شناسایی، تشخیص، تقویت، تبدیل و پردازش سیگنال‌های حیاتی، آشنایی با ابزار دقیق پزشکی و تجهیزات تشخیصی در پزشکی و شبیه‌سازی سیستم‌های کنترل‌کننده‌ در بدن از دیگر موضوعات مطرح در این گرایش است.

بازار کار رشته مهندسی برق

فارغ‌التحصیلان رشته‌ی مهندسی برق می‌توانند در تمامی صنایع جایگاهی برای خود متصور باشند. نیروگاه‌ها، کارخانه‌های مختلف تولید از خودروسازی تا ساخت قطعات الکترونیکی و یا حتی کارخانه‌هایی با تولیدات غیر مرتبط با برق، همگی به مهندسین برق کاربلد و فعال نیازمند هستند. شرکت‌های تولید محصولات الکترونیکی، شرکت‌های کامپیوتری، سازمان‌های مخابراتی، مرکز تحقیقات پزشکی و صنایع نظامی و دفاعی، تنها بخشی از بازار کار این رشته‌ی گسترده و به‌روز هستند.

فارغ‌التحصیلان گرایش مخابرات در رشته‌ی مهندسی برق می‌توانند در شرکت‌هایی که دارای بخش‌های مخابراتی هستند، مثل سازمان صدا و سیما مشغول به کار شوند. متخصصین گرایش قدرت نیز امکان اشتغال در نیروگاه‌های برق، وزارت نیرو و سازمان‌های دولتی و خصوصی دیگر دارند. در گرایش الکترونیک، فارغ‌التحصیلان در شرکت‌هایی مشغول به کار می‌شوند که روی طراحی بردهای الکترونیکی یا برنامه‌نویسی کار می‌کنند. متخصصین گرایش کنترل تقریباً در تمامی شرکت‌ها و سازمان‌های دولتی و خصوصی جایگاهی دارند، چراکه اکثر شرکت‌ها برای نظارت و کنترل سیستم‌ها و طراحی سیستم‌های کنترلی به این متخصصین نیاز دارند.

جمع‌بندی

از تولید و انتقال انرژی تا پرداختن به ابزارهای الکترونیکی و ارتباطات ماهواره‌ای، از کنترل تجهیزات صنعتی تا تولید ابزارهای سنجش پزشکی، تمام این حوزه‌های متفاوت در کنار زمینه‌های کاربردی دیگر در قلمرو رشته‌ی مهندسی برق قرار دارند. این رشته در طول حدود یک قرن سابقه‌ی خود، گسترده‌ترین قلمرو را در میان رشته‌های مهندسی به دست آورده است. چراکه در دنیای پیشرفته‌ و صنعتی امروز کمتر سیستمی را می‌توان پیدا کرد که حاوی قطعات الکتریکی یا الکترونیکی نباشد.

رشته‌ی مهندسی برق در طول‌ دهه‌های گذشته، از رشته‌های دانشگاهی پرطرفدار در میان داوطلبان کنکور بوده است. این رشته‌ی گسترده، پرکاربرد و بسیار جذاب است. اما اگر علاقمند به انتخاب این رشته هستید، باید پیش‌زمینه‌ای قوی یا علاقه‌ای وافری به درس‎‌های ریاضی و فیزیک و علوم کامپیوتر داشته باشید.

شرکت در آزمون سرنوشت‌ساز و رقابتی کنکور، می‌تواند میزان اضطراب شما را افزایش داده و مانع مدیریت صحیح زمان شود، برای آشنایی با راهکارهای موثر در این زمینه، می‌توانید با 11 راهکار برای مدیریت زمان در کنکور + (مدیریت زمان در تست زنی) آشنا شوید. همچنین آگاهی‌ از راه ‌های کاهش اضطراب امتحان در دانش ‌آموزان موثر خواهد بود.

سوالات متداول