شناسایی نقاط قوت و مقابله با نقاط ضعف دانش‌ آموزان

هر فردی مجموعه‌ای از نقاط قوت و ضعف را در خود دارد و دانش‌آموزان نیز از این قاعده مستثنی نیستند. وقتی صحبت از تحصیل به میان می‌آید، شناخت هرچه زودتر نقاط قوت و ضعف دانش‌آموزان برای کمک به آن‌ها در دستیابی به اهداف تحصیلی‌شان، ضروری به نظر می‌رسد.

از مهم‌ترین نقاط قوت تحصیلی در دانش‌آموزان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تفکر انتقادی 
• انعطاف‌پذیری
• نظم
• خلاقیت
• توانایی حل مسئله

از مهم‌‌ترین نقاط ضعف تحصیلی در دانش‌آموزان می‌توان به این موارد اشاره کرد:

• به تعویق انداختن کار
• عدم تمرکز
• ترس از شکست
• عدم اشتیاق
• بی‌نظمی

نقاط قوت تحصیلی در دانش‌آموزان

نقاط قوت تحصیلی می‌توانند با توجه به سبک یادگیری هر دانش‌آموز متفاوت باشند. با این حال، در اینجا برخی از نقاط قوت مهم تحصیلی ذکر و تشریح شده‌اند که می‌توانند نقاط ضعف آن‌ها را پوشش بدهند.

(1) تفکر انتقادی

تفکر انتقادی به معنای توانایی تجزیه و تحلیل و بررسی دقیق اطلاعاتی است که به شخص داده می‌شود. فردی که مهارت تفکر انتقادی دارد، اطلاعات را بدون تردید و شک نمی‌پذیرد.

اما چرا دانش‌آموزان به مهارت تفکر انتقادی نیاز دارند؟ مهارت‌های مربوط به تفکر انتقادی بسیار مهم هستند زیرا به ایجاد ایده‌های کاملاً جدید کمک می‌کنند. داشتن این نوع تفکر یک مهارت ضروری است زیرا  به دانش‌آموزان در هر مرحله از زندگی کمک می‌کند.

(2) انعطاف پذیری

توانایی تطبیق سریع با انواع محیط‌ها یک نقطه‌ی قوت باورنکردنی است که اغلب نادیده گرفته می‌شود.

اگر دانش‌آموز انعطاف‌پذیری لازم برای سازگاری با محیط جدید را داشته باشد، به او کمک می‌کند که مباحث درسی را به شکل کارآمدتری یاد بگیرد.

یک دانش‌آموز انعطاف‌پذیر، نه تنها از نظر تحصیلی، بلکه از نظر حرفه‌ای نیز موفق‌تر عمل خواهد کرد، زیرا از قبل دارای مهارت‌هایی برای مقابله با هر گونه تغییر یا تعارض است.

(3) نظم و سازماندهی

برنامه‌ریزی و سازماندهی مطالب، پیش از موعد مقرر، بسیار از نظر تحصیلی به دانش‌آموزان کمک می‌کند. مهارت سازماندهی و نظم نه‌تنها به محصلین کمک می‌کند تا برنامه‌های مطالعاتی خود را پیگیری کنند بلکه به مدیریت زمان نیز کمک می‌کند.

نظم و سازماندهی نه‌تنها برای فعالیت‌های تحصیلی در مدرسه مفید است، بلکه به دانش‌آموزان در مدیریت سایر فعالیت‌هایشان نیز کمک می‌کند.

از این رو، اگر دانش‌آموزی دارای مهارت‌های مربوط به سازماندهی و نظم است، می‌توان گفت که به اندازه‌ی کافی مسئول‌پذیر است تا تکالیف خود را به موقع انجام دهد، بدون اینکه والدین از او بخواهند این کار را انجام دهد!

(4) خلاقیت

خلاقیت مهارت بسیار ارزشمندی است که دانش‌آموزان باید در ارتباط با تمام فعالیت‌های مدرسه داشته باشند. خلاقیت فقط به کلاس هنر و انشای خلاق محدود نمی‌شود.

این مهارت می‌تواند به دانش‌آموز کمک کند تا با درایت هر مشکلی را حل کند.

داشتن خلاقیت به دانش‌آموزان کمک می‌کند تا ایده‌های جدیدی پیدا کنند. همچنین به آن‌ها کمک می‌کند هنرمندانه از موقعیت‌های دشوار خارج شوند.

(5) توانایی حل مسئله

توانایی حل مسئله یک مهارت باورنکردنی است که باید از آن برخوردار بود زیرا وجود مهارت‌های دیگر مانند خلاقیت، انعطاف‌پذیری و اشتیاق را تضمین می‌کند.

برخورداری از مهارت‌های حل مسئله نشان می‌دهد که این دانش‌آموزان متفکران انتقادی مشتاقی هستند که برای عبور از موانعی که زندگی پیش روی آن‌ها می‌گذارد، انگیزه دارند.

