مزایا و معایب آموزش حضوری l آموزش آنلاین بهتر است یا حضوری؟
طی سال‌های اخیر با توجه به شیوع بیماری کرونا در سراسر جهان، برگزاری کلاسهای آموزشی در مقاطع مختلف به دو صورت آنلاین و حضوری بوده است. هر کدام از این دو شیوه، مزایا و معایب خود را دارند. با همه‌گیری ویروس کرونا آموزش آنلاین رونق زیادی گرفته است که رقیبی جدی برای آموزش حضوری محسوب میشود. در این مقاله تلاش شده که با هر دو روش آموزشی به طور کامل آشنا شویم و همینطور به مقایسه‌ی تفاوت‌های مهم آموزش حضوری و آنلاین می‌پردازیم.
آموزش حضوری / سنتی
آموزش به صورت حضوری (یا همان شیوهی سنتی تدریس)، از گذشته تا به امروز همچنان طرفداران خود را دارد. آموزش حضوری در زمان و مکان مشخص شروع میشود و به اتمام می‌رسد.
در آموزش حضوری معلم و دانش‌آموز با یکدیگر ارتباط مستقیم دارند و همین موضوع باعث افزایش تعامل بین دبیر و دانش‌آموز میشود. معلم‌ها از طریق امکانات و ابزارهای آموزشی مانند تخته و کتاب‌های درسی به آموزش دانشآموزان می‌پردازند و تکالیف، آزمون و حضور و غیاب را به صورت دستی انجام می‌دهند.
مزایای آموزش حضوری
از مزایای آموزش حضوری میتوان به مواردی مانند نظم کلاسی، مشارکت بیشتر دانشآموزان، کسب تجربه، ارتباط اجتماعی بیشتر و کاهش عوامل ایجاد حواس‌پرتی در دانشآموزان اشاره کرد.
آموزش مجازی برای دانشآموزان و معلم‌ها مشکلاتی به همراه داشته است که از مهم‌ترین آن‌ها میتوان به مسئله‌ی آسیب رسیدن به سلامت روان دانشآموزان اشاره کرد. برای کسب اطلاعات بیشتر در این مورد به مقاله‌ی تاثیر آموزش مجازی بر سلامت روان دانش آموزان + راهکار مراجعه کنید.
در ادامه مزایای آموزش حضوری به طور کامل توضیح داده شده‌اند:
1. منظم شدن کلاس‌ها
در آموزش حضوری، دانش‌آموز به واسطه‌ی داشتن ارتباط چشمی با معلم تعامل بهتری برقرار می‌کند و این موضوع در نهایت به رعایت نظم منجر میشود. معلم نیز در آموزش حضوری بر دانش آموزان تسلط و کنترل بیشتری دارد.
2. مشارکت بیشتر دانشآموزان
هنگامی که دانش‌آموز به صورت فیزیکی در کلاس حضور دارد، به‌دلیل ارتباط مستقیم دانشآموزان با یکدیگر، گفت‌وگو و پرسش و پاسخ درسی آن‌ها بیشتر میشود. دانشآموزان در کلاسهای حضوری ارتباط بهتر و همکاری بیشتری با هم‌کلاسی‌های خود دارند که این ویژگی به بالابردن سطح روابط عمومی دانش آموزان کمک می‌کند.
3. استفاده از تجربیات دیگران
ممکن است هر دانش‌آموز در یک موضوع استعداد و تجربه داشته باشد که این موضوع فرصت مناسبی را برای تبادل تجربیات در اختیار آن‌ها قرار می‌دهد.
دانشآموزان در آموزش حضوری با یکدیگر ارتباط بیشتری دارند، درباره‌ی مسائل مختلف بحث می‌کنند و تجربه‌های خود را بازگو می‌کنند تا بقیه‌ی دانشآموزان از این تجربیات استفاده کنند. ممکن است یک دانش‌آموز در درس ریاضی تجربه‌ی بیشتری داشته باشد که در این صورت به افراد دیگر برای یادگیری مبحث مربوط به این درس کمک می‌کند.
4. ارتباطات اجتماعی پررنگ
در آموزش حضوری دانشآموزان با هم کلاسی‌های خود ارتباط دوستانه برقرار می‌کنند، به یکدیگر کمک کرده و تجربیات خود را در اختیار هم قرار می‌دهند. این ارتباط دوستانه منجر به پیشرفت درسی و اخلاقی دانشآموزان میشود و این موضوع در نهایت باعث شکل‌گیری شخصیت اجتماعی مطلوب در دانشآموزان خواهد شد.
5. امکان به بحث گذاشتن سوالات لحظه‌ای
دانشآموزان در کلاسهای حضوری میتوانند سوالات خود را در هر زمان که نیاز بود بپرسند و پاسخ آن را دریافت کنند. این سوالات می‌تواند از معلم یا سایر هم کلاسی‌ها پرسیده شود، اما در آموزش مجازی به دلیل عدم وجود ارتباط نزدیک میان دانشآموزان این امکان به راحتی به وجود نمی‌آید.
6. مدیریت دانشآموزان بازیگوش
برخی از دانشآموزان به دلیل پرش ذهنی و بازیگوشی نمیتوانند در کلاس درس تمرکز کنند و آموزش مجازی بازدهی لازم را برای این افراد ندارد، از این رو بهتر است آموزش این افراد به صورت حضوری انجام شود. این دسته از دانشآموزان به راهنمایی و مدیریت شخصی که آن‌ها را کنترل کند نیاز دارند و یادگیری در کلاس درس برای آن‌ها آسان‌تر است.
معایب آموزش حضوری
آموزش حضوری در مقابل آموزش آنلاین معایبی دارد و این معایب شامل هزینه‌های جاری کلاس، هزینه‌های رفت و آمد، محدودیت زمان و مکان و … است که در ادامه به توضیح مفصل هر مورد پرداخته‌ایم.
1. هزینه‌های جاری کلاس
هزینه‌های جاری آموزش حضوری شامل هزینه‌ی اجاره‌ی مکان برای برگزاری کلاس‌ها، اطلاع رسانی و تجمیع دانشآموزان، دستمزد بالاتر معلمان برای تدریس حضوری و همچنین هزینه‌ی تجهیزات لازم برای آموزش مانند تخته وایت برد، تخته‌ی هوشمند، امکانات چاپ و تکثیر جزوات، کاغذ، میز، صندلی و … است، اما در آموزش مجازی به موبایل یا لپ تاپ و اینترنت نیاز است.
2. هزینه‌های رفت و آمد
رفت و آمد مشکلی اساسی در برگزاری کلاسهای حضوری است. در شهرهای بزرگ رفت و آمد هزینه‌ی مالی و زمانی زیادی به خانواده‌ی دانشآموزان تحمیل می‌کند.
3. محدودیت زمان و مکان
در آموزش حضوری برگزاری کلاس‌ها معمولاً در ساعت و مکان مشخصی انجام میشود و دانش‌آموز موظف است طبق برنامه‌ی زمانی تعیین شده در مدرسه حضور پیدا کند و این امر به مرور دانش‌آموز را دچار خستگی و روزمرگی خواهد کرد به همین دلیل دانش‌آموز در محدودیت زمانی و مکانی قرار می‌گیرد.
رفت و آمد دانش‌آموزانی که در مسیر دوری از محل برگزاری کلاس‌ها قرار دارند بسیار دشوار خواهد شد، ممکن است دانش‌آموز به دلیل طولانی بودن مسیر و زمان از این شرایط خسته شده و در کلاس‌ها حضور پیدا نکند.
آموزش آنلاین / غیرحضوری
آموزش آنلاین یا غیرحضوری شیوه‌ای از تدریس است که در سال‌های اخیر به دلیل شیوع ویروس کرونا در سراسر جهان مورد توجه سیستم‌های آموزش و پرورش، معلمان و دانشآموزان قرار گرفته است.
در این شیوهی آموزش، افراد رأس ساعت مشخصی وارد کلاس شده و در یک فضای مجازی در کلاس درس حاضر می‌شوند. معلم یا استاد نیز در همین بستر به صورت صوتی یا تصویری با افراد کلاس در ارتباط خواهد بود و آموزش‌های لازم را به آن‌ها می‌دهد. مدرس در این شیوهی تدریس می‌تواند در هنگام ارائه از فایل‌های ویدئویی، متنی، انواع نمودارها و همچنین تخته وایت برد مجازی استفاده کند.
بیشتر بخوانید:
مزایای آموزش غیرحضوری
آموزش آنلاین فرآیند آموزش دیگران در بسترهای مجازی است. این نوع آموزش شامل کلاسهای زنده، ویدئو کنفرانس، وبینارها و سایر ابزارهای آنلاین است. پیشرفت تکنولوژی باعث بهبود کیفیت آموزش از راه دور و افزایش روند آموزش الکترونیکی شده است.
آموزش غیر حضوری همانند آموزش حضوری مزایایی دارد که در ادامه به صورت اجمالی توضیح داده شده است:
1. مختصر و اثربخش بودن مطالب درسی
آموزش آنلاین بهتر است با مطالب خلاصه شده انجام شود. در آموزش غیرحضوری تدریس مباحث خلاصه شده به دانشآموزان، اثربخشی بیشتری دارد.