توانایی حل مسئله همچنین نشان می‌دهد که دانش‎‌آموز تعادل و ثبات لازم برای اندیشیدن و بازنگری در مشکلات را دارد.

نقاط ضعف تحصیلی در دانش‌آموزان+راهکارها

نباید با خشم به نقاط ضعف نگاه کرد. شناخت نقاط ضعف، اولین قدم برای تبدیل آن‌ها به نقاط قوت است.

بیایید چند مورد از رایج‌ترین ضعف‌های موجود در دانش‌آموزان را که مانع رشد تحصیلی آن‌ها می‌شود، به بحث بگذاریم.

(1) به تعویق انداختن کار

به تعویق انداختن فعالیت‌ها، وضعیت تحصیلی هر دانش‌آموزی را خراب می‌کند. به تعویق انداختن عمدی کار تا آخرین لحظه یا اهمال‌کاری، بر بار کارها می‌افزاید و دانش‌آموز را چنان تحت فشار قرار می‌دهد که نمی‌تواند وظایف خود را به درستی انجام دهد.

چند راهکار برای غلبه بر اهمال‌ کاری

در اینجا چند نکته وجود دارد که به دانش‌آموزان برای غلبه بر اهمال‌کاری کمک می‌کند:

• به محض دریافت تکالیف، آن‌ها را انجام دهید.
• برنامه‌ریزی کنید و فعالیت‌های خود را سازماندهی کنید.
• وظایف‎تان را بر اساس اهمیت آن‌ها، اولویت‌بندی کنید.
• مطمئن شوید که تمام کارهای برنامه‌ریزی شده‌ی خود را برای هر روز تمام کرده‌اید.
• هنگام کار تلفن همراه خود را خاموش کنید و تمام عوامل حواس‌پرتی را از بین ببرید.

(2) عدم تمرکز

اگر دانش‌آموز دامنه‌ی توجه کمی داشته باشد، ممکن است تمرکز بر روی کاری که در دست دارد برای او دشوار شود.

عدم تمرکز باعث می‌شود که دانش‌آموز از همسالان خود عقب بماند. با این حال، به محض اینکه این ضعف را تشخیص دادید، می‌توانید برای تقویت تمرکز تلاش کنید.

چند راهکار برای غلبه بر عدم تمرکز

در اینجا چند نکته برای کمک به افزایش تمرکز دانش‌آموزان وجود دارد:

• انواع عوامل حواس‌پرتی را حذف کنید.
• اگر دامنه‌ی توجه دانش‌آموز کم است، مطالب و منابع مطالعه را به بخش‌های کوتاه‌تری تقسیم کنید.
• برای ورزش وقت بگذارید.
• مطمئن شوید که رژیم غذایی دانش‌آموز حاوی چربی‌های خوب (مثل آجیل) است. می‌توانید از 9 غذای برتر برای مغز بهره ببرید.

در برخی موارد، دانش‌آموز در زمینه‌ی نقص توجه، علائمی از خود نشان می‌دهد که احتمال ابتدای او به اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی مطرح می‌شود. در این صورت بهتر است با رجوع به یک روان‌درمانگر آزمایشی در این خصوص صورت بگیرد. این اختلال قابل درمان است و می‌تواند با مصرف دارو و روان‌درمانی بهبود یابد.

(3) ترس از شکست

دانش‌آموزان این روزها علاوه بر استرس شدید تحصیلی، بار انتظارات والدین را نیز بر دوش می‌کشند. از این رو دانش‌آموزان از شکست و ناامید شدن والدین خود می‌ترسند. از قضا، این ترس از شکست باعث می‌شود که آن‌ها در مطالعات خود ضعیف‌تر عمل کنند.

اضطراب و استرس، ذهن آن‌ها را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد، روند یادگیری آن‌ها را کند می‌کند و رشد تحصیلی آن‌ها را متوقف می‌کند.

چند راهکار برای غلبه بر ترس از شکست

در اینجا چند پیشنهاد برای کمک به دانش‌آموزان برای غلبه بر ترس از شکست، آمده است که والدین باید اجرا کنند:

• به دانش‌آموز اطمینان دهید که عشق و علاقه‌ی شما مشروط به موفقیت تحصیلی او نیست.
• همراه با دانش‌آموز فعالیت‌های آرامبخش انجام دهید.
• به دانش‌آموز بیاموزید که مثبت فکر کند.
• به فرزندتان بگویید که شکست خوردن اشکالی ندارد.
• به فرزند خود بیاموزید که از اشتباهات خود درس بگیرد.
• به دانش‌آموز بگویید که شکست‌های تحصیلی، معرف شخصیت و هویت او نیست.

(4) عدم اشتیاق

فقدان اشتیاق یکی از دلایلی است که اغلب منجر به نمرات پایین دانش‌آموزان می‌شود. همین عدم اشتیاق می‌تواند دلیل عدم تمرکز دانش‌آموز نیز باشد.