2. دسترسی آسان
با برگزاری آموزش مجازی در بستر اینترنت و در دسترس بودن رسانه‌ها، این امکان برای دانشآموزان مناطق دور دست فراهم میشود تا نیاز‌های خود را در هرساعت از شبانه روز برطرف کنند.
چه بخواهید به دانشآموزان محلی آموزش دهید یا بخواهید با فراگیرانی که در کشورهای دیگر خواهان شرکت در کلاس درس هستند، ارتباط برقرار کنید، یک کلاس درس مجازی بهترین راه برای انتقال مطالب با زمان و تلاش کم است
3. انعطاف پذیری
زمان برگزاری کلاسهای آنلاین نسبت به کلاسهای حضوری انعطاف پذیری بیشتری دارد از این رو دانشآموزان به راحتی میتوانند در کلاس حاضر شوند و همین امر باعث استقبال معلم‌ها و دانشآموزان از این روش آموزشی میشود.
4. صرفه جویی در هزینه
آموزش غیرحضوری می‌تواند کاهش هزینه‌ها را درپی داشته باشد. هزینه‌هایی که در برگزاری کلاسهای آنلاین حذف میشود شامل هزینه‌های (مالی و زمانی) رفت و آمد، هزینه‌های تجهیزات مورد نیاز برای کلاس حضوری، اجاره‌ی مکان و … است. به طور تقریبی هزینه‌ی کلاسهای آنلاین یک‌پنجم کلاسهای حضوری است.
5. پشتیبانی چند رسانه‌ای
قالب‌های کلاس مجازی میتوانند بسیار بیشتر از متن و تصویر را میزبانی کنند. فایل‌های ویدئویی و صوتی، شبیه سازی‌های تعاملی و حتی بازی‌های آموزشی میتوانند انعطاف پذیری هر دورهی آموزشی را بهبود ببخشند.
سامانه‌ی مدیریت آموزشی تراز می‌تواند تسهیل‌گر بهره‌بردن معلم‌ها و مدیران خلاق از فناوری‌های روز برای آموزش و ارتباط با دانشآموزان و اولیای آن‌ها باشد. استفاده از امکانات این سامانه، دریچه‌ی تازه‌ای رو به امکانات پیشرفته‌ی آموزش آنلاین، آزمون‌های تحلیلی با قابلیت تحلیل نقاط ضعف دانشآموزان و صدها امکان دیگر، باز می‌کند.
معایب آموزش غیرحضوری
آموزش غیرحضوری مانند آموزش حضوری معایبی دارد. در مناطقی با اتصال اینترنت محدود یا کمبود سخت افزار، نمی‌توان به کلاسهای مجازی دسترسی داشت. از آنجایی که دانشآموزان و مربیان از نظر فیزیکی به یکدیگر نزدیک نیستند، حفظ تمرکز در کلاس می‌تواند یک چالش باشد. از این رو، باید اطمینان حاصل کرد تا با استفاده از تجزیه و تحلیل، بفهمیم که کدام بخش‌های درس برای دانشآموزان دشوار و نیازمند توضیح بیشتر است. در ادامه تعدادی از معایب آموزش غیرحضوری تشریح شده‌اند:
1. چالش تمرکز
دانشآموزان بازیگوش دائماً به دلیل نداشتن تمرکز از مسیر اصلی تدریس منحرف می‌شوند که در نتیجه، بازگشت مجدد به درس و کلاس سخت خواهد شد. مهم‌ترین عامل برای یادگیری دانش‌آموز، تمرکز داشتن است که امروزه با وجود موبایل و وسیله‌های هوشمند، متمرکز شدن در مباحث درسی بسیار مشکل ساز شده است.
2. لزوم آموزش در زمینه‌ی فناوری‌های جدید
برخی از دانشآموزان و معلم‌ها با دستگاه‌های هوشمند و محیط آنلاین آشنا نیستند، زیرا پیشتر فقط از آموزش سنتی استفاده می‌کرده‌اند و باید مدت زمانی برای آموزش به این افراد اختصاص یابد.
3. ضعف در برقراری عدالت آموزشی
عدالت آموزشی به معنی دسترسی تمام افراد در سن تحصیل به مفاهیم درسی است، بدون اینکه از حق کسی به نفع دیگری استفاده شود. عده‌ای از دانشآموزان هستند که در مناطق محروم و کم جمعیت زندگی می‌کنند و با وسایل و نرم افزارهای آموزشی دنیای آنلاین آشنایی ندارند، به اینترنت دسترسی ندارند و به طور کلی با شرایط برگزاری کلاس آنلاین آشنا نیستند.
به عنوان مثال دانشآموزان برخی مناطق محروم که به گوشی هوشمند و اینترنت دسترسی ندارند، ممکن است از آموزش مجازی بی‌نصیب بمانند.
مقایسه آموزش غیرحضوری با حضوری
در این مقاله آموزش حضوری و غیر حضوری را از جنبه‌های مختلف از جمله محدودیت زمانی و مکانی و تجهیزات مورد نیاز، نظم، تعامل، هزینه و … بررسی کردیم. در ادامه به مقایسه‌ی آموزش حضوری و غیر حضوری خواهیم پرداخت.
- در آموزش حضوری نیاز به مکان عمومی برای برگزاری کلاس‌ها داریم، در حالی‌که آموزش آنلاین برای حضور دانشآموزان و برگزاری کلاس‌ها مکان مشخصی ندارد.
- در آموزش حضوری نیاز به تجهیزات آموزش بیشتر است، اما در کلاسهای مجازی به تجهیزات چندانی نیاز نیست در نتیجه هزینه‌ی برگزاری کلاسهای مجازی کمتر از کلاسهای حضوری است.
- کلاسهای حضوری در زمان و مکان معین برگزار می‌شوند، اما کلاسهای غیرحضوری اینطور نیستند.
| آموزش غیر حضوری (مجازی یا آنلاین) | آموزش حضوری (سنتی) |
| نیاز به اینترنت دارد | نیاز به اینترنت ندارد |
| عدم محدودیت در زمان و مکان | محدود به زمان و مکان |
| سرعت آموزش انعطاف پذیر | سرعت آموزش نامشخص |
| آموزش مستقل صورت می‌گیرد | آموزش با هم‌کلاسی‌ها انجام میشود |
| منبع آموزشی فایل‌های ضبط شده درسی | منبع آموزشی معلم است |
| تعامل دانش آموزان محدود است | تعامل نامحدود میان دانش آموزان |
مهارت‌های لازم برای آموزش غیرحضوری
از جمله مهارت‌های لازم برای آموزش آنلاین شامل موارد زیر است که به طور خلاصه به هر یک می‌پردازیم.
- برخورداری از فناوری: امکانات مورد نیاز برای برگزاری کلاسهای آنلاین شامل موبایل، لپ تاپ، تبلت، کامپیوتر و دسترسی به اینترنت است. در آموزش غیرحضوری معلم‌ها و دانشآموزان هر دو گروه باید تجهیزات لازم را داشته باشند تا بتوانند در کلاس آنلاین حضور پیدا کنند.
- آموزش خلاقانه: معلم‌ها باید خلاق باشند تا محتوای جالب برای دانش آموزان آماده کنند که در پایان دانشآموزان یادگیری عمیقی داشته باشند و مطالب در ذهن آن‌ها تثبیت شود.
- بازخورد منظم: معلم‌ها با گفت‌وگو و برگزاری منظم آزمون، از دانشآموزان بازخورد دریافت می‌کنند. معلم‌ها باید بتوانند آزمونها را با برنامه و روش‌های ابتکاری برگزار کنند.
نتیجه گیری
ما در این مقاله به مزایا و معایب آموزش حضوری و غیر حضوری پرداختیم. آموزش مجازی انعطاف‌پذیری بالاتر و هزینه‌ی کمتری نسبت به آموزش حضوری دارد.
با توجه به شرایط موجود در هر مدرسه یا سیستم آموزشی میتوان آموزش مجازی یا حضوری و یا ترکیب هردو روش را انتخاب کرد. تراز یک سامانه‌ی مدیریت آموزش است که با هدف افزایش رضایتمندی مدارس و دانشآموزان در استفاده از آموزش آنلاین فعالیت می‌کند. شما می‌توانید به مدت دو هفته به صورت رایگان از تمام خدمات سامانه تراز با سرور دلخواه استفاده کنید.
سوالات متداول
بله. کلاسهای آموزشی میتوانند ترکیبی از هر دو دورهی حضوری و غیر حضوری باشند زیرا گاهی به دلیل تعطیلات و برخی مشکلات، دانشآموزان نمیتوانند در تمام کلاسهای حضوری شرکت کنند.
آزمونها به صورت مجازی در بستر اینترنت با سوالات تشریحی یا تستی برگزار میشود.
آموزش سنتی همان آموزش حضوری است که با حضور معلم و دانشآموزان در یک کلاس درس برگزار میشود. آیا در کنار آموزش حضوری میتوان کلاس غیرحضوری برگزار کرد؟
امتحانات در دورههای آموزش مجازی به چه صورت است؟
شیوهی آموزش سنتی چیست؟
سلام. مطلب خیلی خوبی بود. ازتون متشکرم. اما با همه این حرف ها به نظرم آموزش آنلاین هیچ وقت نمیتونه جای آموزش حضوری رو بگیره.
آموزش حضوری هر جور هم حساب کنی بازم یه چیز دیگس 😉