دانش‌آموزان معمولاً اشتیاقی برای فعالیت در موضوعاتی که مورد علاقه‌شان نیست، ندارند. اما خوشبختانه حل این مشکل آنقدرها هم که به نظر می‌رسد، دشوار نیست.

چند راهکار برای غلبه بر عدم اشتیاق

والدین و معلم‌ها می‌توانند با بهره‌گیری از این روش‌ها، در زمینه‌ی عدم اشتیاق به انجام فعالیت‌های تحصیلی، به دانش‌آموزان کمک کنند:

• تلاش برای توسعه‌ی علاقه‌ی دانش‌آموزان به موضوع، از طریق سرگرم کننده کردن مطالب.
• پاداش دادن به دانش‌آموزان در قبال انجام وظایف تحصیلی.
• انگیزه دادن به دانش‌آموزان تا بهتر عمل کنند.

(5) بی‌نظمی

بی‌نظمی می‌تواند کار دانش‌آموز را دشوارتر از آنچه که واقعاً هست، به نظر برساند. بی‌نظمی می‌تواند باعث شود که دانش‌آموز فعالیت تحصیلی خود را بیشتر به تعویق بیندازد.

از این رو، والدین باید به فرزندشان کمک کنند تا وظایف خود را سازماندهی کند و فعالیت‌های روزانه‌ی خود را با برنامه پیش ببرد.

چند راهکار برای غلبه بر بی‌نظمی

والدین می‌توانند با بهره‌گیری از راهکارهای زیر به فرزندشان کمک کنند تا سازماندهی و نظم بیشتری داشته باشد:

• تشویق دانش‌آموز به ایجاد یک برنامه‌ی مطالعاتی.
• تهیه‌ی فهرستی از وظایف، تکالیف و فعالیت‌ها.
• یادداشت تکالیف خود در دفتر مخصوص.
• تهیه جدول زمانی برای انجان فعالیت‌ها و پایبندی به آن.
• انجام کار دشوار در ابتدا. [منبع]

نتیجه‌گیری

انسان بودن به معنای داشتن نقاط قوت و ضعف در کنار هم است. پس نباید به ضعف‌ها به دیده‌ی تحقیر نگاه کرد. والدین و معلم‌ها می‌توانند ضمن همدردی با دانش‌آموزان، با کمک به آن‌ها برای غلبه بر کاستی‌هایشان، آن‌ها را به انسان‌های بهتری مبدل کنند.

اگر والدین، معلم‌ها و خود دانش‌آموزان شناخت درستی از نقاط ضعف تحصیلی داشته باشند، متوجه خواهند شد که تنها نیستند و دانش‌آموزان بسیاری در سراسر دنیا با مشکلاتی همانند خودشان دست و پنجه نرم می‌کنند. شناخت و پذیرش نقاط ضعف به شما کمک می‌کند تا ضمن تلاش برای غلبه بر آن‌ها، به نقاط قوت خود نیز بیشتر اتکا کنید.

اگر دانش‌آموز نقاط ضعف خود را بشناسد و آن‌ها را بپذیرد، می‌تواند به تدریج و با حمایت و راهنمایی والدین و معلم‌هایش، آن‌ها را به نقاط قوت خود تبدیل کند.

سوال‌های متداول

چگونه می‌توان به دانش‌آموزان کمک کرد تا نقاط قوت تحصیلی خود را بشناسند؟

از دانش‌آموزان بخواهید فهرستی شخصی از نقاط قوت‌ خود تهیه کنند. به دانش آموزان کمک کنید تا اهدافشان را بر اساس نقاط قوت خود تعیین کنند. هنگام ارائه‌ی بازخورد به نقاط قوت دانش‌آموزان توجه کنید و به طور مرتب پیشرفت آن‌ها را برای دستیابی به اهداف بررسی کنید.

چرا شناخت نقاط قوت و ضعف دانش‌آموزان مهم است؟

دانش‌آموزان زمانی بیشتر و بهتر یاد می‌گیرند که بتوانند از منابع دانش فردی خود برای حمایت از یادگیری خود استفاده کنند. درک نقاط قوت و نیازهای دانش‌آموز به این معنی است که معلم‌ها از آنچه به دانش‌آموزان کمک می‌کند تا در زمینه‌های خاصی موفق شوند، آگاه باشند.

چگونه می‌توانید ضعف‌های تحصیلی خود را بهبود بخشید؟

نقاط ضعف تحصیلی خود را شناسایی کنید، تشخیص برخی از ضعف‌های پنهان تحصیلی دشوارتر است بنابراین از یک مشاور تحصیلی کمک بگیرید، خود را به چالش بکشید تا «به اندازه‌ی کافی خوب» باشید، از یک برنامه‌ی منسجم، منظم و زمان‌مند استفاده کنید، خود را به خاطر شکست‌هایتان ببخشید و اعتماد به نفس خود را با توجه کردن به توانایی‌ها و تقاط قوت خود، افزایش دهید.